آیا سرکلاژ مانع زایمان طبیعی می‌شود؟
سرکلاژ و زایمان طبیعی: راهنمای کامل برای تصمیم‌گیری آگاهانه
برای بسیاری از مادران باردار، تصور لحظه زایمان طبیعی، یک تجربه قدرتمند و رویایی است. اما زمانی که پزشک به دلیل شرایطی مانند نارسایی دهانه رحم (سرویکس نارسا)، انجام عمل سرکلاژ را توصیه می‌کند، اولین و بزرگترین دغدغه‌ای که ذهن مادر را درگیر می‌کند این است: «آیا رویای زایمان طبیعی برای من به پایان رسیده است؟» این سوال، که با ترکیبی از امید و نگرانی همراه است، کاملاً قابل درک است و پاسخ به آن نیازمند درک دقیقی از این روش درمانی است.
خبر خوب این است که در بسیاری از موارد، انجام سرکلاژ به معنای خداحافظی با زایمان طبیعی نیست. زایمان طبیعی پس از سرکلاژ نه تنها ممکن، بلکه برای درصد بالایی از زنانی که تحت این عمل قرار گرفته‌اند، یک گزینه کاملاً واقعی و در دسترس است. با این حال، این امکان به عوامل متعددی از جمله نوع سرکلاژ انجام شده، شرایط بارداری و سلامت کلی مادر و جنین بستگی دارد.
این مقاله جامع، به عنوان یک راهنمای کامل و مبتنی بر شواهد علمی، شما را با تمام جنبه‌های سرکلاژ و تأثیر آن بر نوع زایمان آشنا می‌کند. ما به تفصیل به بررسی انواع روش‌های سرکلاژ، شرایط لازم برای یک زایمان طبیعی ایمن، فرآیند برداشتن بخیه‌ها و مواردی که سزارین به یک انتخاب ضروری تبدیل می‌شود، خواهیم پرداخت. هدف ما این است که با ارائه اطلاعات دقیق و شفاف، به شما در تصمیم‌گیری آگاهانه و مدیریت بهتر این دوره حساس کمک کنیم.
هزینه جراحی سرکلاژ در تهران (تعرفه های دولتی و خصوصی)
سلب مسئولیت مهم: این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی تهیه شده است و به هیچ عنوان جایگزین مشاوره، تشخیص یا درمان توسط پزشک متخصص، ماما یا سایر متخصصان حوزه سلامت نیست. تصمیم‌گیری در مورد نوع زایمان یک فرآیند پزشکی پیچیده است که باید به صورت فردی و با در نظر گرفتن تمام شرایط بالینی شما توسط تیم درمانی‌تان انجام شود. حتماً قبل از هرگونه اقدام، با پزشک خود مشورت کنید.
نکات کلیدی در یک نگاه
- زایمان طبیعی پس از سرکلاژ در اکثر موارد امکان‌پذیر است. به‌ویژه اگر سرکلاژ از طریق واژن (روش‌های مک‌دونالد یا شیرودکار) انجام شده باشد.
- نوع سرکلاژ، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده نوع زایمان است. سرکلاژ واژینال راه را برای زایمان طبیعی باز می‌گذارد، در حالی که سرکلاژ شکمی تقریباً همیشه به سزارین نیاز دارد.
- بخیه سرکلاژ یک اقدام موقتی است و معمولاً بین هفته‌های ۳۶ تا ۳۷ بارداری، یعنی زمانی که جنین کامل شده است، در یک فرآیند ساده و سرپایی برداشته می‌شود.
- سرکلاژ شکمی (Transabdominal Cerclage) که در موارد خاص انجام می‌شود، یک بخیه دائمی برای دوره بارداری است و زایمان باید به روش سزارین انجام شود.
- تصمیم نهایی برای انتخاب بین زایمان طبیعی و سزارین، یک تصمیم مشترک بین شما و پزشکتان است که بر اساس ارزیابی دقیق شرایط فردی شما و جنین گرفته می‌شود.
بخش اول: درک مبانی؛ سرکلاژ دهانه رحم چیست و چرا انجام می‌شود؟
برای فهمیدن اینکه سرکلاژ چگونه بر زایمان تأثیر می‌گذارد، ابتدا باید بدانیم این عمل دقیقاً چیست و در چه شرایطی ضرورت پیدا می‌کند.
تعریف نارسایی دهانه رحم (Cervical Insufficiency)
دهانه رحم یا سرویکس (Cervix)، بخش پایینی و عضلانی رحم است که به واژن متصل می‌شود. در طول یک بارداری طبیعی، سرویکس تا اواخر دوره بارداری، محکم و بسته باقی می‌ماند تا از جنین در حال رشد محافظت کند. می‌توان آن را مانند دهانه یک کیسه محکم در نظر گرفت که با یک بند کشی بسته شده است.
نارسایی دهانه رحم، که به آن سرویکس نارسا یا بی‌کفایتی سرویکس نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن دهانه رحم، ضعیف است و نمی‌تواند فشار ناشی از بزرگ شدن جنین را تحمل کند. در نتیجه، خیلی زودتر از موعد مقرر و اغلب در سه ماهه دوم بارداری، بدون وجود انقباضات دردناک زایمانی، شروع به نرم شدن، کوتاه شدن و باز شدن می‌کند. این اتفاق می‌تواند منجر به زایمان زودرس یا سقط مکرر جنین شود. طبق آمار، نارسایی دهانه رحم تقریباً در ۱٪ از کل بارداری‌ها مشاهده می‌شود و یکی از دلایل اصلی از دست دادن بارداری در سه ماهه دوم است.
اهداف اصلی و اندیکاسیون‌های انجام سرکلاژ
سرکلاژ یک روش جراحی است که برای حل مشکل نارسایی دهانه رحم طراحی شده است. در این عمل، پزشک با استفاده از یک بخیه محکم، دهانه رحم را می‌دوزد تا به صورت مکانیکی آن را تقویت کرده و بسته نگه دارد. هدف اصلی، جلوگیری از باز شدن زودهنگام سرویکس و کمک به ادامه بارداری تا یک سن حاملگی ایمن (ترجیحاً تا ترم کامل) است.
پزشکان معمولاً بر اساس یکی از سه دلیل اصلی، سرکلاژ را توصیه می‌کنند:
- سرکلاژ مبتنی بر سابقه (History-indicated): برای زنانی که سابقه یک یا چند مورد سقط در سه ماهه دوم یا زایمان بسیار زودرس داشته‌اند که به نارسایی دهانه رحم نسبت داده می‌شود. این نوع سرکلاژ معمولاً به صورت پیشگیرانه بین هفته‌های ۱۲ تا ۱۴ بارداری انجام می‌شود.
- سرکلاژ مبتنی بر سونوگرافی (Ultrasound-indicated): برای زنانی که سابقه زایمان زودرس داشته‌اند و در سونوگرافی‌های سریال، طول دهانه رحم آن‌ها قبل از هفته ۲۴ بارداری، کوتاه (معمولاً کمتر از ۲۵ میلی‌متر) تشخیص داده می‌شود.
- سرکلاژ اورژانسی یا نجات (Emergency/Rescue): زمانی که در معاینه فیزیکی قبل از هفته ۲۴، مشخص می‌شود که دهانه رحم به طور قابل توجهی باز شده است. این نوع سرکلاژ برای جلوگیری از سقط یا زایمان قریب‌الوقوع انجام می‌شود و موفقیت آن نسبت به دو نوع دیگر کمتر است.
بخش دوم: انواع روش‌های سرکلاژ: تفاوت‌ها و تأثیر مستقیم بر نوع زایمان
اینکه آیا شما کاندید مناسبی برای زایمان طبیعی هستید یا خیر، بیش از هر چیز به نوع عمل سرکلاژ شما بستگی دارد. سه روش اصلی برای انجام این عمل وجود دارد که دو مورد از آن‌ها از طریق واژن و یکی از طریق شکم انجام می‌شود.
سرکلاژ ترانس‌واژینال (از طریق واژن)
این روش، متداول‌ترین نوع سرکلاژ است و خود به دو تکنیک اصلی تقسیم می‌شود. ویژگی مشترک و کلیدی هر دو تکنیک این است که بخیه‌ها قابل برداشتن هستند و همین موضوع، راه را برای زایمان طبیعی هموار می‌کند.
- روش مک‌دونالد (McDonald Cerclage): این روش، شایع‌ترین و ساده‌ترین تکنیک است. پزشک یک بخیه را مانند بند یک کیسه، در قسمت بیرونی دهانه رحم قرار می‌دهد و آن را محکم می‌کند تا سرویکس بسته شود. این بخیه به راحتی در اواخر بارداری در مطب پزشک قابل برداشتن است.
- روش شیرودکار (Shirodkar Cerclage): این تکنیک کمی پیچیده‌تر است. پزشک برشی در بافت سرویکس ایجاد کرده و بخیه را در سطحی بالاتر و نزدیک‌تر به رحم قرار می‌دهد. سپس بافت روی بخیه را می‌پوشاند. این روش ممکن است حمایت بیشتری ایجاد کند اما برداشتن آن نیز کمی دشوارتر است و گاهی نیاز به بی‌حسی دارد. با این حال، این بخیه نیز قابل برداشتن است و امکان زایمان طبیعی را فراهم می‌کند.
سرکلاژ ترانس‌ابدومینال (از طریق شکم)
این روش که به آن سرکلاژ شکمی نیز گفته می‌شود، کمتر رایج است و برای شرایط خاصی در نظر گرفته می‌شود؛ مانند مواردی که دهانه رحم به شدت کوتاه، آسیب‌دیده یا بدشکل است، یا زمانی که سرکلاژ واژینال در بارداری‌های قبلی با شکست مواجه شده است.
در این روش، جراح از طریق یک برش در شکم (شبیه به برش سزارین) به رحم دسترسی پیدا کرده و یک نوار محکم را در بالاترین قسمت ممکن دهانه رحم، یعنی جایی که به رحم متصل می‌شود، قرار می‌دهد. این بخیه بسیار مستحکم است و در طول بارداری در جای خود باقی می‌ماند و برداشته نمی‌شود. به همین دلیل، زنانی که تحت عمل سرکلاژ شکمی قرار می‌گیرند، نمی‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند و زایمان آن‌ها باید به صورت سزارین برنامه‌ریزی شده انجام شود.
جدول مقایسه‌ای انواع سرکلاژ و تأثیر بر زایمان
| ویژگی | سرکلاژ مک‌دونالد (واژینال) | سرکلاژ شیرودکار (واژینال) | سرکلاژ شکمی (ابدومینال) |
|---|---|---|---|
| روش انجام | بخیه کیسه‌ای ساده دور سرویکس خارجی | بخیه در سطح بالاتر و زیر مخاط سرویکس | نوار بخیه دور سرویکس از طریق برش شکمی |
| زمان انجام | معمولاً هفته ۱۲-۱۴ بارداری | معمولاً هفته ۱۲-۱۴ بارداری | قبل از بارداری یا اوایل بارداری (هفته ۱۰-۱۲) |
| قابلیت برداشتن | بله، به سادگی در مطب یا بیمارستان | بله، ممکن است به بی‌حسی نیاز داشته باشد | خیر، در طول بارداری دائمی است |
| تأثیر بر زایمان طبیعی | کاملاً امکان‌پذیر است | کاملاً امکان‌پذیر است | امکان‌پذیر نیست (نیاز قطعی به سزارین) |
بخش سوم: پاسخ کلیدی: آیا با وجود سرکلاژ می‌توان زایمان طبیعی داشت؟
با توجه به اطلاعات بخش قبل، پاسخ کوتاه و مستقیم این است: بله، در اکثر موارد می‌توانید. اما این «بله» با چند شرط مهم همراه است.
یادآوری مهم: قبل از هرگونه تصمیم‌گیری در مورد روش زایمان، حتماً با پزشک یا مامای خود مشورت کنید. آن‌ها بهترین راهنمایی را بر اساس شرایط منحصر به فرد شما ارائه خواهند داد.
بله، به شرط… (شرایط لازم برای زایمان طبیعی پس از سرکلاژ)
شما یک کاندیدای عالی برای زایمان طبیعی پس از سرکلاژ هستید، اگر شرایط زیر را داشته باشید:
- نوع سرکلاژ شما واژینال باشد: همانطور که تاکید شد، اگر سرکلاژ شما از نوع مک‌دونالد یا شیرودکار باشد، مانعی برای زایمان طبیعی وجود ندارد.
- بخیه با موفقیت برداشته شود: در موعد مقرر (معمولاً هفته ۳۶-۳۷)، پزشک باید بتواند بخیه را به طور کامل خارج کند.
- عدم وجود دلایل دیگر برای سزارین: شما نباید هیچ مشکل دیگری داشته باشید که زایمان طبیعی را پرخطر کند. این مشکلات شامل جفت سرراهی (Placenta Previa)، وضعیت قرارگیری نامناسب جنین (مانند حالت بریچ یا عرضی)، مشکلات لگنی مادر یا دیسترس جنینی می‌شود.
- سلامت کامل مادر و جنین: وضعیت عمومی شما و جنین باید برای تحمل فرآیند زایمان طبیعی مناسب باشد.
- پیشرفت مناسب دردهای زایمانی: پس از برداشتن بخیه و شروع دردهای زایمانی، دهانه رحم شما باید به طور طبیعی و با سرعت مناسب باز شود.
چه زمانی سزارین انتخاب ارجح یا ضروری است؟
در مقابل، در شرایط زیر، زایمان سزارین نه تنها یک گزینه بهتر، بلکه گاهی یک ضرورت پزشکی است:
- انجام سرکلاژ شکمی: این مورد یک اندیکاسیون مطلق برای سزارین است. تلاش برای زایمان طبیعی با وجود سرکلاژ شکمی می‌تواند منجر به پارگی رحم شود که یک وضعیت اورژانسی و خطرناک است.
- عدم موفقیت در برداشتن بخیه واژینال: در موارد بسیار نادر، بخیه (به‌ویژه در روش شیرودکار) ممکن است به شدت در بافت سرویکس فرو رفته باشد و برداشتن آن بدون آسیب به دهانه رحم ممکن نباشد. در این صورت، برای جلوگیری از پارگی سرویکس حین زایمان، سزارین انجام می‌شود.
- شروع دردهای زایمانی یا پارگی کیسه آب قبل از موعد برداشتن بخیه: اگر علائم زایمان خیلی زودتر از هفته ۳۶ شروع شود، پزشک باید بخیه را به صورت اورژانسی خارج کند. اگر در این شرایط، نگرانی در مورد سلامت جنین وجود داشته باشد یا فرآیند زایمان به سرعت پیشرفت نکند، ممکن است سزارین اورژانسی بهترین گزینه باشد.
- وجود دلایل پزشکی دیگر: همانطور که در بالا ذکر شد، هرگونه شرایطی که به طور کلی زایمان طبیعی را منع کند (مانند جفت سرراهی کامل)، حتی در صورت وجود سرکلاژ واژینال، منجر به انتخاب سزارین خواهد شد.
بخش چهارم: فرآیند برداشتن بخیه سرکلاژ: زمان‌بندی، مراحل و انتظارات
برای بسیاری از مادران، فرآیند برداشتن بخیه خود یک منبع استرس است. درک این فرآیند می‌تواند به کاهش نگرانی شما کمک کند.
بهترین زمان برای برداشتن بخیه
پزشکان معمولاً برداشتن بخیه سرکلاژ را بین هفته ۳۶ تا ۳۷ بارداری برنامه‌ریزی می‌کنند. دلیل این زمان‌بندی این است که در این مرحله، جنین به تکامل ریوی رسیده و دیگر «نارس» محسوب نمی‌شود. بنابراین، حتی اگر زایمان بلافاصله پس از برداشتن بخیه شروع شود، خطری برای نوزاد وجود نخواهد داشت. از طرفی، نگه داشتن بخیه بیش از این مدت نیز ضرورتی ندارد و می‌تواند با شروع انقباضات زایمانی، ریسک آسیب به سرویکس را افزایش دهد.
برداشتن بخیه چگونه انجام می‌شود؟ آیا دردناک است؟
برداشتن بخیه سرکلاژ مک‌دونالد معمولاً یک فرآیند بسیار ساده، سریع و سرپایی است که در مطب پزشک انجام می‌شود. شما روی تخت معاینه دراز می‌کشید و پزشک با استفاده از یک اسپکولوم (همان وسیله‌ای که در تست پاپ اسمیر استفاده می‌شود)، دهانه رحم را مشاهده کرده و با یک ابزار کوچک، گره بخیه را بریده و آن را به آرامی خارج می‌کند.
کل فرآیند اغلب کمتر از چند دقیقه طول می‌کشد. اکثر زنان آن را بدون درد یا با حداقل ناراحتی (شبیه به یک معاینه لگنی یا تست پاپ اسمیر) توصیف می‌کنند و نیازی به هیچ‌گونه بی‌حسی نیست. برداشتن بخیه شیرودکار ممکن است کمی پیچیده‌تر باشد و گاهی در بیمارستان و با استفاده از بی‌حسی انجام شود.
پس از برداشتن بخیه چه اتفاقی می‌افتد؟
این یک تصور غلط رایج است که زایمان بلافاصله پس از برداشتن بخیه شروع می‌شود. در واقع، هیچ قانون مشخصی وجود ندارد:
- برخی زنان ممکن است ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت وارد فاز فعال زایمان شوند.
- بسیاری از زنان تا چند روز یا حتی چند هفته بعد هیچ علامتی از زایمان نخواهند داشت و بدنشان به طور طبیعی در زمان مناسب خود وارد فرآیند زایمان می‌شود.
- درصد کمی از زنان نیز ممکن است به موعد زایمان خود (هفته ۴۰) برسند و حتی نیاز به القای زایمان (Induction) پیدا کنند.
مشاهده مقداری لکه‌بینی یا ترشحات خونی خفیف تا ۲۴ ساعت پس از برداشتن بخیه کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد.
بخش پنجم: مدیریت بارداری و مراقبت‌های پس از عمل سرکلاژ
مراقبت صحیح از خود پس از عمل سرکلاژ برای موفقیت آن و رسیدن به یک بارداری سالم، حیاتی است.
توصیه‌های کلیدی (استراحت، فعالیت، روابط زناشویی)
دستورالعمل‌های مراقبتی ممکن است بر اساس شرایط شما و نظر پزشکتان متفاوت باشد، اما توصیه‌های عمومی عبارتند از:
- استراحت: معمولاً توصیه می‌شود چند روز پس از عمل استراحت کنید. برخی پزشکان ممکن است محدودیت فعالیت یا استراحت لگنی (پرهیز از رابطه جنسی، استفاده از تامپون و دوش واژینال) را برای تمام طول بارداری توصیه کنند. مفهوم «استراحت مطلق» امروزه کمتر توصیه می‌شود، مگر در موارد خاص.
- فعالیت فیزیکی: از انجام فعالیت‌های سنگین، بلند کردن اجسام سنگین و ورزش‌های شدید خودداری کنید.
- هیدراتاسیون: مایعات فراوان بنوشید تا از کم‌آبی بدن و انقباضات رحمی ناشی از آن جلوگیری کنید.
مهم‌ترین نکته، پیروی دقیق از دستورالعمل‌های فردی پزشک معالجتان است.
علائم هشداری که باید فوراً به پزشک اطلاع دهید
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید:
- انقباضات منظم و دردناک شکمی یا کمری که با گذشت زمان قوی‌تر و نزدیک‌تر به هم می‌شوند.
- نشت مایع از واژن (که می‌تواند نشانه پارگی کیسه آب باشد).
- خونریزی واژینال (بیشتر از لکه‌بینی).
- تب، لرز یا ترشحات بدبوی واژینال (که می‌تواند نشانه عفونت باشد).
- احساس فشار در ناحیه لگن.
پرسش‌های متداول (FAQ)
- پس از برداشتن بخیه سرکلاژ، چقدر طول می‌کشد تا زایمان کنم؟ هیچ پاسخ قطعی برای این سوال وجود ندارد. زایمان می‌تواند از چند ساعت تا چند هفته پس از برداشتن بخیه رخ دهد. این موضوع کاملاً به زمان‌بندی طبیعی بدن شما بستگی دارد و قابل پیش‌بینی نیست.
- آیا عمل سرکلاژ موفقیت بارداری را تضمین می‌کند؟ خیر. در حالی که سرکلاژ میزان موفقیت بارداری را در زنانی که به درستی برای این عمل انتخاب شده‌اند به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد (تا حدود ۸۰-۹۰٪)، اما آن را تضمین نمی‌کند. ریسک زایمان زودرس همچنان وجود دارد، هرچند کمتر می‌شود.
- آیا در بارداری‌های بعدی هم به سرکلاژ نیاز خواهم داشت؟ لزوماً خیر. اگر شما به دلیل نارسایی واقعی دهانه رحم سرکلاژ شده‌اید، احتمال نیاز به آن در بارداری‌های بعدی بالا است. اما تصمیم‌گیری در این مورد پس از بررسی دقیق سوابق و احتمالاً انجام سونوگرافی‌های سریال در بارداری بعدی انجام خواهد شد.
- آیا سرکلاژ می‌تواند باعث پارگی دهانه رحم حین زایمان شود؟ اگر بخیه قبل از شروع فاز فعال زایمان برداشته شود، این خطر بسیار بسیار کم است. به همین دلیل است که برداشتن به موقع بخیه یا مراجعه فوری به بیمارستان در صورت شروع دردهای زایمانی، اهمیت حیاتی دارد. اگر بخیه در حین انقباضات قوی زایمانی در جای خود باقی بماند، می‌تواند باعث آسیب یا پارگی سرویکس شود.
- مهم‌ترین ریسک‌ها و عوارض سرکلاژ چیست؟ اگرچه سرکلاژ یک عمل ایمن محسوب می‌شود، اما مانند هر جراحی دیگری ریسک‌هایی دارد. این ریسک‌ها شامل عفونت، خونریزی، پارگی زودرس کیسه آب (PPROM)، تحریک انقباضات رحمی و آسیب به مثانه یا سرویکس حین عمل است. پزشک شما این خطرات را در مقابل مزایای آن برای شما خواهد سنجید.
راهکارهای نهایی: تصمیم‌گیری آگاهانه برای یک زایمان ایمن
بازگشت به سوال اصلی: آیا سرکلاژ مانع زایمان طبیعی می‌شود؟ پاسخ، یک «نه» قاطعانه اما مشروط است. برای اکثر زنانی که تحت عمل سرکلاژ واژینال قرار گرفته‌اند، زایمان طبیعی نه تنها یک رویا، بلکه یک هدف کاملاً قابل دستیابی است. این عمل یک مداخله حمایتی هوشمندانه برای رساندن شما و فرزندتان به یک نقطه امن در بارداری است، نه یک مانع دائمی در مسیر زایمان.
کلید اصلی در نوع سرکلاژ شما و نبود موانع دیگر برای زایمان واژینال نهفته است. درک تفاوت بین سرکلاژ واژینال (قابل برداشتن) و سرکلاژ شکمی (دائمی) اساس تصمیم‌گیری آگاهانه است. به یاد داشته باشید که بدن هر زن و شرایط هر بارداری منحصر به فرد است. بهترین مسیر برای شما، مسیری است که ایمنی شما و نوزادتان را در بالاترین اولویت قرار دهد.
نقش پزشک یا مامای شما در این مسیر، نقشی حیاتی است. آن‌ها با ارزیابی دقیق تمام جوانب، از سوابق پزشکی شما گرفته تا وضعیت فعلی بارداری، به شما کمک می‌کنند تا بهترین و ایمن‌ترین تصمیم را بگیرید.
برای ارزیابی دقیق شرایط خود و انتخاب بهترین روش زایمان، حتماً یک جلسه مشاوره جامع با متخصص زنان و زایمان خود برنامه‌ریزی کنید. سوالات خود را بپرسید، نگرانی‌هایتان را در میان بگذارید و با اطمینان خاطر، برای استقبال از فرزندتان آماده شوید.
منابع
- American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG)
- Mayo Clinic
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
- Healthline
- UCLH
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- آزاده اکبری سنهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فاطمه امیدی فرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- سمانه کاشیجراح و متخصص زنان زایمان نازایی فلوشیپ ناباروری IVF | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- سپیده محمدیمتخصص زنان و زایمان نازایی کولپوسکوپی | تهران
