تخمک گذاری چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟
فرایند تخمک گذاری، که به زبان انگلیسی به آن Ovulation گفته می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که تغییراتی در سطح هورمون‌ها به تخمدان‌ها دستور می‌دهند تا یک تخمک رسیده را رها کنند. این رویداد برای زنانی که با مشکلات هورمونی مرتبط با باروری مواجه نیستند، معمولاً به صورت منظم در هر دوره ماهانه قاعدگی اتفاق می‌افتد.
تخمک گذاری چیست؟
هر دختر نوزاد با ۱ تا ۲ میلیون تخمک نارس متولد می‌شود که با بلوغ جنسی، شروع به رهاسازی این تخمک‌ها می‌کند. یک زن به طور متوسط در طول عمر خود حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخمک را آزاد می‌کند. در هر دوره ماهانه، بدن زن برای یک بارداری بالقوه آماده می‌شود.
نحوه تخمک گذاری
تخمک گذاری تحت تأثیر هورمون‌هایی چون استروژن و پروژسترون، به علاوه هورمون‌های محرک فولیکول و لوتئینه کننده کنترل می‌شود. این هورمون‌ها نقش حیاتی در تمامی مراحل دوره قاعدگی و نشانه‌های پیش از قاعدگی دارند و به تخمک اجازه می‌دهند تا به بلوغ برسد و در نهایت آزاد شود.
سیستم تناسلی زنان
سیستم تناسلی زنان، که شامل رحم، لوله‌های فالوپ، دهانه رحم و غیره می‌شود، مسئولیت برقراری لقاح و تخمک گذاری را بر عهده دارد. تحقیقات نشان داده است که اسپرم‌ها می‌توانند تا سه روز پس از ورود به سیستم تناسلی زنان زنده بمانند. وقتی تخمک رسیده و به لوله‌های فالوپ منتقل می‌شود، اسپرم موجود در سیستم تناسلی آن را بارور می‌کند.
برای رخ دادن بارداری، یک سلول اسپرم باید ظرف ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از تخمک گذاری، تخمک را بارور کند. تخمک بارور شده سپس به رحم منتقل شده و به دیواره رحم می‌چسبد و به جنین تبدیل می‌شود. در طول تخمک گذاری، دیواره‌های رحم نیز ضخیم‌تر می‌شوند تا برای پذیرش تخمک بارور شده آماده باشند. اگر تخمک بارور نشود، پوشش رحم تقریباً دو هفته بعد دفع شده و منجر به شروع دوره قاعدگی می‌شود. با این حال، داشتن قاعدگی لزوماً به معنای تخمک گذاری نیست.
علائم تخمک گذاری
علائم تخمک گذاری می‌تواند بین زنان متفاوت باشد، اما چندین نشانه رایج وجود دارد که ممکن است تجربه کنید. تغییرات هورمونی قبل و در طول تخمک گذاری می‌تواند تاثیراتی بر کل بدن داشته باشد و علائم مربوط به تخمک گذاری را ایجاد کند. این علائم می‌توانند نشانگر قدرتمندی از زمان تخمک گذاری باشند. بسیاری از زنان علائم تخمک گذاری را تا پنج روز قبل از تخمک گذاری و همچنین در روز تخمک گذاری تجربه می‌کنند و ممکن است تا یک روز پس از آن ادامه داشته باشد.
اگر هیچ علامتی از تخمک گذاری مشاهده نکردید، جای نگرانی نیست. این به این معنا نیست که تخمک گذاری صورت نگرفته است. بسیاری از زنان هیچ نشانه‌ای از تخمک گذاری خود نمی‌بینند، اما ممکن است بخواهند بدانند که هنگام آزاد شدن تخمک چه علائمی وجود دارد. شناسایی علائم رایج تخمک گذاری می‌تواند به شما در پیش‌بینی زمان احتمالی تخمک گذاری کمک کند.
تغییر مخاط دهانه رحم
تغییر در ترشحات واژن و مخاط دهانه رحم می‌تواند یکی از علائم تخمک گذاری باشد. با این حال، باید توجه داشت که گاهی اوقات ترشحات واژن می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری خاص باشد و لزوماً به معنای تخمک گذاری نیست.
در آستانه تخمک گذاری، سطوح استروژن در بدن افزایش می‌یابد، که منجر به تغییراتی در مخاط دهانه رحم می‌شود. این مخاط به شکلی شبیه به سفیده تخم‌مرغ شفاف و کشدار درمی‌آید، که این ویژگی به حرکت اسپرم‌ها به سمت تخمک‌های آزاد شده در فرآیند تخمک گذاری کمک می‌کند. این تغییرات در مخاط دهانه رحم در اکثر زنان رخ می‌دهد، اما تشخیص آن نیازمند آگاهی از نشانه‌های خاص است. بافت، حجم و احساس مخاط دهانه رحم در زنان مختلف، متفاوت است.
برای بررسی وجود تخمک گذاری، با دستی پاکیزه، مقداری از مخاط دهانه رحم را از داخل واژن بردارید و آن را بین انگشت شست و اشاره خود بکشید. اگر مخاط چسبنده و کشدار باشد یا احساسی مرطوب و لیز داشته باشد، این می‌تواند نشانه‌ای از قرار گرفتن در دوره باروری باشد.
تقویت حس‌ها و تخمک گذاری در چرخه ۳۰ روزه
در برخی زنان، حساسیت بیشتر به بویایی می‌تواند یکی از نشانه‌های ضعیف تخمک گذاری باشد، به ویژه در نیمه دوم سیکل قاعدگی. در این دوره باروری، بدن بیشتر به جذب فرمون‌های مردانه مانند آندروسترون تمایل نشان می‌دهد. گزارش‌هایی نیز وجود دارد که برخی زنان افزایش حس چشایی را تجربه می‌کنند.
حساسیت و درد سینه در دوره تخمک گذاری
درد و حساسیت در سینه‌ها می‌تواند یکی دیگر از علائم تخمک گذاری باشد. این درد ناشی از افزایش سطح هورمون‌ها در دوره‌ای نزدیک به تخمک گذاری است. برخی زنان این حساسیت را پیش از تخمک گذاری و برخی دیگر بلافاصله پس از آن تجربه می‌کنند.
Approximately 40% of women feel pain and discomfort during the ovulation process.
تقریباً ۴۰ درصد از زنان در دوران تخمک گذاری احساس درد و ناراحتی می‌کنند.
به نقل از سایت betterhealth
تخمک گذاری دردناک در ناحیه لگن و شکم و کیست تخمدان
بسیاری از زنان کنجکاوند که آیا می‌توانند فرآیند تخمک گذاری را حس کنند؟ برای برخی، جواب مثبت است. این درد معمولاً به صورت یک احساس ناراحتی در یکی از طرف‌های شکم یا لگن تجربه می‌شود و هر دوره ممکن است در یک طرف متفاوت باشد. درد تخمک گذاری، که به آن Mittelschmerz گفته می‌شود، می‌تواند به صورت یک گرفتگی شدید یا احساس سنگینی در ناحیه‌ای از شکم که تخمدان در حال آزادسازی تخمک است، بروز کند. این عارضه می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد و گاهی اوقات با خونریزی خفیف واژینال، ترشحات یا حالت تهوع همراه است که معمولاً خفیف و کوتاه‌مدت هستند.
در صورتی که درد تخمک گذاری با داروهای ضدالتهابی برطرف شود، جای نگرانی نیست. اما اگر درد مداوم یا شدید باشد، مراجعه به پزشک برای بررسی بیماری‌هایی مانند آندومتریوز یا مشکلات مربوط به کیست تخمدان توصیه می‌شود. پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که علائم تخمک گذاری را هر ماه ثبت کنید تا بتوانید تشخیص دهید که چه علائمی برای بدن شما طبیعی است و چه علائمی نشان‌دهنده تخمک گذاری غیرطبیعی هستند.
تخمک گذاری و لکه‌بینی
آیا لکه‌بینی در دوران تخمک گذاری اتفاق می‌افتد؟ لکه‌بینی یا خونریزی قهوه‌ای رنگ در زمان تخمک گذاری ممکن است رخ دهد، اما این پدیده به ندرت اتفاق می‌افتد. این نشانه زمانی بروز می‌کند که فولیکول حاوی تخمک در حال رشد به بلوغ رسیده، رشد کرده و سپس پاره می‌شود، که ممکن است باعث خونریزی جزئی شود.
تخمک گذاری بدون ترشح، آیا تخمک گذاری همیشه با ترشح همراه است؟
همزمان با بالا رفتن سن، خونریزی‌ها ممکن است به رنگ قهوه‌ای متمایل شوند، و این مسئله می‌تواند دلیلی بر تغییرات رنگی ترشحات هنگام تخمک گذاری باشد که از قرمز روشن تا قهوه‌ای تیره متغیر است. این موضوع معمولاً جای نگرانی ندارد مگر اینکه لکه‌بینی به صورت مداوم اتفاق بیفتد، که در آن صورت توصیه می‌شود برای بررسی نشانه‌های عفونت و یا بارداری خارج از رحم به پزشک مراجعه نمایید، به‌ویژه اگر فعالیت جنسی داشته‌اید.
آیا ممکن است تخمک گذاری بدون هیچ ترشحی رخ دهد؟
بلی، برخی از بانوان که با مشکل خشکی واژن مواجه هستند، ممکن است هیچ‌گونه ترشحی را تجربه نکنند و هیچ نشانه‌ای از تخمک گذاری مشاهده نکنند. این مسئله به معنای عدم آزادسازی تخمک از فولیکول نیست و این دسته از زنان ممکن است همچنان تخمک گذاری دردناک و حتی بارداری را تجربه کنند بدون اینکه هیچ‌گاه مخاط غلیظ و پنیری‌مانندی را در دهانه رحم خود مشاهده کنند.
تغییرات میل جنسی در دوران تخمک گذاری
یکی از نشانه‌های متداول تخمک گذاری، تحول در میل جنسی است. برخی از خانم‌ها ممکن است متوجه شوند که در این دوران، میل جنسی‌شان افزایش می‌یابد، که این ممکن است روش طبیعت برای تضمین بقای نسل باشد! البته، همانطور که می‌دانید، عوامل متعددی می‌توانند بر میل جنسی تأثیر بگذارند.
تحولات دهانه رحم در زمان تخمک گذاری
در دوره تخمک گذاری، ممکن است دهانه رحم به موقعیتی بالاتر منتقل شود و نرم‌تر و بازتر از حالت عادی باشد. شما می‌توانید با بررسی دهانه رحم و مخاط آن، نشانه‌های تخمک گذاری را شناسایی کنید، اما تشخیص تفاوت‌های حسی ممکن است کمی زمان‌بر باشد و اغلب پیچیده‌تر از تشخیص سایر نشانه‌های تخمک گذاری است که پیش‌تر ذکر شد. اگر مایلید تغییرات دهانه رحم را به عنوان نشانه‌ای از تخمک گذاری به راحتی بررسی کنید، توصیه می‌شود هر بار که قصد استفاده از تامپون یا نوار بهداشتی را دارید، با استفاده از انگشت خود، دهانه رحم را لمس کنید. در بسیاری از زنان با چرخه‌های منظم، دهانه رحم درست قبل از تخمک گذاری نرم‌تر است، شبیه به لمس لب‌ها، اما پس از تخمک گذاری، سفت‌تر می‌شود، مانند لمس نوک بینی.
حالت تهوع و سردرد هنگام تخمک گذاری
بسیاری از خانم‌ها پرسش دارند که آیا تخمک گذاری می‌تواند باعث حالت تهوع شود؟ جواب مثبت است. حالت تهوع و سردردهای مرتبط با دوره قاعدگی می‌توانند از عوارض جانبی احتمالی تخمک گذاری باشند که ناشی از تغییرات در سطوح هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند.
تغییر در دمای پایه بدن به عنوان یکی از نشانه‌های تخمک گذاری دردناک
گرچه ممکن است این نشانه را به صورت محسوس احساس نکنید، اما این تغییر می‌تواند یکی از مؤلفه‌های تخمک گذاری باشد. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، دمای پایه بدن در زمان تخمک گذاری افزایش می‌یابد و تا پایان آن دوره بالا می‌ماند. با پیگیری دمای پایه بدن خود به مدت چند ماه، به زودی الگوها را تشخیص داده و تغییرات قابل توجه را شناسایی خواهید کرد.
آگاهی از زمان تخمک گذاری برای باروری حیاتی است، اما همچنین می‌تواند به شما در فهمیدن دلیل بروز ناگهانی برخی علائم کمک کند. با آگاهی از نشانه‌های تخمک گذاری، چه قصد بارداری داشته باشید و چه نداشته باشید؛ می‌توانید آماده بهتری داشته باشید. هر چه بهتر با جسم خود هماهنگ باشید، بهتر هم قادر خواهید بود که زمان تخمک گذاری را پیش بینی نمایید.
تغییرات بزاق دهانی هنگام تخمک گذاری در بانوان
هورمون‌های استروژن و پروژسترون، بافت بزاق دهان را در حین یا قبل از تخمک گذاری دستخوش تغییر می‌کنند و موجب پدیدار شدن الگوهایی می‌شوند. این الگوها در بزاق خشک شده می‌توانند به شکل‌هایی شبیه به کریستال‌ها یا برگ‌های سرخس درآیند. عواملی چون استعمال دخانیات، خوراک خوردن، آشامیدن و بهداشت دهان و دندان می‌توانند بر این الگوها پوشانده شوند و از این رو، این نشانه‌ها کمتر از دیگر علائم تخمک گذاری قابل مشاهده‌اند.
تخمک گذاری و خونریزی پس از سقط
در اغلب مواقع، وقوع سقط جنین تأثیری بر قدرت باروری یا فرایند تخمک گذاری در دوره‌های بارداری آتی نخواهد داشت. امکان فراهم آمدن تخمک گذاری از تخمدان‌های چپ و راست و باروری در فاصله‌ی دو هفته پس از سقط میسر است. دردی که در ناحیه پایین شکم احساس می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از تخمک گذاری باشد.
بروز آکنه و تخمک گذاری در نوجوانان
علت بروز آکنه در دوران تخمک گذاری چیست؟ ظهور آکنه در زمان تخمک گذاری ممکن است ناشی از نابرابری در سطوح هورمونی باشد. افزایش تولید سبوم و چربی، که با افزایش سطح تستوسترون و اتصال آن به گیرنده‌های چربی رخ می‌دهد، می‌تواند به پدید آمدن آکنه منجر شود.
تخمک گذاری خارج از رحم
در صورتی که تخمک در خارج از رحم بارور شود، بارداری خارج از رحمی (معمولاً در لوله‌های فالوپ) رخ می‌دهد. لوله‌های فالوپ برای حمایت از جنین در حال رشد طراحی نشده‌اند و این می‌تواند به خونریزی داخلی و سقط جنین منجر شود.
نشانه‌های پایان یافتن تخمک گذاری چیست؟
برای تأیید اتمام دوره تخمک گذاری، می‌توانید در فاصله ۶ تا ۸ روز پس از زمان معمول تخمک گذاری، سطح هورمون پروژسترون را مورد آزمایش قرار دهید. در این بازه زمانی، سطح پروژسترون به اوج خود می‌رسد و میزان بالای آن نشان‌دهنده تخمک گذاری موفقیت‌آمیز است.
آیا تخمک گذاری همراه با درد است؟
فرآیند تخمک گذاری و نشانه‌های رهایی تخمک از فولیکول در بیشتر زنان با احساس درد و ناراحتی همراه است. این درد ممکن است از چند دقیقه تا دو روز به طول انجامد و می‌تواند شامل گرفتگی‌های زیر شکمی، انقباضات عضلانی یا درد شدید در ناحیه شکم باشد.
When you ovulate, usually only one side of your lower abdomen (the side that releases the egg) hurts.
در هنگام تخمک گذاری، معمولاً تنها یک سوی پایین‌ترین قسمت شکم (سمتی که تخمک را آزاد می‌کند) دچار درد می‌شود.
منبع: وب‌سایت whattoexpect
چه زمانی باید در مورد تخمک گذاری به پزشک مراجعه کرد؟
زنانی که دوره‌های قاعدگی نامنظمی دارند، اغلب با تخمک گذاری نامنظم یا عدم تخمک گذاری مواجه هستند. حتی با داشتن دوره‌های منظم، ممکن است تخمک گذاری رخ ندهد. تنها روش قطعی برای تشخیص وجود یا عدم وجود تخمک گذاری، انجام آزمایش‌های هورمونی خون توسط پزشک یا متخصص زنان است که در زمینه سلامت باروری زنان تخصص دارند.
با افزایش سن، قابلیت باروری کاهش می‌یابد، اما حتی زنان جوان نیز ممکن است با مشکلات ناباروری مواجه شوند. برای تنظیم تخمک گذاری نامنظم، مراجعه به متخصص زنان توصیه می‌شود.
زمان دقیق تخمک گذاری چه موقعی است؟
زمان دقیق تخمک گذاری می‌تواند متغیر باشد، اما اغلب در روز پانزدهم دوره قاعدگی رخ می‌دهد. این زمان برای هر فرد متفاوت است. در صورتی که دوره‌های قاعدگی شما معمولاً بین ۲۸ تا ۳۲ روز باشد، تخمک گذاری احتمالاً در بازه زمانی روز دهم تا نوزدهم سیکل شما اتفاق می‌افتد، که تقریباً ۱۲ تا ۱۶ روز قبل از شروع دوره قاعدگی بعدی‌تان است.
بهترین زمان برای تخمک گذاری در زنان کی است؟
در زنانی که از نظر سلامتی در شرایط مطلوبی قرار دارند، تخمک گذاری معمولاً ۱۴ روز قبل از آغاز دوره قاعدگی اتفاق می‌افتد. اگر دوره قاعدگی شما ۳۵ روزه است، تخمک گذاری در روز بیست و یکم سیکل شما رخ می‌دهد. در مقابل، اگر دوره شما ۲۱ روزه باشد، تخمک گذاری در روز هفتم سیکل اتفاق می‌افتد.
چرخه تخمک گذاری و فرصت‌های باروری، آیا در دوران بارداری تخمک آزاد می‌شود؟
زمان ایده‌آل برای تلاش برای بارداری زمانی است که تخمک رسیده از تخمدان آزاد شده و تا حدود ۲۴ ساعت پتانسیل باروری دارد. نیازی نیست که دقیقاً در روز تخمک گذاری نزدیکی انجام دهید. در واقع، یک دوره باروری شش روزه در سیکل شما وجود دارد که شامل پنج روز قبل از تخمک گذاری و خود روز تخمک گذاری است.
در این شش روز، بیشترین شانس باروری در دو تا سه روز قبل از تخمک گذاری و خود روز تخمک گذاری وجود دارد. بیش از ۲۴ ساعت پس از تخمک گذاری، تخمک دیگر قابلیت باروری ندارد و شما تا دوره قاعدگی بعدی فرصت بارداری نخواهید داشت.
شیوه‌های طبیعی پیشگیری از بارداری با شناسایی روزهای تخمک گذاری
شیوه‌های مدرن پیشگیری از بارداری اغلب شامل استفاده از داروهای ضد بارداری است که می‌توانند باعث اختلال در عملکرد هورمون‌ها و بروز عوارض جانبی شوند. به همین دلیل، استفاده از تقویم تخمک گذاری به عنوان یک روش طبیعی پیشگیری از بارداری توصیه می‌شود.
همانطور که قبلاً ذکر شد، تخمک‌ها تنها تا ۲۴ ساعت پس از آزاد شدن قابلیت باروری دارند، بنابراین با دانستن دقیق زمان تخمک گذاری خود، می‌توانید بدون استفاده از داروها از بارداری پیشگیری کنید.
آیا تخمک گذاری با مصرف قرص‌های ضد بارداری امکان‌پذیر است؟
هورمون‌های موجود در قرص‌های ضد بارداری به طور کامل فرآیند تخمک گذاری را متوقف می‌کنند. عدم تخمک گذاری به این معناست که هیچ تخمکی برای بارور شدن توسط اسپرم در لوله‌های فالوپ وجود ندارد و در نتیجه بارداری رخ نمی‌دهد.
مراحل چرخه قاعدگی و تخمک گذاری چگونه است؟
سیکل قاعدگی به طور میانگین ۲۸ روز به طول می‌انجامد. در این دوره، فولیکول‌های تخمک در تخمدان شروع به رشد می‌کنند و پوشش داخلی رحم ضخیم‌تر می‌گردد. سپس تخمک آزاد می‌شود و بدن برای بارداری احتمالی آماده می‌شود. اگر بارداری صورت نگیرد، دیواره رحم ریزش نموده و دوره قاعدگی آغاز می‌شود. به طور کلی، این چرخه را می‌توان به چهار مرحله تقسیم بندی نمود:
| مراحل قاعدگی | علائم هر مرحله از چرخه عادت ماهانه |
| مرحله دور تخمک گذاری یا فولیکولار | لایه‌ای از سلول‌ها در اطراف تخمک شروع به بزرگ شدن می‌کند و بیشتر شبیه موکوس می‌شود. در این مرحله پوشش داخلی رحم شروع به ضخیم شدن می‌کند. |
| فاز تخمک گذاری | تخمک و شبکه سلولی آن از طریق سوراخی که به وسیله آنزیم‌ها تشکیل شده است، از تخمدان جدا شده و به لوله فالوپ می‌رود. این هم دوره باروری است و معمولا ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد. |
| مرحله بعد از تخمک گذاری یا لوتئال | بدن هورمون لوتئین کننده ترشح می‌کند. یک تخمک بارور شده در رحم کاشته می‌شود، در حالی که تخمک بارور نشده به آهستگی تولید هورمون را متوقف می‌کند و در عرض ۲۴ ساعت حل می‌شود. |
| مرحله قاعدگی یا یائسگی | اگر بارداری وجود نداشته باشد، پوشش داخلی رحم شروع به شکستن می‌کند و برای خارج شدن از بدن در طی پریود آماده می‌گردد. |
تخمک گذاری نامنظم چیست؟
اصطلاح پزشکی برای وضعیتی که در آن تخمک گذاری به صورت زودهنگام یا دیرهنگام رخ می‌دهد، اولیگواوولاسیون یا تخمک گذاری نامنظم نام دارد. این شرایط می‌تواند ناشی از مسائل فیزیولوژیکی یا بیماری‌های متنوع باشد و ممکن است تاثیر منفی بر روی احتمال باروری فرد بگذارد.
نشانه‌های تخمک گذاری نامنظم چیست؟
علائم زیر می‌توانند دلالت بر وجود اختلال در تخمک گذاری داشته باشند:
- چرخه‌های قاعدگی نامنظم یا از دست رفته: تغییرات چند روزه در چرخه قاعدگی می‌تواند طبیعی باشد. یک چرخه قاعدگی معمولی می‌تواند از ۲۱ روز تا ۳۵ روز متغیر باشد. اگر چرخه‌های شما به طور معمول کوتاه‌تر یا طولانی‌تر از این محدوده هستند و دچار نامنظمی در قاعدگی هستید، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در تخمک گذاری باشد.
- عدم افزایش دمای بدن به عنوان نشانه‌ای از تخمک گذاری ناموفق: اگر شما چرخه‌های خود را ردیابی کرده‌اید و شاهد افزایش ملایم در دمای بدن نیستید، ممکن است که تخمک گذاری صورت نگرفته باشد.
- تضاد و تناقض در نتایج آزمایش‌های تخمک گذاری و دیگر آزمایش ها: کیت‌های آزمایش تخمک گذاری، هورمون LH را تشخیص می‌دهند که معمولاً درست قبل از تخمک گذاری افزایش می‌یابد. اگر شما هیچ‌گاه نتیجه مثبتی دریافت نکرده‌اید، ممکن است که تخمک گذاری رخ نداده باشد. این وضعیت در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) رایج است.
آیا بدون تخمک گذاری قاعدگی اتفاق می‌افتد؟
قاعدگی زمانی رخ می‌دهد که تخمک آزاد شده از تخمدان بارور نشود و لایه داخلی رحم زایل گردد. بنابراین، بدون تخمک گذاری، قاعدگی معمولاً رخ نمی‌دهد. با این حال، خونریزی رحمی ممکن است به دلایل دیگری به جز تخمک گذاری اتفاق بیفتد.
بیماری‌های مرتبط با تخمک گذاری نامنظم
هر عاملی که باعث اختلال در تخمک گذاری شود، می‌تواند منجر به ناباروری یا مشکلات در بارداری شود. در ادامه، برخی از دلایل رایج این وضعیت را بررسی می‌کنیم.
Irregular ovulation occurs due to the imbalance of one or more specific hormones, especially hormones involved in ovulation.
تخمک گذاری نامنظم به علت عدم تعادل یک یا چند هورمون خاص، به طور خاص هورمون‌های مؤثر در تخمک گذاری رخ می‌دهد.
به نقل از سایت my.clevelandclinic
سندرم تخمدان پلی کیستیک
این بیماری، که گاهی اوقات به عنوان تنبلی تخمدان شناخته می‌شود، باعث می‌شود تخمدان‌ها بزرگ و مملو از کیست‌های کوچک پر از مایع شوند. سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند به ناهماهنگی هورمونی منجر شود که تخمک گذاری را مختل می‌کند. علائم این بیماری شامل مقاومت به انسولین، اضافه وزن، رشد موی نامنظم و آکنه است.
اختلال در عملکرد هیپوتالاموس
این وضعیت ناشی از اختلال در تولید هورمون‌های FSH و لوتئینه کننده است که تخمک گذاری را تحریک می‌کنند. اختلال در عملکرد هیپوتالاموس می‌تواند بر چرخه قاعدگی تاثیر بگذارد و منجر به چرخه‌های نامنظم قاعدگی و آمنوره شود.
نارسایی زودرس تخمدان
این اصطلاح به توقف زود هنگام تولید تخمک‌ها به دلیل کاهش سطح استروژن اشاره دارد و ممکن است به دلایلی مانند بیماری‌های خودایمنی، اختلالات ژنتیکی یا مواجهه با سموم محیطی رخ دهد و به طور معمول پیش از ۴۰ سالگی رخ می‌دهد.
افزایش سطح پرولاکتین و ترشحات قهوه‌ای هنگام تخمک گذاری
زمانی که افراد از برخی داروهای خاص استفاده می‌کنند یا اختلالی در غده هیپوفیز که مرکز تولید هورمون است، پیش می‌آید، ممکن است بدن به میزان زیادی پرولاکتین تولید نماید. این مسئله می‌تواند منجر به کاهش سطح استروژن گردد. افزایش بیش از حد پرولاکتین، که به آن هیپرپرولاکتینمی نیز گفته می‌شود، یکی از دلایل نادر برای بروز اختلال در تخمک گذاری به شمار می‌رود.
درمان نامنظمی تخمک گذاری چگونه است؟
در صورتی که پزشک شما به این نتیجه برسد که تخمک گذاری‌های شما نامنظم است، معمولاً (گرچه نه همیشه) درمان با داروی کلومید یا کلومیفن آغاز می‌شود. کلومید، دارویی معروف در زمینه باروری است که عوارض جانبی اندکی دارد و نرخ موفقیت بالایی در بارداری ارائه می‌دهد. همچنین، ویتاگنوس به عنوان یکی از بهترین داروهای گیاهی برای تنظیم هورمون‌های زنانه شناخته شده است که به بهبود عملکرد چرخه قاعدگی کمک می‌کند.
با این حال، اطمینان حاصل کنید که پزشک شما ابتدا باروری همسرتان و وضعیت لوله‌های فالوپ شما را مورد بررسی قرار دهد. این شامل تحلیل مایع منی برای مردان و انجام HSG (یک نوع خاص از عکسبرداری با اشعه X) برای زنان است. اگر شما قبل از دوره قاعدگی خود درد شدیدی را تجربه می‌کنید، رعایت یک رژیم غذایی مناسب برای دوران قاعدگی می‌تواند به شما کمک کند.
چگونه می‌توان تخمک گذاری را پیش‌بینی کرد؟
گاهی اوقات ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که آیا در حال تخمک گذاری هستید یا خیر؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا باید با بدن خود آشنایی بیشتری پیدا کنید. در مرحله بعد، می‌توانید از ابزارهایی مانند تست‌های خانگی استفاده کنید تا متوجه شوید آیا در حال تخمک گذاری هستید یا نه. برای پیش‌بینی تخمک گذاری، موارد زیر را باید مد نظر قرار دهید:
نظارت بر دمای بدن برای شناسایی روز تخمک گذاری
دمای پایه بدن شما، دمایی است که در حالت استراحت اندازه‌گیری می‌شود. در ابتدای چرخه قاعدگی، دمای پایه بدن به طور معمول بین ۳۶.۲ تا ۳۶.۴ درجه سانتی‌گراد ثابت می‌ماند. هنگام نزدیک شدن به زمان تخمک گذاری، یک کاهش جزئی در دمای پایه بدن رخ می‌دهد و پس از آن، افزایش قابل توجهی (معمولاً حدود ۰.۴ تا ۱ درجه) بلافاصله پس از تخمک گذاری مشاهده می‌شود.
برای تشخیص تخمک گذاری، می‌توانید دمای پایه بدن خود را طی چندین ماه رصد کنید. دمای خود را با استفاده از یک دماسنج دیجیتالی که برای اندازه‌گیری دمای پایه طراحی شده است، بسنجید. این کار را به محض بیدار شدن از خواب، حتی قبل از خروج از رختخواب انجام دهید و اطلاعات را هر روز صبح ثبت کنید.
توجه داشته باشید که دمای بدن شما ممکن است روزانه نیم درجه یا بیشتر تغییر کند، پس نباید توسط تغییرات جزئی فریب خورده و به دنبال یک افزایش مستمر باشید تا تأیید کنید که تخمک گذاری انجام شده است. پس از گذشت چند ماه، این اطلاعات به شما درک بهتری از زمان تخمک گذاری خواهد داد تا بتوانید بر اساس آن برای بارداری برنامه‌ریزی کنید.
محاسبه زمان تخمک گذاری پس از دوره قاعدگی
تخمک گذاری چند روز پس از پایان دوره قاعدگی رخ می‌دهد؟ یکی از روش‌های ساده و کم هزینه برای ردیابی زمان دقیق تخمک گذاری، ثبت روزهای شروع و پایان دوره‌های قاعدگی برای چند ماه است. درصورتیکه چرخه های قاعدگی طبیعی دارید (بین ۲۵ تا ۳۵ روز) به احتمال فراوان تخمک گذاری منظمی دارید و تخمک گذاری تقریباً ۱۴ روز پیش از قاعدگی رخ می‌دهد.
هر وقت که نشانه‌های احتمالی تخمک گذاری را مشاهده کردید، حتما آن‌ها را در یک دفتر یا گوشی بنویسید. نشانه‌های شایع تخمک گذاری می‌تواند شامل گرفتگی عضلات، بیشتر شدن مخاط دهانه رحم، حساسیت سینه‌ها، احتباس مایعات و افزایش اشتها پیش از پریودی یا تحولات رفتاری باشد.
استفاده از کیت‌های بررسی تخمک گذاری بدون نسخه (OTC) برای تعیین دقیق زمان تخمک گذاری
چه زمانی باید از کیت‌های تخمک گذاری استفاده نمود؟ کیت‌های تشخیص تخمک گذاری، میزان هورمون لوتئینیزه کننده (LH) را در نمونه ادرار اندازه‌گیری می‌کنند. این کیت‌ها بر این اساس عمل می‌کنند که تخمک گذاری اغلب بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از رسیدن LH به اوج خود رخ می‌دهد، که معمولاً در روزهای ۱۴ یا ۱۵ چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد، در صورتی که دوره قاعدگی شما ۲۸ روز باشد. برای اینکه تخمک به بلوغ کامل برسد، سطح LH باید بین ۱۴ تا ۲۷ ساعت در سطح بالا باقی بماند.
روش استفاده از کیت تخمک گذاری به این صورت است که باید نوار تست را زیر جریان ادرار قرار دهید و منتظر بمانید تا خطی روی آن ظاهر شود. در صورتی که رنگ خط مطابق با رنگ مشخص شده در دستورالعمل کیت باشد، نشان‌دهنده نزدیک بودن زمان تخمک گذاری است (طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت آینده).
اغلب کیت‌ها شامل پنج نوار تست برای استفاده در چندین روز هستند، اما مهم است که قبل از استفاده، تاریخ انقضای آن‌ها را بررسی کنید، چرا که اکثر آن‌ها تنها دو سال قابل استفاده هستند. اگرچه بیشتر کیت‌های تخمک گذاری را می‌توان در هر ساعتی از روز استفاده کرد، توصیه می‌شود که آزمایش را در اولین ساعات صبح انجام دهید. برای دقت بیشتر، تست را هر روز در یک زمان معین انجام دهید و چهار ساعت قبل از آزمایش، مصرف نوشیدنی‌های خود را کاهش دهید تا ادرار غلیظ‌تر شود و LH بهتر شناسایی گردد.
زمان مناسب برای انجام سونوگرافی جهت تشخیص دقیق زمان تخمک گذاری
چگونه می‌توان روز دقیق تخمک گذاری را معین کرد؟ جسم زرد، که پس از تخمک گذاری پروژسترون تولید می‌کند، در این فرآیند نقش دارد. سونوگرافی لگن می‌تواند وجود جسم زرد را در تخمدان پس از تخمک گذاری و در نتیجه زمان دقیق تخمک گذاری را تشخیص دهد.
آزمایش تعیین روز تخمک گذاری
روز تخمک گذاری به چه معناست؟ به زمانی اشاره دارد که تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. کیت‌های پیش‌بینی تخمک گذاری می‌توانند با دقت زمان تخمک گذاری را مشخص کنند، اما استفاده از مانیتورهای باروری نیز می‌تواند در تعیین زمان تخمک گذاری مفید باشد. یک مانیتور باروری قادر است پنج روز باروری شما را شناسایی کند.
این دستگاه‌ها سطوح LH و استروژن را اندازه‌گیری می‌کنند تا دو روز اوج باروری به علاوه یک تا پنج روز قبل از آن را تشخیص دهند. برخی از مدل‌های مانیتور، اطلاعات شش دوره قاعدگی گذشته شما را ذخیره می‌کنند تا بر اساس آن، پیش‌بینی‌های دقیق‌تری ارائه دهند. با این حال، به خاطر داشته باشید که به دلیل ارائه اطلاعات پیشرفته‌تر، مانیتورهای باروری معمولاً گران‌تر از کیت‌های تخمک گذاری هستند.
همچنین، برای تشخیص زمان تخمک گذاری، آزمایش‌های خونی هورمونی نیز به کار می‌روند. آزمایش خون برای سنجش سطح پروژسترون می‌تواند تقریباً یک هفته قبل از شروع دوره قاعدگی بعدی که پیش‌بینی شده است، انجام شود. افزایش ناگهانی LH معمولاً درست قبل از تخمک گذاری رخ می‌دهد و سطح LH در خون یا ادرار را می‌توان برای پیش بینی اینکه چه موقعی فولیکول آماده برای تخمک گذاری می‌باشد اندازه گیری نمود.
جمع بندی و راهنمای مراجعه به پزشک
اطلاعاتی که درباره‌ی تخمک گذاری کسب کرده‌اید، می‌تواند به شما کمک کند تا زودتر باردار شوید. با این وجود، حتی اگر باروری شما در شرایط ایده‌آل باشد، نباید انتظار داشته باشید که در نخستین ماه تلاش خود، حاملگی رخ دهد. مطالعات نشان داده‌اند که از میان زوج‌هایی که با نشانه‌های تخمک گذاری و زمان‌بندی مناسب رابطه‌ی جنسی آشنا بودند، ۶۸ درصد طی سه ماه اول و ۸۱ درصد پس از شش ماه، باردار شده‌اند.
با این حال، تخمک گذاری تنها عامل موثر در فرایند باروری نیست. این فرآیند تنها یک جزء از مجموعه‌ای بزرگتر است. سلامت کلی دستگاه تناسلی هر دو شریک جنسی نیز اهمیت دارد. اگر در حال تلاش برای بارداری هستید و تقریباً مطمئنید که تخمک گذاری صورت می‌گیرد، نباید فرض کنید که همه چیز بدون نقص است.
سوالات متداول
چگونه می‌توان فهمید که تخمک آزاد شده و تخمک گذاری در چه روزی از دوره‌ی قاعدگی رخ می‌دهد؟
یکی از پرسش‌های متداول این است که تخمک گذاری در کدام روز اتفاق می‌افتد و چگونه می‌توان روز تخمک گذاری را محاسبه کرد؟ تخمک گذاری معمولاً ۱۴ روز قبل از آغاز دوره‌ی بعدی قاعدگی رخ می‌دهد. بهترین راه برای تشخیص آن، انجام آزمایش پروژسترون است.
لقاح چند روز پس از تخمک گذاری رخ می‌دهد و اسپرم چه مدت پس از آن به تخمک می‌رسد؟
چگونه می‌توان فهمید که اسپرم به تخمک رسیده است؟ تقریباً در روز چهاردهم یک چرخه‌ی ۲۸ روزه‌ی قاعدگی، تخمک گذاری اتفاق می‌افتد و اسپرم ظرف ۲۴ ساعت پس از تخمک گذاری، تخمک را بارور می‌کند. نشانه‌های اولیه‌ی رسیدن اسپرم به تخمک و نشانه‌های تخمک بارور شده قبل از دوره‌ی قاعدگی شامل درد پایین شکم، تغییرات در ترشحات دهانه‌ی رحم و درد سینه‌ها می‌شود.
آیا بارداری فقط در زمان تخمک گذاری امکان‌پذیر است؟
بله، بهترین زمان برای برقراری رابطه‌ی جنسی، در طول پنج روز قبل از تخمک گذاری است، زیرا اسپرم می‌تواند تا پنج روز زنده بماند. پس از تخمک گذاری، تخمک تنها بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند. درد تخمدان‌ها و درد پایین شکم در زمان تخمک گذاری در برخی زنان رایج است.
علت لکه‌بینی در زمان تخمک گذاری چیست؟
لکه‌بینی تخمک گذاری چه ویژگی‌هایی دارد؟ در ایام نزدیک به تخمک گذاری، سطح هورمون استروژن به طور مداوم افزایش می‌یابد. پس از آزادسازی تخمک، سطح استروژن کاهش یافته و سطح پروژسترون افزایش می‌یابد. این تغییر در تعادل هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌تواند منجر به خونریزی خفیفی شود که به آن لکه‌بینی گفته می‌شود.
اهدای تخمک چیست؟
اهدای تخمک، روشی است که در آن یک زن با باروری طبیعی، یک یا چند تخمک را به زن دیگری اهدا می‌کند تا به او در رسیدن به حاملگی کمک کند.
چرا گاهی تخمک از فولیکول بالغ آزاد نمی‌شود؟
اگر غده‌ی هیپوفیز به میزان کافی هورمون‌های LH و FSH تولید نکند، ممکن است منجر به عدم تخمک گذاری در دوره‌های قاعدگی یا تخمک گذاری در چرخه‌های ۳۰ روزه شود.
چه مدت پس از تخمک گذاری احتمال بارداری وجود دارد؟
تنها یک روز پس از تخمک گذاری، فرصت بارداری وجود دارد.
تمایز بین ترشحات دوران تخمک گذاری و بارداری چیست؟
زمانی که تخمک گذاری رخ می‌دهد، ترشحات واژن شفاف، چسبناک و روان می‌شوند. اما پس از اتفاق افتادن باروری، این ترشحات به شکلی غلظت یافته و دانه‌دانه درمی‌آیند.
تفاوت بین فرآیند تخمک گذاری و لانه‌گزینی چیست؟
تخمک گذاری به فرایندی اطلاق می‌شود که طی آن تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. در مقابل، لانه‌گزینی به مرحله‌ای اشاره دارد که تخمک بارور شده با اسپرم وارد رحم شده و به دیواره آن می‌چسبد.
آیا تزریق پروژسترون موجب تخمک گذاری می‌گردد؟
خیر، تزریق پروژسترون در واقع به منظور پیشگیری از تخمک گذاری استفاده می‌شود.
چرا در دوره تخمک گذاری خونریزی می‌کنم و مدت زمان خونریزی تخمک گذاری چقدر است؟
برخی از افراد ممکن است تجربه خونریزی حدود ۴ روز در دوران تخمک گذاری داشته باشند. این خونریزی معمولاً به صورت لکه‌بینی یا خونریزی بسیار خفیفی است که نسبت به خونریزی عادی دوران قاعدگی، سبک‌تر می‌باشد.
مدت زمان تخمک گذاری چقدر است؟
تخمک گذاری یک فرایند کوتاه‌مدت است که تنها بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد.
چرا در زمان تخمک گذاری احساس درد می‌کنم؟
گاهی اوقات، در دوران تخمک گذاری ممکن است احساس درد ناشی از گرفتگی یا انقباضات عضلانی را تجربه کنید. این نوع درد که به درد تخمک گذاری یا درد میتل اشمرز معروف است، معمولاً با استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه و استراحت قابل تسکین است.
آیا درد تخمک گذاری همانند درد قاعدگی است؟
درد ناشی از تخمک گذاری ممکن است به درد قاعدگی شباهت داشته باشد، مانند احساس گرفتگی. با این حال، این درد معمولاً حدود دو هفته پیش از آغاز دوره قاعدگی رخ می‌دهد.
چگونه می‌توان زمان تخمک گذاری را برای داشتن فرزند دختر یا پسر تعیین کرد؟
بر اساس تحقیقات، زمان برقراری رابطه جنسی نسبت به دوره تخمک گذاری تأثیری بر جنسیت نوزاد ندارد. با این حال، روش‌های دیگری وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها برای تعیین جنسیت فرزندتان پیش از تولد استفاده کنید که در مقاله‌ای جداگانه به طور کامل به آن پرداخته‌ایم.
چرا با وجود مثبت شدن کیت تخمک گذاری، باردار نشده‌ام؟
کیت‌های تخمک گذاری به منظور تشخیص هورمون LH طراحی شده‌اند و ممکن است در طول چند روز نتایج مثبتی را نشان دهند که این نتایج می‌توانند مثبت کاذب باشند. به این معنی که لزوماً تخمک گذاری در حال انجام نیست. این نتایج مثبت ممکن است نشان‌دهنده تلاش بدن برای تخمک گذاری باشند. همانطور که می‌دانید، برای باردار شدن، باید تخمک آزاد شده باشد. بنابراین، ممکن است شما پس از مثبت شدن تست، باردار نشوید.
اگر در روز تخمک گذاری رابطه جنسی داشته باشیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که در روز تخمک گذاری رابطه جنسی داشته باشید، احتمالات باروری و بارداری به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- آزاده اکبری سنهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- رکسانا رحمتیانمتخصص زنان و زایمان | تهران
- سمانه کاشیجراح و متخصص زنان زایمان نازایی فلوشیپ ناباروری IVF | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- فاطمه امیدی فرمتخصص زنان و زایمان | تهران
