آیا فشار خون پایین خطرناک است؟
آیا شما با مفهوم فشار خون پایین آشنا هستید؟ فشار خون پایین، که به طور دیگر به عنوان هایپوتنشن (Hypotension) یا افت فشار خون شناخته میشود، وقتی فشار خون کمتر از ۶۰/۹۰ میلی‌متر جیوه است، رخ میدهد.
اما برخی افراد گزارش می‌کنند که علائمی مانند سرگیجه و احساس ضعف را تجربه می‌کنند. در برخی موارد، فشار خون پایین می‌تواند بسیار خطرناک باشد، پس از آن، شناخت علل، تشخیص درست و درمان به موقع فشار خون پایین اهمیت فراوانی دارد. هدف ما در این مقاله این است که به تمامی مواردی که باید درباره علل فشار خون پایین مطلع باشید، بپردازیم.
If your blood pressure drops too low, your body’s vital organs do not get enough oxygen and nutrients. When this happens, low blood pressure can lead to shock , which requires immediate medical attention. Signs of shock include cold and sweaty skin, rapid breathing, a blue skin tone, or a weak and rapid pulse. nhlbi.nih.gov
اگر فشار خون شما خیلی پایین بیاید، اندام های حیاتی بدن شما اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی کنند. هنگامی که این اتفاق می افتد، فشار خون پایین می تواند منجر به شوک شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. علائم شوک شامل سردی و عرق کردن پوست، تنفس سریع، رنگ پوست آبی یا نبض ضعیف و تند است.
دلایل فشار خون پایین
فشار خون وابسته به دو عامل اصلی است، کارکرد قلب و مقاومتی که عروق خونی ایجاد می‌کنند. این دو مکانیسم، همراه با تأثیرات عوامل عصبی و هورمونی، میزان فشار خون را که می‌تواند بالا یا پایین باشد، مشخص می‌کنند. در ادامه، ما به بررسی برخی از علل متداول فشار خون پایین خواهیم پرداخت.
۱. فشار خون پایین در پریودی
در طول چرخه قاعدگی، اکثر زنان گزارش می‌کنند که فشار خونشان افزایش می‌یابد، اما در برخی اوقات در این دوره، فرد ممکن است با فشار خون کم نیز مواجه شود. فشار خون کم یکی از نشانههای متداول کم‌خونی است که این وضعیت در زمان قاعدگی به دلیل از بین رفتن خون، شدت می‌یابد.
کم‌خونی زمانی به وجود می‌آید که بدن کمبود گلبول‌های قرمز خون دارد یا دارای گلبول‌های قرمزی است که نمی‌توانند به درستی اکسیژن را به بافت‌های بدن منتقل کنند. این مشکل می‌تواند باعث شود تا بافت‌های بدن کافی اکسیژن دریافت نکنند.
اگر شما احساس کمبود انرژی، خستگی زیاد یا سرگیجه می‌کنید، این علائم ممکن است به این معنی باشد که فشار خون شما پایین است. فشار خون پایین معمولاً خطرناک نیست، ولی اگر شما علائم جدی را تجربه می‌کنید، پیشنهاد میشود که با یک متخصص مشورت کنید.
۲. فشار خون پایین در کرونا
کرونا می‌تواند یکی از دلایل کاهش فشار خون باشد. در این زمان، اختلال در عملکرد اتونوم می‌تواند عامل افت فشار خون باشد. این مشکل وقتی پیش می‌آید که سیستم عصبی اتونومی که وظایف بدنی مانند فشار خون، ضربان قلب، دمای بدن و گوارش را تنظیم میکند، به حالت ناهماهنگی در می‌آید. برخی از مطالعات انجام شده نشان میدهند که ویروس کرونا می‌تواند بر سیستم ایمنی عصبی اتونوم تاثیر بگذارد و موجب بروز افت فشار خون در حالت ایستادگی (ارتواستاتیک) شود.
۳. فشار خون پایین بعد از زایمان
اگر شما زایمان دشواری را پشت سر گذاشته‌اید، ممکن است فشار خون شما برای مدتی پس از تولد کودک، هنوز کم باشد. این موضوع بیشتر در مواردی رخ میدهد که شما پس از زایمان خونریزی داشته باشید. در این وضعیت، حجم خون شما کاهش می‌یابد و در نتیجه فشار خون شما نیز کاهش می‌یابد. در این حالت، پزشک ممکن است برای کمک به افزایش حجم خون و مایعات شما، انتقال خون و تزریق سرم را برای شما توصیه کند.
۴. افت فشار خون وضعیتی
افت فشار خون، حالتی است که به آن افت فشار خون در حالت ایستادگی (ارتواستاتیک) نیز می‌گویند و یکی از شکل‌های کاهش فشار خون است. در این حالت، هنگامی که از حالت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده تغییر می‌کنید، فشار خون شما به طور ناگهانی کاهش می‌یابد. برخی از نشانههای افت فشار خون در حالت ایستادگی (ارتواستاتیک) می‌توانند شامل حالت سرگیجه، سبکی سر در هنگام ایستادن و دید مبهم باشند.
۵. افت فشار خون به دلیل بیماری قلبی
بیماری‌های قلبی که می‌توانند سبب کاهش فشار خون شوند، شامل ضربان قلب غیر طبیعی پایین (برادی‌کاردی)، اختلالات دریچه‌های قلب، حمله قلبی و نارسایی قلبی هستند. در این وضعیت، ممکن است قلب نتواند به میزان کافی خون را برای برآورده کردن نیازهای بدن گردش دهد.
۶. افت فشار خون و بارداری
کاهش فشار خون در طول دوره بارداری یک پدیده کاملاً عادی است. تغییرات هورمونی و تغییرات در جریان خون می‌توانند باعث کاهش فشار خون شوند، به خصوص در سه ماهه اول و دوم بارداری. کاهش فشار خون در دوران بارداری معمولاً باعث ایجاد مشکلات خطرناکی نمی‌شود و بیشتر زنان قادر به مدیریت آن در منزل هستند. فشار خون زنان ممکن است بر اساس عواملی مانند سطح انرژی، حالت اضطراب، روش زندگی و میزان استرس متغیر است.
این مشکل معمولاً نیاز دخالت پزشک ندارد. ولی اگر احساس کردید که علائمتان بدتر شده‌اند، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
۷. فشار خون پایین بعد از مصرف غذا
بعضی اوقات بعد از خوردن غذا ممکن است فشار خون کاهش یابد، زیرا برای هضم غذا، روده‌ها به مقدار زیادی خون نیاز دارند. کاهش فشار خون پس از خوردن غذا در بین سالمندان، به ویژه کسانی که دچار فشار خون بالا، دیابت یا پارکینسون هستند، متداول‌تر است.
گاهی اوقات بعد از خوردن غذا ممکن است فشار خون کاهش یابد، زیرا برای هضم غذا، روده‌ها به مقدار زیادی خون نیاز دارند.
۸. فشار خون پایین ارثی
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که فشار خون کم می‌تواند وابسته به ژنتیک باشد. اگر پدر و مادر شما فشار خون کمی داشته باشند، شما هم ممکن است این وضعیت را از آنها به ارث ببرید.
۹. مشکلات هورمونی
غده تیروئید وظیفه تولید و ذخیره‌سازی هورمون‌هایی را دارد که در کنترل عملکردهای متفاوت بدن مانند ضربان قلب و فشار خون نقش دارند. غدد فوق‌کلیوی نیز در تنظیم پاسخ بدن به استرس نقش دارند. مشکلات در هر دو نوع این غده‌ها می‌تواند باعث کاهش فشار خون شود.
۱۰. واسطه‌های عصبی معیوب و فشار خون پایین
ناقص بودن میانجی‌های عصبی می‌تواند منجر به کاهش فشار خون و ایجاد فشار خون کم شود. برخی از این میانجی‌ها عبارتند از:
سیستم عصبی: سیستم عصبی در کنترل فشار خون و تنظیم ضربان قلب نقش دارد.
سیستم رنین-آنژیوتانسین-آلدوسترون: این سیستم در تنظیم حجم خون و فشار خون نقش دارد.
سیستم انتقال عصبی: این سیستم در تنظیم فشار خون و ضربان قلب نقش دارد.
دلیل دقیق نقص در میانجی‌های عصبی ممکن است به صورت ژنتیکی و یا ناشی از مجموعه‌ای متنوع از عوامل باشد، شامل:
- بیماری‌های عصبی مثل پارکینسون، صرع، اسکلروز چندگانه و اختلالات مرتبط با نخاع
- مشکلات هورمونی مثل افزایش سطح هورمون تیروئید، نقص هورمون نارسایی آدرنال و هیپوفیز
- برخی از داروها، از جمله آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و داروهای خاص که برای کاهش فشار خون مصرف میشوند.
- کمبود آهن
- عوامل محیطی مثل گرما، خستگی شدید، خواب زیاد، کاهش ناگهانی فشار خون و افزایش فشار خون در هنگام تغییر حالت بدن
۱۱. کمبود مواد مغذی
کمبود مواد معدنی و ویتامین‌هایی مثل فولات، آهن و ویتامین B12 می‌تواند سبب کاهش فشار خون شود. وقتی سطح این مواد در بدن پایین است، ممکن است جلوی تولید تعداد کافی گلبول‌های قرمز توسط بدن را بگیرد و منجر به کم‌خونی شود. پس از آن، مصرف غذاهایی که دارای این مواد مغذی هستند، می‌تواند جلوی کاهش فشار خون را بگیرد.
۱۲. اختلالات اشتها
بنابراین، مشکلات مربوط به تغذیه مانند عدم اشتها می‌تواند باعث کاهش غیرطبیعی فشار خون شود. در بسیاری از موقعیت‌ها، عدم اشتها می‌تواند منجر به داشتن یک رژیم غذایی محدود شود و باعث شود که فرد مواد ضروری مانند کالری، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را دریافت نکند. اگر کالری کافی مصرف نشود، بدن ممکن است بافت خود را برای تولید انرژی تجزیه کند و این می‌تواند منجر به کاهش فشار خون شود.
علت پایین بودن فشار خون و خونریزی معده
خونریزی زیاد معده می‌تواند باعث کاهش جریان خون به سمت مغز شود و علائمی مانند گیجی، سردرگمی، خواب‌آلودگی و حتی فشار خون بسیار کم (وضعیت شوک) را ایجاد کند.
علت فشار خون پایین اول صبح
هنگامی که شما شب به رختخواب می‌روید و در حالت افقی قرار می‌گیرید، فشار خون شما معمولاً کاهش می‌یابد. به همین دلیل است که وقتی صبح برخاسته و به‌طور ناگهانی از حالت درازکشیده به حالت ایستاده تغییر می‌دهید، احساس می‌کنید که فشار خونتان کاهش یافته است. این یک حالت معمولی است و نیازی به اضطراب یا نگرانی نیست. اگر نمی‌خواهید این حالت را تجربه کنید، می‌توانید ابتدا برای چند دقیقه نشسته و سپس به آرامی برخیزید.
علت فشار خون پایین در نوجوانان
کاهش فشار خون در دوران نوجوانی می‌تواند به علت چندین عامل مختلف اتفاق بیفتد. مشکلات پایه‌ای سلامتی یا الگوهای زندگی می‌توانند از مهم‌ترین دلایل کاهش فشار خون باشند. مهم‌ترین علل کاهش فشار خون در دوران نوجوانی عبارتند از:
- استرس عاطفی می‌تواند یکی از عوامل کاهش فشار خون در نوجوانان باشد.
- کمبود نمک و مایعات در بدن
- قرارگیری در محیط های گرم مانند حمام آب گرم به مدت طولانی
- کمبود آهن مزمن
- مصرف الکل
- قرارگیری به صورت درازکش به مدت طولانی
برای شناسایی دلیل کاهش فشار خون در فرزندتان، شما باید با یک متخصص قلب و عروق یا یک پزشک عمومی مشاوره کنید. مشکلات پایه‌ای سلامتی یا الگوهای زندگی می‌توانند از مهم‌ترین دلایل کاهش فشار خون در نوجوانان باشند.
علت فشار خون پایین و ضربان قلب بالا
وقتی فشار خون شما کاهش می‌یابد، تپش قلب شما افزایش می‌یابد و عروق خونی در سایر بخش‌های بدن شما تنگ یا منقبض میشوند تا مانع از کاهش فشار خون شوند. اگر تپش قلب به اندازه کافی بالا نرود یا عروق خونی به اندازه لازم تنگ نشوند تا فشار خون را حفظ کنند، شخص علائم کاهش فشار خون را تجربه میکند.
علت فشار خون پایین در سالمندان
علاوه بر مشکلاتی که قبلا بیان شد امکان دارد افراد سالمند به خاطر اختلالات زیر به کاهش فشار خون مبتلا شوند:
- دهیدراته شدن بدن
- بیماری های قلبی
- اختلال آدیسون و بیماری های ناشی از هورمون ها
- خونریزی داخلی
- ورود عفونت زیاد در بدن و ایجاد شوک سپتیک
- استفاده از داروهای مانند داروهای ادرار آور، مسدودکننده‌های آلفا و بتا، داروهای پارکینسون، داروهای ضدافسردگی
نشانه های کاهش فشار خون
تعداد زیادی از افراد دارای فشار خون پایین هیچ نشانه خاصی ندارد. اما این امکان وجود دارد که کاهش فشار خون بیان کننده یک مشکل اصلی، مانند نبود تعادل هورمونی یا یک بیماری خطرناک مانند آنافیلاکسی باشد.
نشانه های فشار خون پایین شامل:
- سبکی سر
- سرگیجه
- از هوش رفتن
نشانه های که امکان دارد به خاطر یک مشکل اساسی باشند شامل:
- احساس درد در قسمت قفسه سینه
- احساس درد در سر و مرطوب شدن پوست
- رنگ پریدگی و خشک بودن پوست
- تب
- انقباض ماهیچه های گردن و سردرد
- اختلال در بینایی
- اسهال و استفراغ
- اختلال های آلرژیک مانند ورم
- اختلال در تنفس
- ضعف عمومی
- دهیدراته شدن بدن
- اختلال در ضربان قلب
برای پیدا کردن علت فشار خون پایین باید به کدام پزشک مراجعه کرد؟
اگر به صورت نگاهی با کاهش فشار خون خود مواجه شدید یا اینکه کمتر از حد نرمال شد باید به پزشک مراجعه کرد. طبق تشخیص دکتر اگر علت کاهش فشار خون وجود مشکلات قلبی باشد به متخصصان قلب مراجعه کرد و اگر علت کاهش فشار خون به خاطر مشکلات هورمونی باشد با به دکتر داخلی مراجعه کنید.
اگر از نشانه های کاهش فشار خون پایین مانند ادرار بیش از حد نرمال، تب و خستگی یا هر نشانهی دیگر رنج میبرید باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر فشار خون شما به شدت پایین باشد امکان دارد اکسیژن مورد نیاز برای اندام حیاتی به مغز شما نرسد. در این موارد باید به اورژانس مراجعه کنید.
اگر بیمار به شوک انافیلاکسی مبتلا شد باید همراه او علائم را چک کند. اگر بیمار دارای داروی تزریقی باشد باید به کمک همراه خود دارو را تزریق کند. همچنین می توان از اورژانس کمک گرفت.
تشخیص علت فشار خون پایین
با استفاده از فشار سنج های مختلف میتوان فشار خود را اندازه بگیرید. همچنین میتوان از دستگاه های قابل استفاده در خانه برای راحتی بیمار استفاده کنید. پیشنهاد میشود که فشار بیمار را چند بار با دستگاه اندازه گیری کنید تا مشخص شود آیا مشکلی است یا خیر.
دکتران و پرستاران دارای دستگاه های دقیق تری در حوزه ی سنجش فشار خون هستند که نتایج دقیق تری را به شما میدهند. همچنین پزشک شرح حالی از سابقهی بیمار و نشانههای شما جست و جو میکند. علاوه بر این ممکن است آزمایشاتی را برای شما تجویز کند که دلیل اصلی کاهش فشار خون را بررسی کنند.
درمان علت فشار خون پایین
تعداد زیادی از افراد که دارای فشار خون پایین هستند به درمان نیازی ندارند. اما اگر شما به صورت ناگهانی دچار به کاهش فشارخون شوید یا یک بیماری باعث کاهش فشار خون شما شود، ممکن است پزشک گزینه های درمانی را پیش روی شما قرار میدهد. با توجه به علت کاهش فشار خون، گزینهی درمانی مناسب انتخاب میشود. برای درمان فشار خون می توانید از موارد زیر بهره ببرید:
- استفاده از دارو
- تغییر دوز داروهای که باعث کاهش فشار خون بیمار میشوند.
- تغییر در رژیم غذایی مانند استفاده بیشتر از نمک و مایعات
باید درنظر داشت که هرگونه ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و دارو مستلزم به مشورت پزشک است.
کلام نهایی و راهنمای مراجعه به متخصصان
کاهش فشار خون عارضه ای میباشد که هر فردی حداقل یکبار در زندگی خود تجربه کرده است. این نوع عارضه معمولا عادی تلقی میشود و به درمان ویژه ی نیاز ندارد. اگر فشار خون شما به درازا کشید بهتر است به بررسی دلایل آن بپردازید و در نهایت دکتر براساس دلایل کاهش فشار خون، داروهای مناسب برای شما تجویز کند. برای یافتن علت کاهش فشار خون باید به متخصصین قلب و عروق یا دکتر عمومی مراجعه کنید.
پرسش های رایج
دلایل کاهش فشار خون پایین چیست؟
در بعضی اوقات فشارخون به صورت ناگهانی رخ میدهد که دارای دلایلی مانند خونریزی داخلی، وجود یک آلرژن مانند نیش حشرات، دهیدراته شدن بدن و گسترش عفونت در بدن باشد.
دلایل کاهش فشار خون دائمی چیست؟
اگر بیمار دارای بیماری زمینه ای باشد، ممکن است فشار خون دائمی را تجربه کند.
چرا بیمار به فشار خون پایین و سرگیجه مبتلا میشود؟
اگر خون به اندازهی کافی در بدن جریان پیدا نکند فرد به هنگام بستن چشم هایش به سرگیجه مبتلا می شود
چرا بیمار بعد از عمل قلب باز دچار کاهش فشار میشود؟
هنگام عمل قلب باز ممکن است فرد به عارضهای به نام وازوپلژی (vasoplegia)مبتلا شود. در این اختلال رگ های خونی به خوبی منقبض نمی شوند که باعث کاهش فشار خون در بیمار میشود. درمان این نوع از فشار خون کمی مشکل است.
لیست پزشکان مرتبط:
سید علی جمالیانفوق تخصص قلب و عروق | تهران- مسعود اسلامیمتخصص قلب و عروق | تهران
- محمد حسن نمازیفلوشیپ تخصصی قلب و عروق | تهران
- مهدی بابوی نژادفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مصطفی بیاتفوق تخصص قلب و عروق | تهران
- مهدی پیشگاهیمتخصص قلب و عروق | تهران
- مرکز قلب آرامکلینیک قلب و عروق | تهران
- پریسا ایزدپناهمتخصص قلب و عروق | تهران
- سوده رودباریمتخصص قلب و عروق | تهران
- میترا سلامتمتخصص قلب و عروق - آنژیوگرافی - الکتروکاردیوگرافی - تست ورزش - نوار قلب | تهران
