علت و علائم فتق دیافراگم در جنین
فتق دیافراگم در جنین چیست؟
فتق دیافراگم (به انگلیسی: Diaphragmatic hernia )، نقص یا سوراخ در دیافراگم، یکی از بیماری‌های نادر ولی جدی است که در جنین‌ها ممکن است رخ دهد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که دیافراگم، عضله‌ای که قفسه سینه را از شکم جدا می‌کند، به طور کامل توسعه نمی‌یابد. نتیجه این نقص آن است که اندام‌های شکمی مانند معده، روده‌ها و گاهی اوقات کبد از طریق دیافراگم به درون قفسه سینه جابجا می‌شوند. این جابجایی ممکن است به عملکرد مناسب ریه‌ها و قلب جنین آسیب بزند.
A diaphragmatic hernia (DH) is a protrusion of abdominal contents into the thoracic cavity due to a defect within the diaphragm. It is most common as a congenital phenomenon;
فتق دیافراگم (DH) بیرون زدگی محتویات شکمی به داخل حفره سینه به دلیل نقص در دیافراگم است. به عنوان یک پدیده مادرزادی شایع است.
ncbi.nlm.nih.gov
علت فتق دیافراگم در جنین چیست؟
علت دقیق فتق دیافراگم هنوز به طور کامل مشخص نشده است. با این حال، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد.
- عوامل ژنتیکی: تغییرات ژنتیکی یا جهش‌هایی که در برخی ژن‌ها رخ می‌دهد، ممکن است منجر به ناهنجاری‌هایی در توسعه دیافراگم شود. برخی از این جهش‌ها به صورت ارثی منتقل می‌شوند.
- عوامل محیطی: تماس مادر با مواد شیمیایی مضر، مصرف داروهای خاص در دوران بارداری، و برخی از بیماری‌های مادر ممکن است باعث افزایش خطر بروز فتق دیافراگم در جنین شود.
- عوامل ناشناخته: در بسیاری از موارد، علت فتق دیافراگم به وضوح مشخص نمی‌شود و به احتمال زیاد ترکیبی از چندین عامل مختلف در ایجاد آن نقش دارند.
علائم فتق دیافراگم در جنین چیست؟
تشخیص فتق دیافراگم در دوران بارداری معمولاً از طریق سونوگرافی پیش‌زایمانی انجام می‌شود. برخی از علائم و نشانه‌هایی که ممکن است در جنین مبتلا به این بیماری مشاهده شود عبارتند از:
- جابجایی قلب: یکی از علائم اصلی فتق دیافراگم، جابجایی قلب به سمت راست قفسه سینه است که در تصاویر سونوگرافی قابل مشاهده است. این جابجایی به دلیل فشار وارد شده توسط اندام‌های جابجا شده از شکم به قفسه سینه رخ می‌دهد.
- تغییر در توسعه ریه‌ها: یکی از مهم‌ترین عوارض فتق دیافراگم در جنین، عدم توسعه کامل ریه‌ها است. این مشکل می‌تواند منجر به مشکلات جدی تنفسی بعد از تولد شود.
- وجود مایع اضافی در قفسه سینه: فتق دیافراگم ممکن است باعث تجمع مایع در اطراف ریه‌ها و قلب شود که این موضوع می‌تواند به تشدید مشکلات تنفسی جنین منجر شود.
- بزرگی بیش از حد شکم یا کوچکی قفسه سینه: به دلیل جابجایی اندام‌های شکمی به قفسه سینه، ممکن است شکم جنین به طور غیرعادی بزرگ یا قفسه سینه کوچک به نظر برسد.
تشخیص فتق دیافراگم در دوران بارداری
تشخیص فتق دیافراگم معمولاً در مراحل اولیه بارداری و از طریق سونوگرافی انجام می‌شود. در صورت مشاهده علائم مشکوک، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی مانند MRI جنینی یا اکوکاردیوگرافی جنین را برای بررسی دقیق‌تر تجویز کند.
- سونوگرافی: این روش معمولاً در هفته‌های 18 تا 24 بارداری انجام می‌شود و به پزشک امکان می‌دهد تا ساختار دیافراگم و موقعیت اندام‌های داخلی جنین را بررسی کند.
- MRI جنینی: این آزمایش ممکن است برای بررسی دقیق‌تر و ارزیابی میزان جابجایی اندام‌ها و تاثیر آن بر روی ریه‌ها و قلب جنین انجام شود.
- اکوکاردیوگرافی جنین: این روش به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد قلب جنین را بررسی کند و تاثیر فتق دیافراگم بر روی قلب را ارزیابی کند.
روش‌های درمان فتق دیافراگم جنینی
درمان فتق دیافراگم به شدت بیماری و شرایط جنین بستگی دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:
- مراقبت‌های پیش از زایمان: در صورتی که فتق دیافراگم تشخیص داده شود، جنین باید تحت نظارت دقیق پزشکی قرار گیرد. در برخی موارد، اقدامات پیش از زایمان مانند انجام جراحی داخل رحم می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد.
- جراحی پس از تولد: در بسیاری از موارد، جنین پس از تولد نیاز به جراحی فوری برای ترمیم دیافراگم و جابجایی اندام‌ها به موقعیت طبیعی خود دارد. این جراحی معمولاً در اولین روزهای پس از تولد انجام می‌شود.
- مراقبت‌های پس از جراحی: پس از جراحی، نوزاد ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه در واحد مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) داشته باشد. این مراقبت‌ها شامل حمایت تنفسی و مراقبت‌های دیگر برای بهبود کامل نوزاد است.
پیش‌آگهی فتق دیافراگم در جنین
پیش‌آگهی فتق دیافراگم به شدت بیماری، زمان تشخیص، و درمان ارائه شده بستگی دارد. نوزادانی که تحت درمان مناسب قرار می‌گیرند، ممکن است بهبودی کامل پیدا کنند و به زندگی طبیعی بازگردند. با این حال، برخی از نوزادان ممکن است با مشکلات تنفسی، قلبی یا گوارشی روبرو شوند که نیاز به مراقبت و پیگیری‌های طولانی‌مدت دارد.
آیا فتق مادرزادی دیافراگم خطرناکه؟
بله، فتق مادرزادی دیافراگم (CDH) می‌تواند بسیار خطرناک باشد. این وضعیت به دلیل نقص در توسعه دیافراگم در جنین رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به جابجایی اندام‌های شکمی به درون قفسه سینه شود. این جابجایی می‌تواند رشد و عملکرد ریه‌ها را مختل کند و باعث مشکلات جدی تنفسی پس از تولد شود.
علاوه بر این، فشار بر روی قلب و ریه‌ها ممکن است منجر به مشکلات قلبی و گردش خون شود. میزان خطر فتق مادرزادی دیافراگم به شدت نقص و میزان تاثیر آن بر روی اندام‌های حیاتی مانند ریه‌ها و قلب بستگی دارد.
نوزادانی که با این وضعیت متولد می‌شوند، اغلب نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری و جراحی برای ترمیم دیافراگم و بازگرداندن اندام‌ها به موقعیت طبیعی خود دارند. با این حال، حتی با وجود درمان مناسب، برخی از نوزادان ممکن است در طول عمر خود با مشکلات تنفسی، قلبی یا گوارشی مواجه شوند.
به طور کلی، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند پیش‌آگهی بهتری برای نوزادان مبتلا به فتق مادرزادی دیافراگم فراهم کند، اما همچنان این وضعیت نیازمند نظارت و مراقبت‌های ویژه است.
آیا فتق دیافراگم در بزرگسالان هم اتفاق می‌افتد؟
بله، فتق دیافراگم می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد، اما نوع و علت آن متفاوت از فتق مادرزادی دیافراگم است که در جنین‌ها دیده می‌شود. در بزرگسالان، این حالت به عنوان “فتق هیاتال” (Hiatal Hernia) شناخته می‌شود. در این نوع فتق، بخشی از معده از طریق دهانه‌ای که مری از طریق آن به دیافراگم عبور می‌کند (هیاتوس)، به داخل قفسه سینه جابجا می‌شود.
انواع فتق هیاتال در بزرگسالان
- فتق لغزشی (Sliding Hiatal Hernia): این شایع‌ترین نوع فتق دیافراگم در بزرگسالان است. در این حالت، اتصال بین معده و مری به سمت بالا حرکت می‌کند و بخشی از معده به داخل قفسه سینه جابجا می‌شود. این نوع فتق معمولاً علائم شدیدی ندارد و ممکن است تنها باعث رفلاکس معده به مری شود.
- فتق پاراازوفاژیال (Paraesophageal Hernia): در این نوع فتق، بخشی از معده به طور مداوم در کنار مری به داخل قفسه سینه جابجا می‌شود. اگرچه این نوع فتق کمتر شایع است، اما ممکن است خطرات جدی‌تری مانند گیر افتادن یا اختناق معده به همراه داشته باشد.
علائم فتق دیافراگم در بزرگسالان
علائم فتق دیافراگم در بزرگسالان بسته به نوع و شدت فتق متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- رفلاکس معده: احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل) که ناشی از بازگشت اسید معده به مری است.
- درد قفسه سینه: ممکن است به شکل دردهای مشابه درد قلبی (آنژین) احساس شود.
- اشکال در بلع: احساس گیر کردن غذا در گلو یا قفسه سینه.
- آروغ زدن مکرر یا نفخ: به علت گیر افتادن هوا یا محتویات معده در قفسه سینه.
- تنگی نفس: به دلیل فشار معده بر روی ریه‌ها، به خصوص در حالت درازکشیده.
درمان فتق دیافراگم در بزرگسالان
درمان فتق دیافراگم در بزرگسالان به شدت علائم و نوع فتق بستگی دارد:
- تغییرات سبک زندگی: تغییرات در رژیم غذایی، پرهیز از خوردن وعده‌های بزرگ قبل از خواب، و بالا بردن سر تخت می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
- داروها: داروهای کاهش‌دهنده اسید معده (مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون) می‌توانند به کاهش رفلاکس اسید و علائم آن کمک کنند.
- جراحی: در موارد شدیدتر، به ویژه اگر فتق پاراازوفاژیال یا عوارض دیگری وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای ترمیم فتق و بازگرداندن معده به موقعیت طبیعی خود باشد.
فتق دیافراگم در بزرگسالان، به ویژه به شکل فتق هیاتال، یک مشکل شایع است که می‌تواند منجر به علائم ناخوشایند رفلاکس و درد قفسه سینه شود. با تشخیص صحیح و مدیریت مناسب، بیشتر افراد می‌توانند این مشکل را کنترل کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
نتیجه‌گیری
فتق دیافراگم یک بیماری جدی ولی قابل درمان در جنین‌ها است. تشخیص زودهنگام و مراقبت‌های پزشکی مناسب می‌تواند نقش حیاتی در بهبود نوزادان مبتلا به این بیماری داشته باشد. والدینی که با این تشخیص مواجه می‌شوند، باید با تیم پزشکی خود درباره گزینه‌های درمانی و پیش‌آگهی کودک خود مشورت کنند تا بهترین تصمیمات ممکن را اتخاذ نمایند.
در نهایت، آگاهی و آموزش در مورد این بیماری می‌تواند به والدین کمک کند تا با این چالش بزرگ بهتر روبرو شوند و از بهترین مراقبت‌ها برای نوزاد خود بهره‌مند شوند.
لیست پزشکان مرتبط:
سید مجتبی تولیتمتخصص اطفال و کودکان | تهران- بهنام مقدادیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- منصور بهرامیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- شادی نوربخشمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- شیوا شفیعیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- سید محمد کلانتر معتمدیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- نیکتا سلگیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- جلال بلدمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- نغمه شریفیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
- مارال هجرتیمتخصص اطفال و کودکان | تهران
