شربت زینک سولفات چیست؟ کاربردها، نحوه مصرف و عوارض جانبی آن
شربت زینک سولفات چیست و چه نقشی در بدن انسان دارد؟ زینک یکی از مواد معدنی ضروری برای متابولیسم در کودکان و بزرگسالان است. این عنصر حیاتی در بدن تولید نمی‌شود و باید از طریق مواد غذایی یا مکمل‌ها تأمین شود. منابع غنی از زینک شامل عدس، جو دوسر، زرده تخم‌مرغ، تخم کدو، گوشت سفید و مغزها می‌باشند.
در برخی شرایط مانند بیماری‌ها یا محدودیت‌های غذایی، روی به میزان کافی به سلول‌های بدن نمی‌رسد. علم پزشکی با تولید مکمل‌های غذایی و داروهایی مانند زینک سولفات، این مشکل را حل کرده است. البته، بهتر است بدون مشورت با پزشک از مکمل‌های دارویی استفاده نکنید.
شربت زینک سولفات چیست؟
زینک برای رشد، نمو و سلامت سلول‌های بدن اهمیت دارد و به‌طور گسترده در سراسر بدن، به‌ویژه در گلبول‌های قرمز و سفید، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، پوست، کلیه، کبد، پانکراس، شبکیه چشم و پروستات، توزیع و ذخیره می‌شود.
کمبود زینک می‌تواند عوارض جانبی جدی‌ای مانند ریزش مو، عفونت، کاهش اشتها و مشکلات چشمی به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، شربت روی یا زینک سولفات یکی از انواع مکمل‌های زینک است که به‌طور خاص برای درمان کمبود روی و پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با آن تولید شده است. زینک سولفات در حال حاضر به‌عنوان یک داروی عمومی و بدون نسخه در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد.
اسامی تجاری زینک سولفات:
- شربت روی سولفات / سولفات روی
- Zinc Sulfate Hi Health قطره ۳۰ میلی‌لیتری – دارو سلامت فارمد
- Zinc Sulfate الهاوی ۶۰ میلی‌لیتر
- Zinc 10mg/5ml RAMOPHARMIN, – داروسازی راموفارمین
- Zinksaft (Zink Saft) Apovital – سمر طب درمان
- شربت زینک سولفات رازک 10 میلی گرم/5 میلی لیتر 120 میلی لیتر – داروسازی رازک
- شربت زینک سولفات رازک 5 میلی گرم/5 میلی لیتر 120 میلی لیتر – رازک
- Zinc Sulfate RAMOPHARMIN کپسول ۵۰ میلی‌گرمی – داروسازی راموفارمین
فواید سولفات روی در بدن چیست؟
برخی از مهم‌ترین فواید زینک سولفات عبارت‌اند از:
- درمان سوزش چشم در ترکیبات قطره چشمی
- خواص ضدالتهابی
- کمک به ترمیم زخم و درمان آکنه
- بهبود بیماری‌های پوستی
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن، مانند مشکلات حافظه
- کاهش علائم بیماری سلول داسی‌شکل در افراد مبتلا به کمبود روی
شربت زینک سولفات حاوی کدام ویتامین‌ها است
این شربت علاوه بر زینک، دارای ویتامین‌هایی است و خواص مولتی‌ویتامینی نیز دارد. ویتامین‌های موجود در شربت زینک سولفات شامل موارد زیر هستند:
- ویتامین A
- ویتامین C
- ویتامین E
نحوه مصرف شربت زینک سولفات ۱۰ میلی‌گرم چگونه است؟
شربت زینک سولفات را بر اساس دستورالعمل روی جعبه، یک ساعت قبل یا دو ساعت پس از غذا مصرف کنید و به‌طور منظم از آن استفاده نمایید تا بیشترین تأثیر را ببینید. از مصرف شیر، سبوس یا غلات تا دو ساعت پس از مصرف این محصول خودداری کنید. ممکن است برخی کودکان پس از مصرف شربت دچار مشکلات گوارشی شوند؛ بنابراین، بهتر است قبل از استفاده با متخصص اطفال مشورت کنید.
فراموشی مصرف شربت زینک سولفات ۱۲۰ میلی‌لیتر
اگر نزدیک به زمان نوبت بعدی مصرف هستید، نوبت فراموش‌شده را نادیده بگیرید و دوز اضافی مصرف نکنید.
چه زمانی شربت زینک سولفات ۱۰ میلی‌گرم را مصرف کنیم؟
بهترین زمان مصرف این دارو، حدود ۶۰ دقیقه قبل از وعده غذایی اصلی یا دو ساعت پس از آن است.
بهترین زمان مصرف شربت زینک سولفات برای کودکان چه موقع است؟
کودکان و نوجوانان به دلیل متابولیسم و سوخت‌وساز بالاتر، نیاز بیشتری به زینک دارند. زمان مصرف زینک سولفات در کودکان را بر اساس دستورالعمل روی جعبه تعیین کنید.
مدت لازم مصرف شربت زینک سولفات
زینک سولفات یک مکمل غذایی برای جبران کمبود روی است. حتی اگر مصرف آن را متوقف کنید و از مواد غذایی حاوی زینک استفاده کنید، مشکلی پیش نخواهد آمد. اگر به دلیل ورزش‌های سنگین یا بیماری خاصی نیاز به مقدار بیشتری از روی دارید، حتماً قبل از توقف مصرف زینک سولفات با متخصص تغذیه خود مشورت نمایید.
خواص و موارد مصرف شربت زینک سولفات چیست؟
استفاده از مکمل‌های سولفات روی تأثیرات گسترده‌ای بر عملکرد کلی اندام‌های بدن دارد. کاهش تعداد دفعات و مدت زمان اسهال در کودکان و بزرگسالان، تسریع بهبود زخم‌ها به‌ویژه در ناحیه پا و ران، و کاهش علائم بیماری‌های کبدی و عصبی از جمله مهم‌ترین فواید سولفات روی هستند. برای درمان زخم‌های پوستی، استفاده از کرم موضعی زینک سولفات مؤثرتر است.
شربت زینک سولفات برای کودکان و نوزادان
شربت زینک سولفات برای کودکان چه فوایدی دارد؟ سولفات روی به افزایش رشد و بهبود عملکرد سیستم گوارشی کودکان کمک می‌کند. میزان توصیه‌شده برای کودکان ۱ تا ۳ سال، حداکثر ۷ میلی‌گرم در روز است. مقدار توصیه‌شده شربت روی برای نوزادان ۰ تا ۶ ماهه، ۲ میلی‌گرم و برای کودکان ۷ ماهه تا ۳ ساله، ۳ میلی‌گرم در روز می‌باشد.
شربت زینک سولفات برای افزایش وزن کودکان
دریافت روی کافی در رژیم غذایی کودکان تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش وزن آن‌ها دارد. اگر مصرف دارو با رژیم غذایی سالم و مناسب سن کودک همراه باشد، نتایج بهتری حاصل خواهد شد.
شربت زینک سولفات برای افزایش قد کودکان و بزرگسالان
روی یک ماده معدنی مهم در رشد قد و افزایش تولید سلول‌های استخوانی است. با این حال، باید توجه داشت که مکمل زینک و کلسیم را همزمان مصرف نکنید، زیرا کلسیم می‌تواند جذب روی را در بدن کاهش دهد.
شربت زینک سولفات برای افزایش وزن
افرادی که دچار کمبود روی هستند، پس از مصرف شربت زینک سولفات ممکن است افزایش اشتها را تجربه کنند؛ اما به‌طور کلی، مصرف سولفات روی به تنهایی باعث افزایش وزن نمی‌شود.
شربت زینک سولفات برای اسهال
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف مکمل روی در زمان اسهال (شربت یا قرص‌های حاوی ۲۰ میلی‌گرم روی) تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش مدت و شدت آن دارد. میزان مصرف شربت زینک سولفات برای اسهال معمولاً ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم در روز توصیه می‌شود.
شربت زینک سولفات برای ریزش مو
روی حاوی آنزیم‌هایی است که برای فعالیت و عملکرد فولیکول‌های مو ضروری هستند. این ماده مغذی علاوه بر حفظ سلامت مو، به جلوگیری از ریزش مو نیز کمک می‌کند.
شربت زینک سولفات برای پوست
استفاده از کرم موضعی سولفات روی یا اکسید روی می‌تواند مدت زمان بهبود و شدت تب‌خال دهان، عفونت دستگاه تناسلی و انواع بیماری‌های پوستی را کاهش دهد. با این حال، ممکن است مصرف آن در بعضی افراد تأثیری نداشته باشد و یا باعث بروز حساسیت شود. قبل از مصرف، ترکیبات آن را به‌دقت بررسی کرده و با پزشک متخصص پوست مشورت کنید.
شربت زینک سولفات برای کم‌خونی
تالاسمی یک نوع اختلال کم‌خونی ارثی است. تحقیقات نشان داده است که مصرف روی همراه با تزریق خون، نسبت به تزریق خون به‌تنهایی، تأثیر بیشتری در بهبود کم‌خونی شدید دارد.
شربت زینک سولفات برای یبوست
مصرف بیش از حد روی می‌تواند با تداخل در جذب سایر مواد مغذی ضروری مانند مس و آهن، که برای عملکرد منظم روده مهم هستند، باعث یبوست شود.
شربت زینک سولفات برای کبد چرب
روی نقش مهمی در عملکرد آنزیم‌های مختلف دارد که در حفظ سلامت کبد و جلوگیری از علائم کبد چرب بسیار مهم هستند. بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی معمولاً سطح روی کمتری دارند که با پیشرفت فیبروز کبدی این میزان کاهش می‌یابد؛ بنابراین، بهتر است مصرف روی را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
شربت زینک سولفات برای اشتهای کودک
زمانی که مکمل روی مصرف می‌کنید، عملکرد جوانه‌های چشایی زبان تحریک می‌شود و از این طریق بر افزایش اشتها تأثیر می‌گذارد.
دوز مصرف شربت زینک سولفات چقدر است؟
در جدول زیر مقدار مصرف شربت زینک سولفات برای سنین مختلف آورده شده است:
| گروه سنی | میزان توصیه‌شده (میلی‌گرم) | حداکثر مصرف مجاز (میلی‌گرم) |
| ۰ تا ۶ ماه | ۲ میلی‌گرم | ۴ میلی‌گرم |
| ۷ تا ۱۲ ماهگی | ۳ میلی‌گرم | ۵ میلی‌گرم |
| ۱ تا ۳ سال | ۳ میلی‌گرم | ۷ میلی‌گرم |
| ۴ تا ۸ سال | ۵ میلی‌گرم | ۱۲ میلی‌گرم |
| ۹ تا ۱۳ سال | ۸ میلی‌گرم | ۲۳ میلی‌گرم |
| ۱۴ تا ۱۸ سال (پسر) | ۱۱ میلی‌گرم | ۳۴ میلی‌گرم |
| ۱۴ تا ۱۸ سال (دختر) | ۹ میلی‌گرم | ۳۴ میلی‌گرم |
| بارداری (۱۴-۱۸ سال) | ۱۲ میلی‌گرم | ۴۰ میلی‌گرم |
| شیردهی (۱۴-۱۸ سال) | ۱۳ میلی‌گرم | ۴۰ میلی‌گرم |
| ۱۹ سال به بالا (مردان) | ۱۱ میلی‌گرم | ۳۴ میلی‌گرم |
| ۱۹ سال به بالا (زنان) | ۹ میلی‌گرم | ۳۴ میلی‌گرم |
| بارداری (۱۹ سال به بالا) | ۱۱ میلی‌گرم | ۴۰ میلی‌گرم |
| شیردهی (۱۹ سال به بالا) | ۱۲ میلی‌گرم | ۴۰ میلی‌گرم |
مصرف بیش از حد شربت زینک سولفات
علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل حالت تهوع، استفراغ شدید، کم‌آبی بدن و بی‌قراری باشد. دوز مصرفی را دقیقاً طبق دستورالعمل دارو یا توصیه پزشک مصرف کنید.
عوارض شربت زینک سولفات برای کودکان و بزرگسالان چیست؟
مصرف شربت زینک سولفات ممکن است با برخی عوارض همراه باشد که آگاهی از آن‌ها ضروری است. عوارض شایع این شربت عبارت‌اند از:
- درد شکمی
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- احساس خستگی و بی‌حالی
- مشکلات کلیوی، به‌ویژه در افرادی که سابقه بیماری‌های کلیوی دارند
- بروز کهیر
- تنگی نفس
- تورم صورت، لب‌ها، زبان و گلو
- ناراحتی معده
- اختلالات گوارشی
عوارض جانبی شربت زینک سولفات در بارداری و شیردهی
روی یک عنصر ضروری و طبیعی در شیر مادر است و در دوران بارداری برای رشد سالم جنین اهمیت ویژه‌ای دارد. بنابراین، مادران باردار و شیرده ممکن است با مصرف مکمل‌های حاوی روی، نیاز روزانه ۱۲ تا ۱۳ میلی‌گرم را تأمین کنند. بهتر است در این زمینه با پزشک یا داروساز مشورت نمایید.
عوارض جانبی مصرف بیش از حد شربت زینک سولفات برای کودکان
هرگز بیش از دوز مجاز، شربت زینک سولفات را به کودک خود ندهید. مصرف بیش از حد می‌تواند منجر به مسمومیت حاد، اسهال خونی و مشکلات گوارشی شود.
موارد احتیاط در مصرف شربت زینک سولفات ۱۰ میلی‌گرم
افرادی که دچار بیماری‌های کلیوی، کبدی، دیابت، اختلالات خونی یا آلرژیک هستند، باید پیش از مصرف مکمل زینک با پزشک مشورت کنند. این افراد بهتر است روی مورد نیاز بدن را بیشتر از طریق منابع غذایی تأمین نمایند. همچنین، دستورالعمل‌های موجود روی برچسب و بسته‌بندی دارو را به‌دقت دنبال کنید.
منع مصرف شربت زینک سولفات ۱۰ میلی‌گرم
افرادی که با مشکلات زیر مواجه هستند، نباید (مگر با تجویز پزشک) از مکمل زینک سولفات استفاده کنند:
- کمبود آنزیم گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز (G6PD)
- میزان بالای اسید اگزالیک در ادرار
- اختلالات متابولیسم آهن که منجر به افزایش ذخیره آهن می‌شود
- کم‌خونی داسی‌شکل
- سنگ کلیه از نوع اگزالات کلسیم
- کاهش عملکرد کلیه
- کم‌خونی ناشی از نقص پیروات کیناز
تداخلات دارویی با شربت زینک سولفات
برخی مواد غذایی و داروها می‌توانند با جذب روی تداخل داشته باشند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- مواد غذایی سرشار از کلسیم و فسفر: لبنیات، لوبیا، عدس، کره بادام‌زمینی و کاکائو.
- مکمل‌های کلسیم یا فسفر
- آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین: حداقل ۲ ساعت فاصله زمانی را رعایت کنید.
- داروهای بدون نسخه
- داروهای گیاهی
اطلاعات دارویی زینک سولفات
در جدول زیر می‌توانید اطلاعات بیشتری درباره داروی زینک سولفات مشاهده کنید:
| اشکال دارویی زینک سولفات | عوارض جانبی | تداخلات دارویی |
| قرص، کرم، آمپول و قطره زینک برای نوزادان | احساس خستگی | مکمل‌های کلسیم یا فسفر |
| شربت زینک سولفات شرکت البرز دارو | تنگی نفس | آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین (با فاصله زمانی ۲ ساعت) |
| شربت زینک سولفات زی‌سل | مشکلات کلیوی، به‌ویژه در افراد با سابقه بیماری کلیوی | داروهای بدون نسخه |
| شربت زینک سولفات با طعم پرتقال و توت‌فرنگی | سردرد و استفراغ | داروهای گیاهی |
قیمت شربت زینک سولفات خارجی و ایرانی
- شربت زینک ایرانی رازک ۱۲۰ میلی‌لیتر (Razak120ml Zinc Sulfate): حدود ۲۰ هزار تومان.
- شربت زینک سولفات خارجی: حدود ۱۵۰ هزار تومان.
نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
شربت زینک سولفات یک مکمل دارویی خوراکی، تزریقی یا موضعی است که برای تمام سنین مناسب بوده و می‌تواند در کنار منابع غذایی حاوی روی یا به‌صورت مستقل مصرف شود. مهم‌ترین تأثیر زینک سولفات، جبران کمبود روی در بدن است که به بازگشت شادابی مو، پوست، ناخن، تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند. اما لازم است که به میزان کافی و مطابق با سن هر فرد مصرف شود تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری گردد.
پرسش و پاسخ
شربت زینک را از چند ماهگی می‌توان به نوزاد داد؟
این شربت را می‌توان برای نوزادان زیر ۶ ماه نیز استفاده کرد، اما حتماً قبل از مصرف با متخصص اطفال مشورت نمایید.
شربت زینک سولفات بهتر است یا زینک پلاس؟
مکمل‌های زینک پلاس حاوی ویتامین‌های بیشتری هستند و ممکن است برای برخی افراد مناسب‌تر باشند.
تفاوت شربت زینک سولفات با زینک گلوکونات چیست؟
زینک سولفات حاوی غلظت بالاتری از روی (۲۳٪ در هر ۱۰۰ میلی‌گرم) نسبت به زینک گلوکونات (۱۴.۳٪ در هر ۱۰۰ میلی‌گرم) است.
آیا شربت زینک سولفات باعث سیاهی دندان می‌شود؟
خیر، شربت زینک سولفات تأثیری در تغییر رنگ دندان ندارد؛ مکمل‌های آهن ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شوند.
شربت زینک سولفات برای چه سنی مناسب است؟
زینک سولفات از دوران جنینی تا میانسالی قابل استفاده است و بدون نسخه نیز در دسترس می‌باشد.
شربت زینک سولفات برای کودکان چه فوایدی دارد؟
این شربت در کاهش شدت و مدت اسهال شدید، پیشگیری از اسهال، جلوگیری از بیماری در کودکان دچار سوءتغذیه و بهبود سلامت پوست و مو مؤثر است.
آیا شربت زینک سولفات برای اسهال کودکان مفید است؟
بله، زینک سولفات برای درمان و پیشگیری از اسهال در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زینک سولفات چه تأثیری بر پوست صورت دارد؟
کرم موضعی زینک با خواص ضدالتهابی خود به پاک‌سازی باکتری‌های مولد آکنه و کاهش تولید چربی پوست کمک می‌کند.
زینک سولفات را تا چه مدت باید استفاده کرد؟
معمولاً مصرف آن برای مدت ۲ تا ۳ ماه توصیه می‌شود، اما مدت دقیق باید توسط پزشک تعیین شود.
برای کودکان قرص زینک سولفات بهتر است یا شربت آن؟
هر دو گزینه مناسب هستند؛ شربت برای کودکان خردسال راحت‌تر است، اما اگر هدف درمان و ترمیم زخم باشد، پماد زینک سولفات تأثیر بیشتری دارد.
نحوه نگهداری از شربت زینک چگونه است؟
شربت را در جای خشک و خنک، دور از نور مستقیم خورشید و در بسته‌بندی اصلی خود نگهداری کنید.
آیا مصرف زینک سولفات برای کودکان بی‌خطر است؟
بله، به شرطی که در مقادیر توصیه‌شده و تحت نظر پزشک مصرف شود.
آیا امکان اوردوز با شربت زینک سولفات وجود دارد؟
مصرف بیش از حد زینک سولفات می‌تواند عوارضی مانند اسهال، درد معده و استفراغ ایجاد کند؛ بنابراین، باید طبق دستور پزشک مصرف شود.