گرایش جنسی: انواع و راهکارهای مدیریت مشکلات جنسی

تمایلات جنسی چیست؟

تمایلات جنسی اصطلاحی است که برای توضیح کشش‌های عاطفی، احساسی و جنسی یک فرد نسبت به دیگران از جنسیتی مشخص (مرد یا زن) به کار می‌رود. این تمایلات بخشی از هویت انسانی هستند و نحوه تعاملات جسمی و احساسی ما با دیگران را تحت تأثیر قرار می‌دهند. افراد مختلف ممکن است تمایلات جنسی متفاوتی را تجربه کنند. در ادامه این مطلب، به مرور انواع تمایلات جنسی، هویت جنسی و نکاتی درباره تغییر جنسیت خواهیم پرداخت.

نقش روان‌شناس و روان‌پزشک در تمایلات جنسی

روان‌شناسان و روان‌پزشکان می‌توانند شما را در شناخت بهتر تمایلات و هویت جنسی یاری کنند. اگر احساس می‌کنید با تمایلات جنسی خود ناسازگار هستید یا در مورد آن‌ها تردید دارید، مشاوره روان‌شناسی می‌تواند برای رسیدن به درک بهتر و حل مشکلات مؤثر باشد.

انواع گرایش‌های جنسی

گرایش‌های جنسی به اشکال متنوعی تقسیم می‌شوند. اما به طور کلی، پنج دسته اصلی برای آن‌ها مطرح شده است:

۱. دگرجنس‌گرا (Heterosexual)

در این نوع گرایش، افراد تمایل عاطفی و جسمی شدیدی به جنس مخالف دارند. به این معنا که مردان به زنان و زنان به مردان جذب می‌شوند. این نوع گرایش که بیشتر افراد جامعه را در بر می‌گیرد، به عنوان «گرایش عادی» یا «استریت» شناخته می‌شود.

۲. همجنس‌گرا (Homosexual)

افراد همجنس‌گرا به جای علاقه‌مند شدن به جنس مخالف، به هم‌جنس خود تمایل دارند. این گرایش شامل دو گروه می‌شود:

• گی (Gay): مردانی که تمایل احساسی و فیزیکی شدیدی نسبت به مردان دیگر احساس می‌کنند.
• لزبین (Lesbian): زنانی که به زنان دیگر جذب می‌شوند و از نظر عاطفی و جنسی به آن‌ها علاقه‌مند هستند.

واژه “همجنس‌باز” به دلیل داشتن سابقه منفی و تحقیرآمیز دیگر کاربردی ندارد و به جای آن اصطلاحات «گی» و «لزبین» جایگزین شده‌اند.

۳. دوجنس‌گرا (Bisexual)

افرادی که به هر دو جنس (مرد و زن) تمایل نشان می‌دهند، دوجنس‌گرا نامیده می‌شوند. اما این به معنای علاقه‌مندی همزمان به هر دو جنس نیست؛ شدت علاقه ممکن است در زمان‌های مختلف یا با افراد مختلف تغییر کند.

۴. بی‌گرایش جنسی (Asexual)

این دسته شامل افرادی است که هیچگونه جذابیت جنسی نسبت به هیچ جنسیتی احساس نمی‌کنند. آن‌ها هیچ تمایلی به برقراری روابط جنسی ندارند. برخلاف تصور رایج، این حالت ناشی از یک تصمیم نیست؛ بلکه طبیعتاً تمایلی به برقراری رابطه جنسی در این افراد وجود ندارد. تقریباً یک درصد از جمعیت جهان در این دسته قرار دارند.

۵. همه‌جنس‌گرا (Pansexual)

همه‌جنس‌گرایان کسانی هستند که جنسیت برایشان هیچ محدودیتی در جذب عاطفی و جنسی ایجاد نمی‌کند. آن‌ها می‌توانند به افراد با هر نوع هویت جنسیتی جذب شوند و جنسیت طرف مقابل برایشان اهمیتی ندارد. در برخی منابع، این نوع گرایش به عنوان شاخه‌ای از دوجنس‌گرایی نیز معرفی شده است.

گروه‌ها و دسته‌بندی‌های دیگر گرایش‌های جنسی

همان‌طور که اشاره شد، گرایش‌های جنسی نام‌ها و دسته‌بندی‌های متنوعی دارند. علاوه بر ۵ نوع گرایش اصلی که بیشتر شنیده‌اید، برخی دیگر از اصطلاحات مرتبط با گرایش‌های جنسی به شکل زیر معرفی می‌شوند. این دسته‌ها معمولاً زیرمجموعه‌ای از همان دسته‌های اصلی هستند:

1. کوییر (Queer) یا خارج از چارچوب جنسی

کوییر به افرادی اطلاق می‌شود که نمی‌خواهند خود را به یک گرایش خاص محدود کنند و ممکن است در موقعیت‌های مختلف، گرایش‌های متفاوتی داشته باشند. این واژه که در گذشته با هدف تمسخر به کار می‌رفت، اکنون به یک اصطلاح فراگیر و مثبت برای توصیف افرادی که خارج از چارچوب‌های مرسوم جنسیتی هستند، تبدیل شده است.

2. BDSM

این اصطلاح به کسانی اطلاق می‌شود که به روابط جنسی با نقش‌های مشخص ارباب و برده، یا روابط همراه با دستورات و خشونت‌های لذت‌بخش (مازوخیسم) علاقه‌مندند. افراد در این دسته، از ترکیب قدرت، درد و لذت در روابط خود بهره می‌برند.

3. چندجنس‌گرایی (Polysexual)

افرادی که به بیش از یک جنسیت جذب می‌شوند ولی نه به تمامی جنسیت‌ها، چندجنس‌گرا هستند. این گرایش شباهت زیادی به دوجنس‌گرایی دارد اما محدود به دو جنسیت نیست و ممکن است گستره بیشتری از جنسیت‌ها را شامل شود.

4. دوجنسه‌گرایی (Androgynsexual)

این دسته به افرادی اشاره دارد که به افراد دوجنسه (افرادی که هم ویژگی‌های مردانه و هم ویژگی‌های زنانه دارند) جذب می‌شوند. دوجنسه‌ها ممکن است از نظر فیزیکی یا هویتی، ترکیبی از دو جنس باشند.

5.خودجنس‌گرایی (Autosexual)

این گرایش به افرادی مربوط می‌شود که بیشتر به خودشان علاقه جنسی دارند و تمایلات جنسی آن‌ها به خودشان معطوف است، نه به فردی دیگر.

اهمیت شناخت گرایش جنسی

شناخت و تعیین گرایش جنسی به افراد کمک می‌کند که درک بهتری از تمایلات خود داشته باشند و به نوعی هویت شخصی خود را پیدا کنند. این شناخت می‌تواند به فرد اعتمادبه‌نفس بدهد تا در برابر فشارهای اجتماعی و فرهنگی مقاومت کرده و با افرادی که تمایلات مشابه دارند، ارتباط برقرار کند. داشتن یک اجتماع حمایت‌گر از افرادی با گرایش‌های مشابه می‌تواند به فرد احساس تعلق و راحتی بیشتری بدهد.

عوامل مؤثر در شکل‌گیری گرایش جنسی

بیشتر پژوهشگران معتقدند که گرایش جنسی نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف محیطی، روانی، هورمونی و زیستی است. این به معنای آن است که یک علت مشخص وجود ندارد، بلکه مجموعه‌ای از عوامل می‌توانند در شکل‌گیری گرایش جنسی یک فرد تأثیر بگذارند. علاوه بر این، این عوامل ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند و هرکس تجربه‌ای خاص از این عوامل را داشته باشد.

چگونه بفهمیم که لزبین یا گی هستیم؟

بیشتر افراد در دوران نوجوانی یا جوانی به تدریج نسبت به گرایش جنسی خود آگاه می‌شوند. یکی از نشانه‌های معمول در این دوره، تجربه‌های اولیه عاطفی و جذب شدن به دیگران است. به عنوان مثال، ممکن است در دوران مدرسه، احساس علاقه یا شیفتگی نسبت به شخصی از هم‌جنس خود را تجربه کنید. با این حال، باید در نظر داشت که این تجربه‌ها لزوماً به معنای همجنس‌گرا بودن در آینده نیستند. در بسیاری از نوجوانان، این علاقه‌مندی‌های زودگذر است و با رشد سنی تغییر می‌کند.

آیا گرایش جنسی انتخابی است؟

متخصصان معتقدند که گرایش جنسی امری نیست که افراد آن را به‌صورت داوطلبانه انتخاب کنند. در واقع، گرایش جنسی بخشی از هویت و شخصیت درونی فرد است که به طور طبیعی شکل می‌گیرد و بر اساس تمایلات و خواسته‌های درونی فرد تعریف می‌شود.

آیا گرایش جنسی ارثی است یا نتیجه تربیت؟

گرایش جنسی به طور مستقیم تحت تأثیر عوامل محیطی، روانی و هورمونی است و ارتباطی به شیوه تربیت والدین ندارد. برخلاف تصورات غلط، همجنس‌گرایی یا دوجنس‌گرایی به هیچ عنوان نشان‌دهنده اختلال روانی نیستند. اگر والدینی نگرانی‌هایی درباره گرایش جنسی فرزند خود دارند، بهتر است با یک روانشناس متخصص مشورت کنند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود. گاهی نیز ممکن است درک نادرست یا بدفهمی از احساسات منجر به سردرگمی در گرایش جنسی شود.

تست‌های تعیین گرایش جنسی

برای شناسایی دقیق‌تر گرایش جنسی، برخی تست‌های روان‌شناختی طراحی شده‌اند که از طریق پاسخ به مجموعه‌ای از سوالات به افراد کمک می‌کنند تا به شناخت بهتری از گرایش خود برسند. این تست‌ها معمولاً به صورت آنلاین در دسترس هستند، اما بهترین روش برای شناخت کامل و صحیح، مراجعه به روانشناس متخصص است.

هویت جنسیتی چیست؟

در هنگام تولد، جنسیت افراد بر اساس ویژگی‌های فیزیکی مانند اندام تناسلی یا کروموزوم‌ها تعیین و ثبت می‌شود. اما هویت جنسیتی به این معناست که فرد از نظر درونی چه احساسی نسبت به جنسیت خود دارد و چگونه این احساسات را بیان می‌کند. نوع پوشش، ظاهر و رفتارها نیز ممکن است بیانگر هویت جنسیتی افراد باشند. این احساسات معمولاً از سنین ۲ تا ۳ سالگی شکل می‌گیرند و به تدریج بروز پیدا می‌کنند.

افرادی که هویت جنسیتی آن‌ها با جنسیتی که در هنگام تولد به آن‌ها نسبت داده شده متفاوت است، به عنوان ترنس یا ترنس‌جندر شناخته می‌شوند. در واقع، این افراد هویت جنسیتی درونی‌شان با جنسیت ظاهری یا بیولوژیکی آن‌ها هم‌خوانی ندارد و ممکن است بخواهند جنسیت خود را تغییر دهند تا با احساسات درونی‌شان هماهنگ باشند.

انواع هویت جنسیتی

هویت جنسیتی انواع مختلفی دارد و افراد ممکن است خود را در یکی از این دسته‌ها قرار دهند:

۱. جنسیت مردانه (Masculine)

افرادی که هویت جنسیتی خود را مردانه می‌دانند و به ویژگی‌ها و نقش‌های سنتی مردانه تمایل دارند.

۲. جنسیت زنانه (Feminine)

این دسته شامل افرادی است که هویت خود را زنانه درک می‌کنند و به نقش‌ها و ویژگی‌های معمول زنان تمایل دارند.

۳. جنسیت خنثی (Neuter)

افرادی که خود را متعلق به هیچ‌یک از جنسیت‌های مردانه یا زنانه نمی‌دانند. این افراد ممکن است هویت خود را به‌عنوان «جنسیت شناور» یا «تنوع جنسیتی» معرفی کنند، زیرا به صورت مشخص تحت تأثیر یک جنسیت خاص نیستند.

۴. جنسیت مشترک (Common)

افرادی که هم ویژگی‌های جنسیتی مردانه و هم زنانه در خود احساس می‌کنند. برای مثال، مردی که برخی از جنبه‌های زنانه را در هویت خود می‌بیند یا زنی که احساس می‌کند بخشی از او به جنسیت مردانه تعلق دارد.

۵. ترنس‌جندر (Transgender)

افرادی که هویت جنسیتی آن‌ها با جنسیتی که در بدو تولد برایشان ثبت شده است، همخوانی ندارد. به‌عنوان مثال، فردی که از نظر فیزیکی مرد به دنیا آمده است ولی خود را زن می‌داند، یا برعکس.

۶. دوجنسه (Intersex)

افرادی که از بدو تولد ویژگی‌های جنسی فیزیکی متفاوتی دارند که نه به طور کامل زنانه و نه مردانه است. به عنوان مثال، زنی که دارای اندام تناسلی مردانه نیز باشد.

بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی برای افزایش میل جنسی در زنان

تست هویت جنسیتی

برای درک بهتر هویت جنسیتی، مجموعه‌ای از تست‌ها و سوالات روان‌شناختی وجود دارد که با پاسخ به آن‌ها می‌توان به شناخت بهتری از هویت جنسیتی خود دست یافت. این تست‌ها اغلب به صورت آنلاین در دسترس هستند، اما گاهی ممکن است نتایج آن‌ها مبهم و گیج‌کننده باشد. بنابراین، بهترین راهکار برای تشخیص دقیق هویت جنسیتی، مشاوره با یک روانشناس متخصص است.

آشفتگی جنسیتی (Gender Dysphoria)

آشفتگی جنسیتی جایگزین اصطلاح «اختلال هویت جنسیتی» شده است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که هویت جنسیتی فرد با جنسیت فیزیکی یا جنسیتی که در هنگام تولد برای او ثبت شده، همخوانی ندارد. افراد مبتلا به این وضعیت اغلب احساس ناراحتی و پریشانی دارند.

عوارض آشفتگی جنسیتی

آشفتگی جنسیتی می‌تواند اثرات مختلفی بر زندگی فرد بگذارد:

• این افراد ممکن است از حضور در محیط‌های اجتماعی مانند مدرسه اجتناب کنند، زیرا مجبورند مطابق با جنسیت زمان تولدشان لباس بپوشند یا از ترس تمسخر و آزار دیگران، دچار اضطراب شوند.
• مشکلات در ایجاد روابط اجتماعی نیز رایج است.
• این وضعیت ممکن است به اضطراب، مشکلات گوارشی و حتی سوءمصرف مواد مخدر منجر شود.

درمان آشفتگی جنسیتی

درمان آشفتگی جنسیتی بسیار شخصی و بسته به نیازهای فرد متفاوت است. درمان‌ها معمولاً به فرد کمک می‌کنند تا هویت جنسیتی خود را بهتر درک کند و آن را به شکلی که با احساسات درونی‌اش هماهنگ است، بیان کند. این درمان‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• اجازه دادن به فرد برای پوشیدن لباس‌هایی که با هویت جنسیتی‌اش همخوانی دارد.
• استفاده از نام‌های جدید مطابق با هویت جنسیتی فرد.
• اقدامات پزشکی نظیر هورمون‌درمانی یا جراحی تغییر جنسیت.

اگر کسی از آشفتگی جنسیتی رنج می‌برد، مراجعه به یک روانشناس متخصص و مشاوره در این زمینه می‌تواند اولین قدم مفید باشد. درمان‌های پزشکی و روان‌شناختی می‌توانند به این افراد کمک کنند تا با هویت واقعی خود سازگار شوند.

تغییر جنسیت

تغییر جنسیت به فرایندی اشاره دارد که طی آن جنسیت فرد با هویت جنسیتی درونی او همسو می‌شود، به گونه‌ای که ظاهر و رفتار جامعه نسبت به او با هویت واقعی او تطابق داشته باشد. این فرایند ممکن است شامل چندین مرحله و اقدامات مختلف باشد:

۱. اقدامات پزشکی

شامل درمان‌های هورمونی یا جراحی‌هایی است که به تغییر ساختارهای فیزیکی بدن کمک می‌کند تا با هویت جنسیتی فرد هماهنگ شود.

۲. تغییر نام و ضمایر

فرد ممکن است نام جدیدی انتخاب کند که با هویت جدیدش همخوانی داشته باشد و درخواست کند دیگران او را با ضمایری مانند “او”، “آقا” یا “خانم” خطاب کنند.

۳. تغییرات ظاهری و پوششی

بسیاری از افراد با تغییر در نحوه پوشش و ظاهرشان تلاش می‌کنند تا هویت جنسیتی خود را بازتاب دهند و این تغییرات می‌تواند در تعاملات اجتماعی بسیار مهم باشد.

۴. تغییر جنسیت اجتماعی

این مرحله شامل اعلام و نمایش هویت جنسیتی جدید فرد به خانواده، دوستان و محیط‌های اجتماعی است. بسیاری از افراد تنها با تغییر جنسیت اجتماعی (بدون مداخله‌های پزشکی) احساس راحتی و انطباق بیشتری با هویت خود می‌کنند.

شرایط تغییر جنسیت

لازم به ذکر است که همه افراد دوجنسه یا ترنس‌جندر نیاز یا تمایل به تغییر جنسیت کامل ندارند. برخی ممکن است به تغییرات اجتماعی، مانند تغییر نام یا ضمایر اکتفا کنند و از مداخله‌های پزشکی پرهیز کنند. در مقابل، برخی دیگر ممکن است تنها به درمان‌های هورمونی بسنده کنند و از جراحی تغییر جنسیت خودداری کنند.

دلایل این تفاوت‌ها ممکن است متنوع باشد، از جمله:

• هزینه‌های بالا: بسیاری از جراحی‌های تغییر جنسیت بسیار پرهزینه هستند.
• نیازهای شخصی: برخی افراد نیازی به تغییرات پزشکی نمی‌بینند و با تغییرات اجتماعی و ظاهری به احساس تطابق می‌رسند.

مراحل تغییر جنسیت

مراحل تغییر جنسیت بسته به کشور و قوانین محلی متفاوت است. در ایران، مراحل تغییر جنسیت نیاز به پیروی از روند قانونی دارد که شامل مراحل زیر است:

1. مشاوره با روان‌پزشک صلاحیت‌دار برای بررسی و تأیید نیاز به تغییر جنسیت، اولین قدم مراجعه به یک روان‌پزشک است.
2. روان‌درمانی افراد ممکن است نیاز به جلسات روان‌درمانی داشته باشند تا از آماده‌بودن روحی و روانی برای تغییر جنسیت اطمینان حاصل شود.
3. تأیید ترنس بودن توسط روان‌پزشک روان‌پزشک پس از بررسی‌های لازم تأییدیه‌ای صادر می‌کند که نشان می‌دهد فرد ترنس است و نیاز به تغییر جنسیت دارد.
4. آزمایش‌های هورمونی و ژنتیکی برای ارزیابی وضعیت جسمی و هورمونی فرد، برخی آزمایش‌های تخصصی لازم است.
5. درخواست در دادگاه با تأییدیه روان‌پزشک، فرد می‌تواند درخواست تغییر جنسیت خود را به دادگاه ارائه دهد.
6. ارجاع به پزشکی قانونی دادگاه فرد را برای تأیید نهایی به پزشکی قانونی ارجاع می‌دهد.
7. تأیید پزشکی قانونی پزشکی قانونی وضعیت فرد را بررسی می‌کند و در صورت تأیید، مجوز نهایی صادر می‌شود.
8. صدور حکم نهایی توسط قاضی در نهایت، قاضی با توجه به تمامی تأییدیه‌ها، مجوز قانونی تغییر جنسیت را صادر می‌کند.

مشاوره برای تغییر جنسیت

مشاوره با روان‌پزشک بخش بسیار مهمی از این فرایند است. این مشاوره‌ها می‌توانند به شکل حضوری یا حتی از طریق تلفن و به صورت آنلاین انجام شوند. در طول این مشاوره‌ها، فرد به درک بهتری از هویت جنسیتی خود می‌رسد و روان‌پزشک نیز روند تغییر جنسیت را هدایت و راهنمایی می‌کند.

تغییر جنسیت می‌تواند یک فرایند طولانی و چالش‌برانگیز باشد. افرادی که تصمیم به این تغییر می‌گیرند، نیاز به حمایت روانی، اجتماعی و پزشکی دارند. این حمایت‌ها می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا این فرایند را با آرامش و موفقیت طی کنند.

عمل تغییر جنسیت به چه صورت انجام می‌شود؟

عمل جراحی تغییر جنسیت فرایندی پیچیده و سنگین است که به منظور تغییر ظاهر اندام جنسی افراد ترنسکچوال برای همگام شدن با هویت جنسیتی آن‌ها انجام می‌شود. باید توجه داشت که این عمل فقط ظاهر اندام جنسی را تغییر می‌دهد و توانایی‌های تولیدمثلی فرد را نمی‌تواند کاملاً تغییر دهد. بنابراین، فردی که از نظر ژنتیکی زن یا مرد به دنیا آمده است، از نظر بیولوژیکی همچنان همان جنس باقی می‌ماند، اما ظاهر و ساختار بدن او با استفاده از جراحی به جنسیت دلخواه نزدیک می‌شود.

تغییر جنسیت از زن به مرد (Female to Male – FTM)

افرادی که با اندام جنسی زنانه به دنیا آمده‌اند اما هویت جنسی مردانه دارند، ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرند. این عمل شامل چندین مرحله است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• ماستکتومی (حذف سینه‌ها): برداشتن بافت‌های پستان برای ایجاد ظاهر مردانه.
• جراحی ساخت آلت تناسلی مردانه (Phalloplasty) یا (Metoidioplasty): این جراحی‌ها برای ساخت آلت تناسلی مردانه انجام می‌شوند، اما معمولاً نمی‌توانند عملکرد کامل یک آلت تناسلی طبیعی مانند قابلیت باروری را فراهم کنند. این افراد پس از تغییر جنسیت قادر به باردار کردن شخص دیگری نخواهند بود.

تغییر جنسیت از مرد به زن (Male to Female – MTF)

افرادی که با اندام جنسی مردانه به دنیا آمده‌اند اما هویت جنسی زنانه دارند، می‌توانند از طریق جراحی تغییر جنسیت به ظاهر زنانه نزدیک شوند. مراحل اصلی شامل:

• واژینوپلاستی: این جراحی برای ساخت واژن مصنوعی انجام می‌شود.
• جراحی تخلیه بیضه‌ها (Orchiectomy): برای کاهش سطح تستوسترون و کمک به ساختار زنانه بدن، بیضه‌ها برداشته می‌شوند.
• تغییرات ظاهری: این تغییرات شامل اصلاح صورت و بدن برای دستیابی به ظاهری زنانه‌تر است.

همان‌طور که گفته شد، فردی که تغییر جنسیت از مرد به زن می‌دهد، رحم و تخمدان نخواهد داشت و بنابراین قادر به بارداری نخواهد بود.

مجوزهای قانونی برای عمل تغییر جنسیت

برای انجام عمل تغییر جنسیت، علاوه بر مراحل پزشکی، نیاز به دریافت مجوزهای قانونی نیز وجود دارد. در ایران و برخی کشورها، قوانین مشخصی برای این فرایند وجود دارد تا پس از جراحی تغییرات اجتماعی و قانونی نیز به رسمیت شناخته شوند.

مراحل دریافت مجوز عمل تغییر جنسیت در ایران:

1. تشخیص توسط روان‌شناس و پزشکان متخصص: فرد ترنس باید ابتدا توسط یک روان‌شناس، جراح و پزشک متخصص غدد مورد معاینه قرار بگیرد. در این مرحله، ترنس بودن فرد از نظر روانی و جسمانی تأیید می‌شود.
2. ارائه نامه از پزشکان: پس از تشخیص، فرد نامه‌ای از روان‌پزشک و سایر پزشکان دریافت می‌کند که مبنی بر نیاز به تغییر جنسیت است.
3. مراجعه به پزشکی قانونی: فرد باید با این نامه‌ها به پزشکی قانونی مراجعه کند. این سازمان، درخواست را بررسی می‌کند و در صورت تأیید، مجوز قانونی برای عمل تغییر جنسیت صادر می‌شود.
4. دریافت حکم از دادگاه: پس از تأییدیه پزشکی قانونی، دادگاه با توجه به مدارک موجود، حکم نهایی برای انجام عمل تغییر جنسیت را صادر می‌کند.

تغییر شناسنامه پس از عمل تغییر جنسیت

پس از انجام عمل جراحی تغییر جنسیت و تأیید آن از سوی مراجع قانونی، فرد می‌تواند شناسنامه خود را تغییر دهد تا جنسیت جدیدش به‌طور رسمی ثبت شود. در ایران، این فرایند قانونی از ۱۵ سال پیش امکان‌پذیر شده و افراد ترنس پس از تکمیل مراحل جراحی می‌توانند به طور رسمی شناسنامه خود را مطابق با جنسیت جدیدشان تغییر دهند.

انواع جراحی‌های تغییر جنسیت

تغییر جنسیت از مرد به زن (Male to Female – MTF)

1. تقویت و افزودن سینه‌ها
   این جراحی شامل کاشت پروتزهای سینه است که به ایجاد ظاهری زنانه‌تر کمک می‌کند.
2. بیضه‌برداری (Orchiectomy)
   در این مرحله، بیضه‌ها برداشته می‌شوند تا سطح تستوسترون کاهش یافته و بدن به سمت زنانه شدن بیشتر پیش برود.
3. حذف مو با لیزر
   این اقدام برای کاهش یا حذف دائمی موهای زائد صورت و بدن انجام می‌شود تا ظاهر زنانه‌تری به فرد بدهد.
4. تراشیدن نای
   برای کوچک‌تر کردن سیبک گلو یا برجستگی حنجره (که در مردان برجسته‌تر است)، این جراحی انجام می‌شود تا ظاهر گلوی فرد زنانه‌تر به نظر برسد.
5. جراحی صورت
   به منظور ایجاد ظاهری زنانه‌تر، تغییراتی در ساختار صورت از جمله تغییر در استخوان‌های فک و گونه صورت می‌گیرد.
6. جراحی پلاستیک دگرگونی آلت تناسلی به واژن (Vaginoplasty)
   در این جراحی، با استفاده از پوست آلت تناسلی مردانه، واژن مصنوعی ساخته می‌شود. این روش می‌تواند به فرد کمک کند تا از نظر فیزیکی به جنسیت زنانه نزدیک‌تر شود.

تغییر جنسیت از زن به مرد (Female to Male – FTM)

1. هورمون درمانی
   این مرحله به هدف افزایش ویژگی‌های مردانه در بدن مانند کلفتی صدا، رشد موهای صورت و بدن و تغییر توزیع چربی انجام می‌شود.
2. بازسازی سینه‌های مردانه (Mastectomy)
   این جراحی که به عنوان جراحی فوقانی نیز شناخته می‌شود، شامل برداشتن بافت‌های سینه و ایجاد سینه‌ای با ظاهر مردانه است.
3. برداشتن رحم یا هیسترکتومی (Hysterectomy)
   در این جراحی، تخمدان‌ها و رحم فرد برداشته می‌شوند تا فرد دیگر قابلیت تولیدمثل زنانه نداشته باشد.
4. فالوپلاستی (Phalloplasty)
   در این جراحی، آلت تناسلی مردانه با استفاده از پوست سایر نقاط بدن ساخته می‌شود. این روش برای ایجاد ظاهری مردانه در ناحیه تناسلی کاربرد دارد.

روش‌های جراحی برای تغییر اندام‌های جنسی

دو روش اصلی برای تغییر یا ایجاد اندام‌های جنسی در فرایند تغییر جنسیت وجود دارد:

1. روش پوستی:
   در این روش، از پوست بخش‌های دیگر بدن مانند بازوها یا ران‌ها برای ساخت آلت تناسلی یا واژن استفاده می‌شود.
2. روش روده‌ای:
   در این روش، از دیواره روده برای ساخت واژن یا آلت تناسلی استفاده می‌شود. این روش به دلیل بافت مرطوب روده، در برخی از جراحی‌های واژینوپلاستی کاربرد دارد.

هورمون‌درمانی و تغییر جنسیت

هورمون‌درمانی بخش مهمی از فرایند تغییر جنسیت است و بسته به جنسیت هدف، اثرات متفاوتی دارد:

هورمون‌درمانی در تغییر جنسیت از مرد به زن:

• کاهش رشد موهای بدن
• بزرگ شدن سینه‌ها
• توزیع مجدد چربی بدن به سمت باسن و سینه‌ها
• کاهش توده عضلانی و قدرت بدنی

هورمون‌درمانی در تغییر جنسیت از زن به مرد:

• کلفت شدن صدا
• رشد موی صورت و بدن
• رشد عضلات و افزایش قدرت بدنی
• توقف قاعدگی

هورمون‌درمانی نقش کلیدی در تغییرات فیزیکی و تطابق بدن با هویت جنسیتی جدید ایفا می‌کند و به فرد کمک می‌کند که ظاهر و احساسات خود را با جنسیت مورد نظر هماهنگ سازد.

عوارض تغییر جنسیت

عمل تغییر جنسیت، مانند هر جراحی دیگری، عوارضی به همراه دارد. برخی از مهم‌ترین عوارض عبارتند از:

1. خونریزی و عفونت
   این دو از رایج‌ترین عوارض پس از هر نوع جراحی هستند و تغییر جنسیت نیز از این قاعده مستثنی نیست. رعایت بهداشت و پیروی از توصیه‌های پزشکی پس از عمل می‌تواند این خطرات را کاهش دهد.
2. رد پیوند یا از بین رفتن بافت‌ها
   در مواردی که اندام‌های جنسی جدید با استفاده از بافت‌های دیگر بدن ساخته می‌شوند، احتمال دارد که بدن با این بافت‌ها سازگاری نداشته باشد و بافت از بین برود. این وضعیت ممکن است نیاز به جراحی‌های مکرر داشته باشد.
3. پشیمانی در درازمدت
   برخی افراد ممکن است پس از گذر زمان از تصمیم خود برای تغییر جنسیت پشیمان شوند. به همین دلیل، مشاوره با روان‌پزشک قبل از انجام جراحی بسیار مهم است تا اطمینان حاصل شود که تصمیم‌گیری آگاهانه و از روی شناخت کامل انجام می‌شود.

رابطه جنسی بعد از تغییر جنسیت

تجربه اولین رابطه جنسی پس از جراحی تغییر جنسیت می‌تواند برای بسیاری از افراد با احساسات مختلفی از جمله ترس و خجالت همراه باشد. با این حال، بیشتر افراد پس از تغییر جنسیت، تجربه جنسی خود را لذت‌بخش‌تر از قبل گزارش می‌کنند. با این حال، برخی نکات وجود دارد:

• مردانی که به زن تغییر جنسیت داده‌اند (MTF):
  واژنی که از طریق جراحی ایجاد می‌شود معمولاً تنگ‌تر از واژن طبیعی است و ترشحات کمتری تولید می‌کند. بنابراین، استفاده از روان‌کننده‌ها در رابطه جنسی برای کاهش درد و افزایش لذت ضروری است.
• مشورت با متخصصان:
  برای بهبود عملکرد جنسی و مقابله با هرگونه مشکل احتمالی، مشاوره با روان‌شناس، دکتر زنان یا اورولوژیست توصیه می‌شود. این متخصصان می‌توانند راهنمایی‌های مناسبی برای تطابق بهتر با تغییرات جدید ارائه دهند.

تفاوت بین رفتارهای جنسی غیرمعمول و کجروی‌های جنسی

کجروی‌های جنسی یعنی داشتن کشش جنسی عجیب و غریب به چیزها، موقعیت‌ها یا آدم‌ها. نکته مهم اینه که بین کجروی‌های جنسی (که خطرناک و غیرعادی هستند) و رفتارهای جنسی غیرمعمول (که خطری ندارند) فرق هست. دلیل دقیق این کجروی‌ها معلوم نیست. بعضی کارشناسها میگن ممکنه به خاطر آسیب‌های دوران بچگی مثل تجاوز باشه. عده‌ای دیگه فکر می‌کنن شرایطی که باعث تحریک زیاد یا لذت جنسی فراوون میشه و مدام تکرار میشه، می‌تونه باعث این کجروی‌ها بشه.

انواع کجروی‌های جنسی:

1. لخت‌شوی: طرف دوست داره جلوی غریبه‌ها لخت بشه و بدنش رو نشون بده. این کار غیرقانونیه و اگه همچین چیزی دیدید، می‌تونید به پلیس خبر بدید.
2. شیءپرستی: این آدما عاشق چیزهای بی‌جون هستن و با دیدن یا لمس اونا تحریک میشن. مثلاً یکی عاشق لباسه، یکی دیگه کفش دوست داره، یکی هم شیفته لباس زیره. بعضیا هم به جای اشیاء، روی قسمت‌های خاصی از بدن وسواس دارن، مثل پا، سینه یا باسن.
3. مالش‌دوستی: این افراد دوست دارن آلت تناسلی‌شون رو به غریبه‌ها بمالن. معمولاً تو جاهای شلوغ این کار رو می‌کنند که غیرقانونیه.
4. بچه‌بازی: این آدما خیال‌پردازی‌های جنسی درباره بچه‌های زیر 13 سال دارن و کارهای غیرقانونی باهاشون می‌کنن. مثل لخت کردن بچه‌ها، نشون دادن خودارضایی بهشون، دست زدن به بدنشون یا حتی تجاوز.
5. خودآزاری جنسی: این افراد به جای لذت بردن از سکس، دنبال درد کشیدن هستن. مثلاً دوست دارن بهشون فحش بدن، کتکشون بزنن، با طناب ببندنشون یا حتی پوستشون رو بسوزونن یا ببرن. این با BDSM که یه نوع گرایش جنسیه فرق داره.

پرسش و پاسخ

آیا گرایش جنسی قابل تغییر است؟

گرایش جنسی یک انتخاب ارادی نیست، بنابراین تغییر آن به طور طبیعی یا از طریق خواسته‌های بیرونی کار بسیار دشواری است. گرایش جنسی بخشی از هویت درونی فرد است و اغلب ثابت می‌ماند. تلاش برای تغییر گرایش جنسی یک فرد بدون رضایت و تمایل شخصی او نه تنها معمولاً نتیجه‌بخش نیست، بلکه می‌تواند آسیب‌های روانی و اجتماعی نیز به همراه داشته باشد. به همین دلیل، توصیه می‌شود هرگونه تصمیم‌گیری درباره گرایش جنسی تحت نظر مشاوران و روان‌شناسان انجام شود.

هزینه عمل تغییر جنسیت چقدر است؟

هزینه عمل تغییر جنسیت بسته به نوع جراحی‌ها و درمان‌های انتخابی و همچنین کشوری که عمل در آن انجام می‌شود، متفاوت است. در ایران، هزینه جراحی‌های پیچیده مانند فالوپلاستی (ایجاد آلت تناسلی مردانه) با استفاده از روش روده‌ای حدود ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان در مراکز خصوصی تخمین زده می‌شود. در مراکز دولتی این هزینه می‌تواند کمتر باشد. با این حال، تغییر جنسیت یک فرآیند چندمرحله‌ای است و هزینه کل ممکن است تا ۵۰ میلیون تومان یا حتی بیشتر باشد، به خصوص اگر شامل چندین جراحی و درمان‌های هورمونی باشد.

حکم شرعی همجنس‌گرایی چیست؟

از دیدگاه اسلام، همجنس‌گرایی به عنوان یکی از گناهان کبیره در نظر گرفته می‌شود و از نظر بسیاری از فقها، حرام است. در قرآن نیز به همجنس‌گرایی اشاره شده و رفتارهایی از این نوع به عنوان تجاوز از حدود الهی شناخته شده‌اند. در آیه‌ای از قرآن آمده است: «آیا از همه مخلوقات به مردان میل می‌کنید و همسرانی که خدا برای شما خلق کرده را رها می‌کنید؟ به راستی که شما مردمی متعدی هستید.» بر اساس این آیه و احکام اسلامی، همجنس‌گرایی ممنوع بوده و برای آن مجازات‌های سنگینی نیز در نظر گرفته شده است.