ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف چند باید باشد؟
در هر ضربه‌ای که قلب می‌زند، زندگی تجدید می‌شود. ضربان قلب، این شاخص پویای حیات، نه تنها ریتم بدن ما را تعیین می‌کند، بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین تغییرات فیزیولوژیکی و روانی در طول زندگی ماست. از لحظه تولد تا دوران سالمندی، ضربان قلب ما داستان‌هایی را از سلامت و چالش‌های بدنمان روایت می‌کند. در این مقاله، می‌خواهیم پرده از این راز بزرگ برداریم و ببینیم چگونه ضربان قلب ما در سنین مختلف تغییر می‌کند و چه عواملی بر این مهم تاثیر می‌گذارند. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید.
با نگاهی به ضربان قلب در مراحل مختلف زندگی، از نوزادی تا کهولت، و با بررسی عوامل متعددی که می‌توانند بر این شاخص حیاتی تأثیر بگذارند، این مقاله نه تنها به شما اطلاعات دقیق و مفیدی ارائه می‌دهد، بلکه شما را قادر می‌سازد تا از سلامت خود بهتر مراقبت کنید. از تأثیرات ورزش و فعالیت بدنی گرفته تا نقش استرس و سبک زندگی، هر بخش به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از بدن خود به دست آورید و زندگی سالم‌تری را تجربه کنید.
ضربان قلب نوزادان (تا ۱ سالگی)
در سال اول زندگی، ضربان قلب نوزادان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت آنها است. ضربان قلب نوزادان به طور معمول بسیار بالاتر از بزرگسالان است، که نشان‌دهنده سرعت رشد و نیاز بالای بدن آنها به اکسیژن و مواد مغذی است. این ضربان قلب بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت می‌تواند متغیر باشد، اما تغییرات زیادی در آن نیز ممکن است نشانه‌ای از مشکلات سلامت باشد.
تاثیر شرایط محیطی و فیزیولوژیکی
شرایط محیطی مانند دمای اتاق و وضعیت آرامش نوزاد می‌تواند بر ضربان قلب تاثیر بگذارد. همچنین، در زمان گریه یا فعالیت فیزیکی، ضربان قلب نوزاد ممکن است به طور موقت افزایش یابد. این تغییرات طبیعی هستند و بخشی از پاسخ بدن به نیازهای متغیر انرژی است.
بررسی و نظارت
پزشکان و والدین باید به طور منظم ضربان قلب نوزاد را بررسی کنند تا اطمینان حاصل شود که در محدوده نرمال قرار دارد. این کار معمولاً با استفاده از یک دستگاه پالس اکسیمتر انجام می‌شود که میزان اکسیژن خون و ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند. مشاهده هرگونه نامنظمی یا تغییر مداوم در ضربان قلب می‌تواند نیازمند ارزیابی بیشتر باشد.
مواردی که نیاز به توجه دارند
زمانی که ضربان قلب نوزاد به طور مداوم خارج از محدوده عادی باشد یا نوزاد علائم دیگری مانند تنفس سریع، زردی، بی‌قراری یا مشکل در تغذیه نشان دهد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. این موارد ممکن است نشان‌دهنده شرایطی مانند عفونت‌ها، مشکلات قلبی یا مسائل تنفسی باشند.
اقدامات پیشگیرانه
برای حفظ ضربان قلب سالم در نوزادان، توصیه می‌شود که والدین به توصیه‌های پزشکان در مورد تغذیه
مناسب، خواب کافی و محیط زندگی سالم توجه کنند. اطمینان از اینکه نوزاد در محیطی آرام و با دمای مناسب قرار دارد، می‌تواند به تنظیم ضربان قلب کمک کند.
این دوره حساس از زندگی نوزادان نیازمند توجه و مراقبت دقیق است تا از سلامت آنها در طول رشد و توسعه اطمینان حاصل شود. با نظارت مرتب و رعایت نکات پزشکی، می‌توان به نوزادان کمک کرد تا با آغازی سالم، بهترین شروع ممکن در زندگی را داشته باشند.
ضربان قلب کودکان (۱ تا ۱۰ سالگی)
در دوره کودکی، یعنی از یک تا ده سالگی، ضربان قلب به تدریج پایین می‌آید و نسبت به دوره نوزادی کندتر می‌شود. این تغییرات نتیجه‌ی توسعه و بهبود تدریجی سیستم قلبیعروقی کودک است. ضربان قلب کودکان در این سن معمولا بین ۷۰ تا ۱۲۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت قرار دارد، اما این مقدار می‌تواند بسته به فعالیت‌های بدنی و عاطفی کودک تغییر کند.
فعالیت بدنی و تاثیر آن بر ضربان قلب
کودکان در این سن بسیار پرجنب و جوش و فعال هستند، و فعالیت بدنی مکرر تاثیر چشمگیری بر ضربان قلب آنها دارد. ضربان قلب هنگام بازی و دویدن می‌تواند به مراتب از حالت استراحت بیشتر شود. این تغییرات نشان دهنده سلامت قلب و توانایی آن در پاسخگویی به نیازهای اکسیژنی بدن در زمان فعالیت است.
نقش تغذیه در سلامت قلبی
تغذیه نقش مهمی در توسعه قلبی و عروقی کودکان دارد. مصرف کافی مواد غذایی سرشار از امگا۳، کلسیم، و آهن کمک می‌کند به حفظ سلامت قلب و عروق. همچنین، کاهش مصرف نمک و شکر در سنین پایین می‌تواند از بروز مشکلات قلبی در آینده پیشگیری کند.
نظارت پزشکی و بررسی‌های منظم
پیگیری وضعیت سلامت قلب کودکان از طریق معاینات منظم پزشکی اهمیت زیادی دارد. پزشکان معمولاً ضربان قلب را در هر بازدید به دقت بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که ضربان قلب در محدوده نرمال قرار دارد و نشانه‌ای از بیماری قلبی وجود ندارد.
آموزش به کودکان در مورد شناخت ضربان قلب
آموزش دادن به کودکان در مورد نحوه شناخت ضربان قلب خود و تشخیص تغییرات غیرعادی می‌تواند بسیار مفید باشد. این آموزش‌ها به آنها کمک می‌کند تا بیشتر به سلامتی خود آگاه باشند و در صورت مشاهده تغییرات نگران کننده، به بزرگترها اطلاع دهند.
اهمیت خواب کافی
خواب کافی نیز برای حفظ ضربان قلب سالم در کودکان اهمیت دارد. کمبود خواب می‌تواند بر ضربان قلب و فشار خون تاثیر منفی بگذارد و به سیستم قلبیعروقی فشار اضافی وارد کند.
با نظارت منظم، تغذیه سالم، فعالیت بدنی مناسب، و خواب کافی، والدین و مراقبین می‌توانند به کودکان خود کمک کنند تا قلبی سالم داشته باشند و زمینه‌های لازم برای یک زندگی فعال و پرانرژی را فراهم آورند.
ضربان قلب نوجوانان (۱۰ تا ۱۸ سالگی)
دوره نوجوانی، که از ده تا هجده سالگی امتداد می‌یابد، زمانی است که بدن شاهد تغییرات گسترده‌ای است، از جمله تغییرات در سیستم قلبیعروقی. ضربان قلب نوجوانان معمولاً بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه در حالت استراحت است، اما ممکن است تحت تاثیر عواملی چون بلوغ، فعالیت بدنی، و استرس تغییر کند.
تاثیر بلوغ بر ضربان قلب
بلوغ یکی از مهم‌ترین دوره‌ها در زندگی نوجوان است که تاثیر قابل توجهی بر ضربان قلب دارد. تغییرات هورمونی می‌توانند باعث افزایش موقتی ضربان قلب شوند. در این دوره، پزشکان باید به دقت تغییرات قلبی نوجوانان را پیگیری کنند تا از سلامت آنها اطمینان حاصل کنند.
فعالیت بدنی و ضربان قلب
نوجوانان معمولاً بسیار فعال هستند، و فعالیت‌های بدنی شدید مانند ورزش می‌تواند ضربان قلب را به طور قابل توجهی افزایش دهد. این افزایش ضربان قلب هنگام فعالیت نه تنها طبیعی است بلکه نشان‌دهنده سلامت قلبی و توانایی آن در مقابله با بارهای بدنی است. اما مهم است که نوجوانان یاد بگیرند چگونه فعالیت‌های خود را مدیریت کنند تا از خستگی مفرط و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
رژیم غذایی و تاثیر آن بر سلامت قلب
رژیم غذایی سالم و متعادل در دوران نوجوانی بسیار حیاتی است. مصرف مناسب میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌ها، و چربی‌های سالم مانند امگا۳، به تقویت سیستم قلبیعروقی کمک می‌کند. همچنین، محدود کردن مصرف فست فودها و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند به پیشگیری از مشکلات قلبی در آینده کمک کند.
استرس و تاثیر آن بر ضربان قلب
نوجوانان اغلب تحت فشارهای مختلف تحصیلی، اجتماعی، و خانوادگی قرار دارند که می‌تواند منجر
به استرس شود. استرس مزمن می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود. آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا بهتر با استرس‌های زندگی خود کنار بیایند.
نظارت پزشکی منظم
معاینات منظم پزشکی اهمیت دارد تا از سلامت کلی نوجوان اطمینان حاصل شود. پزشکان معمولاً ضربان قلب را در هر بازدید بررسی می‌کنند و ممکن است توصیه‌هایی برای بهبود سبک زندگی ارائه دهند.
این دوره مهم توسعه قلبیعروقی نیاز به توجه و مراقبت ویژه دارد. با توجه به سلامت روان، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم، و مدیریت استرس، نوجوانان می‌توانند پایه‌های سلامت قلبیعروقی مستحکمی برای زندگی بزرگسالی خود بنا نهند.
ضربان قلب بزرگسالان (بیش از ۱۸ سال)
بزرگسالی، دوره‌ای از زندگی است که در آن ضربان قلب استراحتی به طور معمول بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه قرار دارد. این محدوده برای افراد سالم استاندارد به شمار می‌رود، اما ضربان قلب ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلفی تغییر کند، از جمله فعالیت بدنی، سطح استرس، وضعیت سلامتی، داروها و سبک زندگی.
تاثیر فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم یکی از بهترین روش‌ها برای حفظ سلامت قلبی است. ورزش منظم می‌تواند به تقویت عضله قلب کمک کند و ضربان قلب استراحتی را پایین آورد، که نشان‌دهنده بهبود کارایی قلب است. توصیه می‌شود بزرگسالان حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته داشته باشند.
رژیم غذایی و تاثیر آن بر ضربان قلب
یک رژیم غذایی متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات، دانه‌های کامل، پروتئین‌های کم چرب و چربی‌های سالم مانند امگا۳، برای حفظ سلامت قلب ضروری است. کاهش مصرف نمک و شکر نیز می‌تواند به جلوگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند و تاثیر مثبتی بر ضربان قلب داشته باشد.
استرس و تاثیر آن بر قلب
استرس مزمن می‌تواند تاثیر منفی بر سلامت قلب داشته باشد، از جمله افزایش ضربان قلب و فشار خون. استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌تواند به کنترل ضربان قلب و بهبود کلی سلامت قلب کمک کند.
معاینات پزشکی منظم
برای بزرگسالان، معاینات پزشکی منظم ضروری است تا مطمئن شوند که ضربان قلب آنها در محدوده نرمال است و هیچ مشکل قلبی وجود ندارد. این معاینات می‌تواند شامل اندازه‌گیری ضربان قلب، فشار خون و بررسی‌های دیگر باشد.
عوامل خطر و مدیریت آنها
شناسایی و مدیریت عوامل خطر مانند کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت و چاقی می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند. کنترل وزن، ترک سیگار و مدیریت بیماری‌های مزمن تحت نظر پزشک از اقدامات مهم در این زمینه هستند.
با این توصیه‌ها، بزرگسالان می‌توانند از یک قلب سالم برخوردار باشند و عملکرد قلبی‌شان را بهبود ببخشند. این اقدامات نه تنها به حفظ سلامت فردی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به کاهش بار اقتصادی ناشی از بیماری‌های قلبی در جامعه نیز منجر شود.
ضربان قلب سالمندان (بالای ۶۵ سال)
دوران سالمندی تغییرات متعددی را در سیستم قلبیعروقی به همراه دارد. در افراد بالای ۶۵ سال، ضربان قلب استراحتی ممکن است نسبت به جوانان کندتر باشد، به طور معمول بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه؛ با این حال، تغییرات ضربان قلب بسته به سلامت کلی و سطح فعالیت فرد متفاوت است.
تغییرات فیزیولوژیکی
با بالا رفتن سن، عضله قلب سفت‌تر و کمتر انعطاف‌پذیر می‌شود، که می‌تواند به کند شدن ضربان قلب و تغییر در پاسخ قلب به استرس فیزیکی یا عاطفی منجر شود. این تغییرات ممکن است به افزایش خطر ناراحتی‌های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) کمک کند.
نظارت بر ضربان قلب
مهم است که سالمندان و مراقبین آنها به طور منظم ضربان قلب را کنترل کنند. نظارت منظم می‌تواند به شناسایی مشکلات قلبی در مراحل اولیه کمک کند، که این امر امکان مداخله زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌ها را فراهم می‌آورد.
اهمیت فعالیت بدنی
حتی در سنین بالا، فعالیت بدنی ملایم مانند پیاده‌روی، شنا، یا یوگای مخصوص سالمندان می‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند. این فعالیت‌ها نه تنها به بهبود جریان خون و تقویت عضله قلب کمک می‌کنند، بلکه به حفظ استقلال و کیفیت زندگی سالمندان نیز می‌افزایند.
تغذیه مناسب سالمندان
یک رژیم غذایی متعادل شامل فیبر، پروتئین‌های کم‌چرب، میوه‌ها، سبزیجات، و کربوهیدرات‌های پیچیده برای حفظ سلامت قلبی ضروری است. کاهش مصرف نمک و چربی‌های اشباع شده نیز می‌تواند به کنترل فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند.
داروها و تاثیر آنها بر ضربان قلب
سالمندان اغلب داروهای متعددی مصرف می‌کنند که می‌تواند بر ضربان قلب تاثیر بگذارد. مهم است که هرگونه تداخل دارویی توسط پزشک بررسی شود و دوز داروها به دقت تنظیم گردد تا از هرگونه عوارض جانبی نامطلوب جلوگیری شود.
بررسی‌های پزشکی منظم
معاینات منظم توسط پزشک، شامل ارزیابی‌های قلبیعروقی، می‌تواند به شناسایی و مدیریت به موقع مشکلات قلبی کمک کند. پزشکان ممکن است آزمایشاتی مانند اکوکاردیوگرافی یا تست‌های استرس را توصیه کنند تا وضعیت قلبی را به دقت ارزیابی کنند.
با پیروی از این رهنمودها، سالمندان می‌توانند به حفظ عملکرد قلبی خود کمک کنند و یک زندگی سالم و فعال در دوران سالمندی داشته باشند. این اقدامات نه تنها به بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند بلکه می‌تواند از بروز بیماری‌های جدی در آینده پیشگیری نماید.
جدول ضربان قلب نرمال بر اساس سن
در جدول زیر محدوده ضربان قلب نرمال (تعداد ضربان در هر دقیقه) بر اساس سن ارائه شده است. این مقادیر برای حالت استراحت (Resting Heart Rate) است و ممکن است در شرایط فعالیت یا ورزش تغییر کنند.
| گروه سنی | ضربان قلب نرمال (ضربان در دقیقه) |
|---|---|
| نوزادان (0 تا 1 ماه) | 100 تا 180 |
| نوزادان (1 تا 12 ماه) | 80 تا 160 |
| کودکان نوپا (1 تا 3 سال) | 80 تا 130 |
| کودکان پیش‌دبستانی (3 تا 5 سال) | 80 تا 120 |
| کودکان مدرسه (6 تا 12 سال) | 70 تا 110 |
| نوجوانان (13 تا 18 سال) | 60 تا 100 |
| بزرگسالان (18 سال به بالا) | 60 تا 100 |
| سالمندان (65 سال به بالا) | 60 تا 100 |
نکات مهم:
- فعالیت بدنی: ضربان قلب در هنگام ورزش یا فعالیت بدنی می‌تواند به طور موقت افزایش یابد.
- سلامت کلی بدن: عواملی مانند استرس، تب، یا بیماری‌های قلبی می‌توانند بر ضربان قلب تأثیر بگذارند.
- ضربان قلب ورزشکاران: ورزشکاران حرفه‌ای ممکن است ضربان قلب در حالت استراحت کمتری داشته باشند (گاهی بین 40 تا 60 ضربان در دقیقه).
- اندازه‌گیری صحیح: برای اندازه‌گیری ضربان قلب، بهتر است از انگشت اشاره و میانی روی مچ دست یا گردن استفاده کنید و تعداد ضربان را در 15 ثانیه بشمارید، سپس در 4 ضرب کنید.
عوامل موثر بر ضربان قلب
ضربان قلب، که تعداد دفعات تپش قلب در دقیقه است، تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد. درک این عوامل می‌تواند به فرد کمک کند تا درک بهتری از سلامت قلبی خود داشته باشد و تغییرات لازم در سبک زندگی را اعمال کند تا عملکرد بهینه قلب را حفظ کند. در اینجا برخی از مهم‌ترین عوامل موثر بر ضربان قلب آورده شده است:
1. فعالیت بدنی
افزایش فعالیت بدنی: ورزش و فعالیت‌های بدنی شدید موجب افزایش ضربان قلب می‌شوند تا اکسیژن بیشتری به عضلات برسد.
ورزش منظم: افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند معمولاً ضربان قلب پایین‌تری در حالت استراحت دارند زیرا قلب آنها کارآمدتر است.
2. سلامت عاطفی و روانی
استرس و اضطراب: استرس و اضطراب می‌توانند باعث تسریع ضربان قلب شوند.
واکنش‌های عاطفی: خشم، ترس، شادی یا حتی شوک می‌تواند بر ضربان قلب تأثیر بگذارد.
3. سلامت عمومی و بیماری‌ها
بیماری‌های قلبی: بیماری‌های قلبی مانند بیماری شریان‌های کرونری یا نارسایی قلبی می‌توانند ضربان قلب را تغییر دهند.
تب و عفونت‌ها: تب می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود.
4. داروها
داروهای کنترل فشار خون: برخی داروها مانند بتا بلاکرها ضربان قلب را کاهش می‌دهند.
محرک‌ها: داروهایی مانند کافئین یا آمفتامین‌ها می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند.
5. سن و جنسیت
سن: با افزایش سن، ممکن است ضربان قلب کمی پایین بیاید.
جنسیت: زنان ممکن است ضربان قلب کمی بالاتری نسبت به مردان داشته باشند.
6. مصرف مواد و عوامل محیطی
کافئین و الکل: کافئین و الکل می‌توانند ضربان قلب را موقتاً افزایش دهند.
دما: شرایط آب و هوایی گرم یا سرد شدید می‌تواند ضربان قلب را تحت تأثیر قرار دهد.
7. تغذیه و هیدراتاسیون
کمبود مواد مغذی: کمبود برخی مواد مغذی مانند آهن می‌تواند به اختلال در ضربان قلب منجر شود.
کم آبی: کم آبی بدن نیز می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود.
این عوامل می‌توانند به شکل‌های مختلفی بر ضربان قلب تأثیر بگذارند و شناخت آنها به افراد کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری برای حفظ سلامت قلب خود بگیرند.
اهمیت نظارت بر ضربان قلب
نظارت بر ضربان قلب نقش مهمی در حفظ سلامت کلی و پیشگیری از مشکلات پزشکی دارد. ضربان قلب، که نشان‌دهنده تعداد دفعات تپش قلب در دقیقه است، می‌تواند اطلاعات حیاتی در مورد وضعیت سلامت فرد ارائه دهد. در ادامه به برخی از جنبه‌های کلیدی اهمیت نظارت بر ضربان قلب و نحوه کمک آن به حفظ سلامت قلبیعروقی پرداخته شده است.
تشخیص زودهنگام مشکلات قلبی
نظارت منظم بر ضربان قلب می‌تواند به تشخیص زودهنگام اختلالات قلبی کمک کند. ضربان قلب غیرطبیعی ممکن است نشانه‌ای از وجود شرایطی مانند آریتمی قلبی، برادیکاردی (ضربان قلب کند) یا تاکیکاردی (ضربان قلب سریع) باشد. تشخیص زودهنگام این شرایط می‌تواند منجر به درمان‌های به موقع و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های جدی‌تر شود.
بهبود عملکرد ورزشی
برای ورزشکاران، نظارت بر ضربان قلب می‌تواند برای تنظیم برنامه‌های تمرینی و اطمینان از تمرین در محدوده ضربان قلب هدف مفید باشد. این کار به بهینه‌سازی عملکرد ورزشی کمک کرده و خطر آسیب‌دیدگی ناشی از بیش‌تمرینی را کاهش می‌دهد.
مدیریت بیماری‌های مزمن
برای افرادی که با بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا، یا بیماری‌های قلبی زندگی می‌کنند، نظارت بر ضربان قلب می‌تواند جزء مهمی از مدیریت بیماری باشد. این افراد می‌توانند با پیگیری ضربان قلب خود واکنش بدن به داروها و تغییرات سبک زندگی را ارزیابی کنند.
پیگیری تأثیر داروها
بسیاری از داروها، به ویژه داروهای مرتبط با بیماری‌های قلبی مانند بتا بلاکرها، می‌توانند بر ضربان قلب تأثیر بگذارند. نظارت منظم بر ضربان قلب می‌تواند به پزشکان کمک کند تا اثربخشی داروها را ارزیابی کنند و در صورت نیاز دوز دارو را تنظیم کنند.
ارتقاء سلامت عمومی و آگاهی
نظارت بر ضربان قلب می‌تواند به افراد کمک کند تا آگاهی بیشتری نسبت به سلامت بدن خود داشته باشند. این کار می‌تواند به عنوان انگیزه‌ای برای پذیرش سبک زندگی سالم‌تر عمل کند، از جمله افزایش فعالیت بدنی، بهبود تغذیه، و کاهش استرس.
نظارت بر ضربان قلب می‌تواند به وسیله ساعت‌های هوشمند، بندهای تناسب اندام، یا دستگاه‌های پزشکی مخصوص صورت گیرد. این تکنولوژی‌ها به افراد این امکان را می‌دهند که داده‌های مربوط به ضربان قلب خود را به طور مداوم پیگیری کنند و در صورت لزوم به سرعت به متخصصین سلامت مراجعه نمایند.
لیست پزشکان مرتبط:
سید علی جمالیانفوق تخصص قلب و عروق | تهران- مسعود اسلامیمتخصص قلب و عروق | تهران
- محمد حسن نمازیفلوشیپ تخصصی قلب و عروق | تهران
- مهدی بابوی نژادفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مصطفی بیاتفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مهدی پیشگاهیمتخصص قلب و عروق | تهران
- مرکز قلب آرامکلینیک قلب و عروق | تهران
- پریسا ایزدپناهمتخصص قلب و عروق | تهران
- سوده رودباریمتخصص قلب و عروق | تهران
- میترا سلامتمتخصص قلب و عروق - آنژیوگرافی - الکتروکاردیوگرافی - تست ورزش - نوار قلب | تهران
