سندرم قلب شکسته – علائم، نحوه تشخیص و درمان آن
شاید نام “سندرم قلب شکسته” را شنیده باشید؛ اصطلاحی که فراتر از یک عبارت عاشقانه، به وضعیتی جسمانی اشاره می‌کند. تنش‌های عاطفی و فشارهای روانی ناشی از اتفاقات مختلف، مانند شکست عشقی، فقدان عزیزان یا رویدادهای ناگوار، می‌توانند اثرات مخربی بر سلامت جسم بگذارند و یکی از این پیامدها، بیماری قلب شکسته یا همان Broken heart syndrome است.
سندرم قلب شکسته چیست؟
در دنیای پزشکی، این عارضه با نام‌های تخصصی‌تر مانند “سندرم بالونی آپیکال گذرا” یا “کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو” شناخته می‌شود. زمانی که قلب تحت تأثیر شدید احساسات قرار می‌گیرد و می شکند، بطن چپ آن ضعیف شده و علائمی مانند درد و تنگی نفس را به همراه می‌آورد.
سندرم قلب شکسته نوعی بیماری قلبی موقت است که در آن بخش‌هایی از عضله قلب، وظیفه پمپاژ خون به سمت آئورت را به درستی انجام نمی‌دهند. این نارسایی در دسته‌بندی نارسایی‌های عضلانی قلب قرار می‌گیرد و عامل اصلی آن، استرس‌های شدید روحی است. آمار نشان می‌دهد که این عارضه بیشتر در زنان، به خصوص بعد از دوران یائسگی، رخ می‌دهد.
استرس ناشی از بیماری‌های حاد نیز می‌تواند زمینه‌ساز بروز سندرم قلب شکسته و مشکلات پیچیده‌تر مانند حمله قلبی باشد. متخصصان معتقدند هجوم ناگهانی هورمون‌هایی مانند آدرنالین در شرایط پر استرس، عاملی برای اختلال در عملکرد قلب و بروز این سندرم است.
نکته جالب توجه در مورد سندرم قلب شکسته، نام علمی آن است. “کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو” برگرفته از زبان ژاپنی و به معنای “ظرف اختاپوس‌گیری” است. دکتر دکر، متخصص قلب، در این باره می‌گوید: “هنگامی که در معاینات، سندرم قلب شکسته در فردی تشخیص داده می‌شود، مشاهده می‌شود که بخشی از قلب او کار خود را به درستی انجام نمی‌دهد. در این شرایط، بخش‌های دیگر قلب وظایف بخش آسیب‌دیده را بر عهده می‌گیرند. این وضعیت قلب را شبیه به ظرفی می‌کند که در ژاپن برای به دام انداختن اختاپوس استفاده می‌شود.”
میزان شیوع قلب شکسته چقدر است؟
آمارها نشان‌دهنده شیوع روزافزون این عارضه است. در سال ۲۰۱۲، بیش از ۶۲۰۰ مورد سندرم قلب شکسته در آمریکا گزارش شده، در حالی که این رقم در سال ۲۰۰۶ تنها ۳۰۰ مورد بود. نکته قابل توجه، ابتلای بیشتر زنان به این بیماری است. با این حال، افزایش آمار می‌تواند ناشی از افزایش آگاهی افراد نسبت به این عارضه نیز باشد.
در اکثر موارد، مجموعه‌ای از اتفاقات و فشارهای روحی در زندگی فرد، او را در آستانه ابتلا به این بیماری قرار می‌دهند. به ندرت می‌توان عاملی واحد را به عنوان تنها دلیل بروز سندرم قلب شکسته معرفی کرد. اما در اغلب موارد، یک رویداد استرس‌زای مشخص وجود دارد. با پرس‌وجو از بیماران، می‌توان به وضوح این موقعیت خاص را در شرح حال آنها مشاهده کرد.
علاوه بر فقدان عزیزان و حیوانات خانگی، طیف وسیعی از اتفاقات می‌توانند زمینه‌ساز این بیماری باشند. دکتر دکر در این زمینه می‌گوید: “یکی از بیماران من که دچار سندرم قلب شکسته شده بود، با اطلاع از اخراج شدن دخترش از محل کار، به این عارضه مبتلا شد. همچنین خانمی به دلیل اختلافی که با شرکت ارائه دهنده خدمات تلویزیونی خود داشت، به این بیماری دچار شده بود.”
تفاوت سندرم قلب شکسته با حمله قلبی در چیست؟
تفاوت اصلی بین سندرم قلب شکسته و حمله قلبی در نحوه انسداد عروق قلبی نهفته است. در حمله قلبی، تجمع چربی در دیواره عروق، آنها را باریک کرده و مانع از جریان خون می‌شود و در نهایت لخته شدن خون رخ می‌دهد. اما در سندرم قلب شکسته، عروق قلبی مسدود نمی‌شوند، بلکه ممکن است شاهد کاهش جریان خون به سمت عضله قلب باشیم.
علائم سندرم قلب شکسته چیست؟
سندرم قلب شکسته، نوعی بیماری قلبی است که در آن بخش‌هایی از قلب به طور ناگهانی ضعیف شده و به درستی نمی‌تواند خون را پمپاژ کند. این عارضه با علائمی مشابه حمله قلبی خود را نشان می‌دهد، این علایم عبارتند از:
- درد ناگهانی و شدید قفسه سینه
- تنگی نفس
- ضعیف شدن بطن چپ قلب
- فشار خون پایین
- ضربان قلب نامنظم
- تپش قلب بالا
- غش (سنکوپ)
درد قفسه سینه، به عنوان علامت اصلی بیماری قلبی، باید جدی گرفته شود و در صورت تداوم، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
یک داستان واقعی از علایم سندروم قلب شکسته
خانم “جوآنی سیمپسون” یک روز صبح با درد قفسه سینه و شانه از خواب بیدار شد و گمان برد که دچار حمله قلبی شده است. اما آزمایش‌ها نشان داد که دلیل درد او متفاوت بود: سندرم قلب شکسته. این بیماری در پی مرگ سگ تریر محبوبش، در او بروز کرده بود.
خانم سیمپسون که در گذشته و در سن ۱۷ سالگی پدرش را بر اثر حمله قلبی از دست داده بود، با شنیدن خبر منفی سکته قلبی خیالش راحت شد، اما این آرامش دیری نپایید. چرا که سندرم قلب شکسته به اندازه حمله قلبی می‌توانست خطرناک باشد.
مرگ “ماها”، سگ 62 ساله خانم سیمپسون، تنها یکی از چالش‌های آن دوره بود. تماشای مرگ او برای جوانی بسیار دشوار بود و تا بیش از یک سال بعد از آن، او حس خفگی می‌کرد. خانم سیمپسون که این حس را ناشی از غم و اندوه خود می‌دانست، غافل از آن بود که چند روز بعد با دردی شدید از خواب بیدار خواهد شد.
خوشبختانه، آزمایش‌های انجام شده پس از یک سال، هیچ مشکل جدی را در قلب خانم سیمپسون نشان نداد. با این حال، افرادی که یک بار این عارضه را تجربه می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلای مجدد به آن قرار دارند.
خانم سیمپسون که در حال حاضر از داروهای قلبی استفاده می‌کند، می‌گوید: “درسته که در زندگی با استرس روبرو خواهیم شد، اما نگذارید به نقطه‌ای برسید که فکر کنید باید تنهایی با همه چیز روبرو شوید. اجازه ندهید هر موضوع کوچکی حال شما را خراب کند.”
علت سندرم قلب شکسته چیست؟
علت دقیق سندرم قلب شکسته هنوز به طور کامل شناخته نشده است. اما به نظر می‌رسد افزایش ناگهانی هورمون‌های استرس، مانند آدرنالین، به طور موقت به قلب آسیب می‌رساند. با این حال، چگونگی این آسیب و سایر علل زمینه‌ساز این بیماری هنوز به طور کامل روشن نیست.
درد شدید ناشی از یک رویداد عاطفی یا جسمی می‌تواند جرقه شروع این عارضه باشد. برخی از این محرک‌ها عبارتند از:
- حمله آسم یا شنیدن خبرهای بد مانند ابتلا به سرطان
- دعوای شدید
- مهمانی سورپرایزی
- سخنرانی در جمع
- مرگ یکی از عزیزان
- آزار خانگی
- از دست دادن یا حتی برنده شدن ناگهانی پول هنگفت
- از دست دادن شغل یا مشکلات مالی
- طلاق و جدایی
در برخی موارد، مصرف برخی داروها نیز می‌تواند با افزایش سطح هورمون‌های استرس، زمینه را برای ابتلا به این سندرم فراهم کند. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انواع داروهای ایجاد کننده سندروم قلب شکسته نقش آنها اپی‌نفرین در درمان واکنش‌های آلرژیک شدید یا درمان آسم کاربرد دارد. کپسول دولوکستین این دارو برای درمان مشکلات عصبی در افراد دیابتی یا درمان افسردگی استفاده می‌شود. قرص ونلافاکسین داروی درمان افسردگی است. داروی لووتیروکسین برای درمان اختلالات تیروئید کاربرد دارد. مواد محرک مانند مت‌آمفتامین یا کوکائین باعث افزایش قابل توجه کاتکول آمین‌ها و در نتیجه آسیب و اختلال در قلب می‌شود.
علت بیماری قلب شکسته چیست؟
۱. سندرم قلب شکسته در کرونا
علت دقیق بیماری قلب شکسته هنوز به طور کامل شناخته نشده، اما شواهد نشان می‌دهد که این عارضه در حال افزایش است. شیوع ویروس کرونا و پیامدهای روحی و اقتصادی آن، عاملی بر تشدید این بیماری بوده است. مرگ عزیزان، از دست دادن شغل و مشکلات مالی، همگی می‌توانند فشار روانی زیادی را به افراد وارد کرده و زمینه‌ساز بروز سندرم قلب شکسته شوند.
۲. سندرم قلب شکسته و سرطان
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، استرس نقش کلیدی در ابتلا به این بیماری ایفا می‌کند. تحقیقات نشان داده که از هر 6 بیمار مبتلا به سندرم قلب شکسته، یک نفر با سرطان دست و پنجه نرم می‌کند. اگرچه دلیل دقیق این ارتباط هنوز به طور کامل مشخص نیست، احتمالاً فشار روحی و جسمی ناشی از سرطان، عاملی برای بروز این عارضه در افراد مبتلا به سرطان باشد.
۳. سندروم قلب شکسته در روانشناسی
عوامل روانشناختی نیز در بروز سندرم قلب شکسته دخیل هستند. اختلالات روانی و استرس عاطفی می‌توانند زمینه‌ساز این بیماری شوند. در صورت ابتلا به اضطراب یا دیگر اختلالات روانشناختی، مراجعه به روانشناس و کنترل این اختلالات، می‌تواند از بروز هرگونه بیماری قلبی، به خصوص سندرم قلب شکسته، جلوگیری کند.
تشخیص سندرم قلب شکسته چگونه انجام می شود؟
در بسیاری از موارد، درد قفسه سینه و تنگی نفس می‌تواند ناشی از بیماری قلب شکسته یا حمله قلبی باشد. حالت تهوع، استفراغ و تپش قلب نیز از دیگر علائم احتمالی این بیماری هستند. با این حال، تشخیص دقیق سندرم قلب شکسته نیازمند انجام آزمایشات است. متخصص قلب و عروق برای تشخیص این بیماری از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
بیشتر بخوانید:
آیا فشار خون پایین خطرناک است؟
- معاینه فیزیکی: پزشک علاوه بر معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی شما را نیز بررسی می‌کند. لازم به ذکر است که اکثر افراد مبتلا به سندرم قلب شکسته، سابقه هیچ بیماری قلبی دیگری را ندارند. همچنین پزشک در مورد شرایط استرس‌زا که اخیراً با آن روبرو شده‌اید، سوالاتی از شما خواهد پرسید.
- تست نوار قلب: نوار قلب (ECG) بهترین روش برای تشخیص قلب شکسته است. در این آزمایش، ضربان قلب ثبت می‌شود و سیگنال‌های الکتریکی قلب به پزشک در تشخیص بیماری کمک می‌کنند.
- تست اکوکاردیوگرافی: این آزمایش که به نوعی سونوگرافی از قفسه سینه محسوب می‌شود، تصویری از ساختار قلب ارائه می‌دهد. با استفاده از اکوکاردیوگرافی می‌توان شکل غیرطبیعی یا بزرگ شدن قلب را تشخیص داد.
- آزمایش خون: افراد مبتلا به این بیماری معمولاً سطح بالایی از آنزیم‌های قلبی را در خون خود دارند.
- MRI: در این آزمایش، شما در داخل یک دستگاه می‌خوابید و میدان مغناطیسی آن، تصاویری دقیق از قلب ارائه می‌دهد.
«People who have broken heart syndrome usually don’t have any heart disease symptoms before the condition is diagnosed. To diagnose broken heart syndrome, the health care provider examines you and asks questions about your symptoms and medical history. You may be asked if you’ve had any major stresses recently, such as the death of a loved one» افراد مبتلا به “نارسایی قلب استرسی” (سندروم قلب شکسته)، غالباً هیچ نشانه‌ای از بیماری قلبی را قبل از تشخیص تجربه نمی‌کنند. برای شناسایی این عارضه، پزشک قلب معاینه انجام داده و در مورد علائم و سابقه پزشکی سوالاتی خواهد پرسید. ممکن است جویا شود که آیا به تازگی استرس‌های شدیدی مانند فوت عزیزان را تجربه کرده‌اید یا خیر.
به نقل از سایت mayoclinic
عکس سندرم قلب شکسته
بیماران مبتلا به این عارضه ممکن است دچار درد ناگهانی قفسه سینه شده و گمان کنند که دچار حمله قلبی شده‌اند. این نارسایی فقط بخشی از قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد و برای مدت کوتاهی پمپاژ خون در بطن چپ را مختل می‌کند. سایر بخش‌های قلب به طور طبیعی به کار خود ادامه می‌دهند. در برخی موارد، ممکن است قلب با شدت بیشتری منقبض شود.
برخلاف تصور رایج، در این بیماری قلب واقعاً “شکسته” نمی‌شود. علائم این نارسایی شبیه به حمله قلبی است. در این مقاله تصاویری از نارسایی قلب استرسی را مشاهده می‌کنید، نمونه‌ای از آن در تصویر زیر قابل مشاهده است.
درمان سندرم قلب شکسته چیست؟
هیچ روش درمانی استانداردی برای نارسایی قلب استرسی وجود ندارد. در اکثر موارد، درمان مشابه حمله قلبی است. پس از تشخیص، پزشک ممکن است داروهای قلبی مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدودکننده‌های بتا را تجویز کند. بیشتر بیماران در عرض یک تا دو ماه بهبود می‌یابند. برای بررسی علائم، حدود 4 تا 6 هفته پس از اولین نشانه‌ها، اکوکاردیوگرافی انجام می‌شود تا عملکرد قلب ارزیابی گردد.
روش‌هایی مانند آنژیوپلاستی با بالون، استنت‌گذاری و جراحی که برای درمان حمله قلبی کاربرد دارند، در درمان نارسایی قلب استرسی فایده‌ای ندارند. این روش‌ها برای درمان انسداد عروق طراحی شده‌اند و ارتباطی با این عارضه ندارند.
داروی قلب شکسته چیست؟
بسیاری از پزشکان درمان بلندمدت با مسدودکننده‌های بتا یا داروهای مشابه را تجویز می‌کنند. این داروها اثرات مخرب بالقوه هورمون‌های استرس بر قلب را خنثی می‌کنند. استرس مزمن می‌تواند خطر ابتلا به نارسایی قلب شکسته را افزایش دهد.
آیا استامینوفن برای درمان این عارضه موثر است؟
استامینوفن یا پاراستامول دارویی برای تسکین درد و تب است. این دارو با تاثیر بر سیستم عصبی مرکزی، درد را کاهش می‌دهد. اخیراً فرضیه‌ای مبنی بر تاثیر استامینوفن بر کاهش دردهای ناشی از طرد شدن اجتماعی مطرح شده است. با این حال، تاکنون فقط یک مطالعه برای بررسی این ادعا انجام شده است.
چرا استامینوفن به عنوان درمان این عارضه مطرح شده است؟
در سال 2016، ستون “عشق مدرن” در روزنامه معروف نیویورک تایمز مقاله‌ای را منتشر کرد که در آن ادعا می‌شد تایلنول (نام تجاری استامینوفن) بر روی سندروم قلب شکسته موثر است. نویسنده این مقاله فقط یک بار از عنوان استامینوفن استفاده کرده و تنها به یک منبع اشاره می‌کند: مطالعه‌ای از موسسه علوم روانشناسی که تنها اثر استامینوفن بر دردهای ناشی از طرد شدن اجتماعی را بررسی کرده و هیچ اشاره‌ای به نارسایی قلب استرسی یا کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو در آن نشده است.
بیماری سندروم قلب شکسته، نارسایی قلبی ناشی از استرس است. استامینوفن به عنوان داروی بدون نسخه با نام‌های مختلفی مانند پانادول و تایلنول به فروش می‌رسد. نسبت دادن اثری غیر قابل اثبات به این دارو می‌تواند فروش آن را افزایش دهد. این دارو عوارضی نیز دارد، به عنوان مثال مصرف زیاد آن به کبد آسیب می‌زند. مصرف سرخود آن، به خصوص برای مواردی که اثر آن اثبات نشده است، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
عوارض سندرم قلب شکسته کدامند؟
در اکثر موارد، مبتلایان به این بیماری بهبود یافته و اثرات مخرب ماندگار را تجربه نمی‌کنند. با این حال، برای برخی (حدود 1 تا 2 درصد قربانیان)، پیامدها می‌تواند وخیم باشد. با این حال، پس از بستری شدن در بیمارستان، عملکرد قلب در عرض یک تا چهار هفته به حالت عادی باز می‌گردد. اما گاهی اوقات، این سندرم می‌تواند کشنده باشد. عواقب فاجعه بار سندرم قلب شکسته می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احتباس مایع در ریه‌ها
- افت فشار خون
- اختلال در ریتم قلب
- نارسایی قلبی
عوامل خطر سندرم قلب شکسته (سندروم قلب شکسته و مرگ)
عوامل خطرناک متعددی با سندرم قلب شکسته مرتبط است. این عوامل شامل موارد زیر است:
- رابطه جنسی: این عامل زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- سن: بیشتر افراد مبتلا به این بیماری بالای 50 سال سن دارند.
- سابقه بیماری عصبی: افراد دارای اختلالات عصبی مانند ضربه مغزی یا تشنج، یا سابقه علائم رد سکته قلبی، بیشتر در معرض خطر هستند.
- اختلالات روانپزشکی قبلی یا فعلی: اختلالاتی مثل اضطراب یا افسردگی خطر ابتلا به سندرم قلب شکسته را افزایش می‌دهد.
آیا سندرم قلب شکسته خطرناک است؟
نزدیک به 95 درصد از بیماران دارای علائم سندرم قلب شکسته، ظرف یک تا دو ماه بهبود پیدا می‌کنند. داشتن آشنایی و آگاهی لازم نقش مهمی در این فرآیند دارد. بیماران معمولاً داروهایی مشابه داروهای نارسایی قلبی مصرف می‌کنند تا ضعف قلب را جبران کرده و آن را تقویت کنند. سندرم قلب شکسته به ندرت کشنده است، مگر در موارد خاص. میزان مرگ و میر ناشی از این سندرم کمتر از 3 درصد می‌باشد.
جلوگیری از سندرم قلب شکسته
گاهی اوقات امکان دارد فرد بیش از یک بار این بیماری را تجربه نماید. با این حال، احتمال ابتلای مجدد اندک است. با این حال، بسیاری از پزشکان برای جلوگیری از ابتلای مجدد به سندرم قلب شکسته از درمان‌های طولانی‌مدت با مسدودکننده‌های بتا یا داروهای دیگر استفاده می‌کنند. این داروها اثرات مخرب هورمون استرس بر قلب را کاهش می‌دهند. با شناخت و مدیریت استرس هم می‌توان این بیماری را مهار کرد.
آزمایش تاثیر استامینوفن بر سندرم قلب شکسته
در سال 2010، موسسه علوم روانشناسی تحقیقاتی در مورد اثر استامینوفن بر درد ناشی از طرد شدن اجتماعی بر روی 62 دانشجو انجام داد. در این مطالعه، با بررسی احساسات شرکت‌کنندگان و اسکن مغز آنها، اثر استامینوفن بر کاهش دردهای ناشی از طرد شدن اجتماعی بررسی شد. مصرف استامینوفن در افراد مورد آزمایش حداکثر 2 گرم در روز بود که از 4-3 گرم حد مجاز مصرف در افراد بالغ پایین‌تر است.
در این تحقیق، افراد در زمان مصرف استامینوفن، فعالیت کمتری در بخش‌هایی از مغز که در زمان درد اجتماعی فعال می‌شوند، نشان دادند. همچنین گزارش درد اجتماعی در افرادی که استامینوفن استفاده کرده بودند کمتر شده بود، در حالی که احساسات مثبت این افراد تغییری به وجود نیامده بود. در پایان مطالعه، موسسه علوم روانشناسی صریحاً اشاره می‌کند که محققان به هیچ وجه مصرف عمومی استامینوفن برای مقابله با مشکلات شخصی را توصیه نمی‌کنند.
در واقع، مطالعه موسسه علوم روانشناسی، ارتباط بین درد فیزیکی و درد ناشی از طرد شدن اجتماعی را نشان داده و امکان یافتن ارتباط مستقیم بین این دو پدیده در آینده را پیش‌بینی می‌کند. ولی اکنون، نمی‌توان به طور قطعی در مورد اثر استامینوفن در درمان دردهای اجتماعی نظر داد، زیرا برای این موضوع به تحقیقات بیشتر و نمونه‌های پرشمارتری نیاز است.
جمع بندی و راهنمای مراجعه به دکتر متخصص
سندرم قلب شکسته می تواند یک بیماری جدی باشد. بنابراین باید نشانه‌های آن را جدی گرفت. چنانچه علائم این بیماری را دارید باید برای تشخیص بیماری و شروع درمان به متخصص قلب رجوع نمایید. متخصص آزمایشات لازم را برای تشخیص بیماری انجام می دهد و درمان مناسب را تجویز می کند.
سوالات متداول
سندرم قلب شکسته چیست؟
بیماری قلب شکسته یا کاردیومیوپاتی ناشی از استرس یا سندرم تاکوتسوبو اغلب پس از یک رویداد جسمی یا عاطفی آسیب زا، مانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق، یا تصادف رانندگی رخ می دهد. نزاع خشونت آمیز یا تجربه نزدیک به غرق شدن.
آیا قلب می شکند؟ وقتی قلب بشکند چه اتفاقی می افتد؟
آیا شکستن قلب واقعی است؟ علت دقیق بیماری قلب شکسته ناشناخته است. گفته شده است که افزایش سطح هورمون های استرس، مانند آدرنالین، می تواند به طور موقت در برخی افراد به قلب آسیب برساند. کاملاً مشخص نیست که چگونه این هورمون ها می توانند به قلب صدمه بزنند یا اینکه آیا عامل دیگری مؤثر است یا خیر.
آیا استامینوفن برای قلب مضر است؟
مطالعات نشان داده است که تیلنول که به اسم استامینوفن هم شناخته می شود، می تواند احتمال حمله قلبی را افزایش دهد.
چگونه قلب شکسته را درمان کنیم؟
اگرچه هیچ درمانی برای سندرم قلب شکسته (همچنین به عنوان کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو شناخته می شود) کشف نشده است، شماری از داروها مثل آسپرین می توانند به بهبود گردش خون و جلوگیری از لخته شدن خون کمک کنند.
لیست پزشکان مرتبط:
سید علی جمالیانفوق تخصص قلب و عروق | تهران- مسعود اسلامیمتخصص قلب و عروق | تهران
- محمد حسن نمازیفلوشیپ تخصصی قلب و عروق | تهران
- مهدی بابوی نژادفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مصطفی بیاتفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مهدی پیشگاهیمتخصص قلب و عروق | تهران
- مرکز قلب آرامکلینیک قلب و عروق | تهران
- بهناز تن آرایمتخصص قلب و عروق | تهران
- سوده رودباریمتخصص قلب و عروق | تهران
- میترا سلامتمتخصص قلب و عروق - آنژیوگرافی - الکتروکاردیوگرافی - تست ورزش - نوار قلب | تهران
