آیا با داشتن سرکلاژ می‌توان سزارین شد؟
سرکلاژ و سزارین: تاثیر بخیه دهانه رحم بر نوع زایمان
بارداری یک سفر پر از امید و چالش است و زایمان نقطه اوج این مسیر محسوب می‌شود. برای برخی مادران، به ویژه آن‌هایی که با ریسک‌های خاصی مانند نارسایی دهانه رحم مواجه هستند، این مسیر نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای است. نارسایی دهانه رحم وضعیتی است که در آن دهانه رحم (سرویکس) پیش از موعد مقرر باز و نرم می‌شود که می‌تواند منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس شود. در چنین شرایطی، پزشکان برای حفظ سلامت بارداری، از یک روش جراحی به نام سرکلاژ (بخیه دهانه رحم) استفاده می‌کنند.
با انجام سرکلاژ، بسیاری از مادران با این دغدغه روبرو می‌شوند که آیا این بخیه بر نوع زایمان آن‌ها تأثیر می‌گذارد؟ آیا زایمان طبیعی هنوز هم امکان‌پذیر است یا سزارین تنها گزینه موجود خواهد بود؟ پاسخ به این سوال کلیدی به عوامل متعددی بستگی دارد که در این مقاله به صورت جامع و مبتنی بر شواهد پزشکی به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. هدف ما ارائه اطلاعات دقیق است تا به شما کمک کنیم با دیدی باز و آگاهانه، در مورد برنامه زایمان خود با تیم پزشکی‌تان مشورت کنید.
هزینه جراحی سرکلاژ در تهران (تعرفه های دولتی و خصوصی)
مهم: قبل از هرگونه اقدام درمانی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
محتوای این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و هرگز جایگزین تشخیص، مشاوره و درمان پزشکی توسط متخصص نیست. تصمیم‌گیری در مورد نوع زایمان و مراقبت‌های پس از آن، باید تحت نظر تیم پزشکی و با توجه به شرایط خاص شما انجام شود.
نکات کلیدی در یک نگاه
- سرکلاژ واژینال: این روش متداول‌ترین نوع سرکلاژ است. بخیه‌ها معمولاً در هفته‌های پایانی بارداری (حدود هفته ۳۶ تا ۳۸) برداشته می‌شوند و امکان زایمان طبیعی وجود دارد، مگر اینکه پزشک دلایل دیگری برای سزارین داشته باشد.
- سرکلاژ شکمی: این روش پیچیده‌تر است و در موارد خاص (مانند نارسایی شدید دهانه رحم) انجام می‌شود. بخیه‌ها در این روش دائمی هستند و زایمان باید حتماً به صورت سزارین انجام شود.
- تصمیم نهایی: وجود سرکلاژ به تنهایی لزوماً به معنای سزارین نیست. عواملی مانند وضعیت سلامت مادر، شرایط جنین، سن بارداری و دلایل پزشکی دیگر، در تصمیم‌گیری نهایی نقش دارند.
- برنامه‌ریزی: برنامه زایمان باید از قبل با پزشک متخصص زنان و زایمان هماهنگ شود تا بهترین و ایمن‌ترین روش برای مادر و جنین انتخاب شود.
انواع سرکلاژ و تاثیر آن بر روش زایمان
سرکلاژ، به دو روش اصلی واژینال و شکمی انجام می‌شود که هر کدام تاثیر متفاوتی بر نوع زایمان دارند.
سرکلاژ واژینال (Transvaginal Cerclage)
این نوع سرکلاژ، رایج‌ترین روش است که از طریق واژن انجام می‌شود. دو تکنیک اصلی در این روش عبارتند از:
- روش مک‌دونالد (McDonald): در این تکنیک، یک بخیه حلقه‌ای ساده در قسمت بیرونی دهانه رحم قرار می‌گیرد. این روش ساده‌تر بوده و با استفاده از بیهوشی منطقه‌ای یا موضعی انجام می‌شود.
- روش شیرودکار (Shirodkar): در این روش، بخیه در قسمت بالاتری از دهانه رحم و زیر بافت مخاطی قرار داده می‌شود که به دلیل عمقی‌تر بودن، احتمال موفقیت آن در برخی موارد بالاتر است.
در هر دو روش واژینال، بخیه‌ها معمولاً بین هفته‌های ۳۶ تا ۳۸ بارداری یا به محض شروع علائم زایمان برداشته می‌شوند. پس از برداشتن بخیه‌ها، دهانه رحم به تدریج آماده زایمان می‌شود و امکان زایمان طبیعی وجود دارد. تحقیقات گسترده‌ای که در این زمینه انجام شده، نشان می‌دهد زنانی که سرکلاژ واژینال داشته‌اند، لزوماً نرخ سزارین بالاتری نسبت به سایر زنان ندارند و در صورت عدم وجود موانع دیگر، می‌توانند زایمان طبیعی موفقی داشته باشند.
سرکلاژ شکمی (Transabdominal Cerclage)
سرکلاژ شکمی یک روش پیچیده‌تر و دائمی است که از طریق یک برش کوچک روی شکم (مشابه برش سزارین) انجام می‌شود. این روش معمولاً زمانی توصیه می‌شود که:
- سرکلاژ واژینال در بارداری‌های قبلی موفق نبوده است و مادر با وجود بخیه واژینال، سقط یا زایمان زودرس را تجربه کرده است.
- دهانه رحم بسیار کوتاه، آسیب‌دیده یا از لحاظ آناتومیک برای سرکلاژ واژینال مناسب نباشد.
- زن سابقه از دست دادن بارداری در سه ماهه دوم به دلیل نارسایی شدید دهانه رحم را داشته باشد و این وضعیت بسیار خطرناک تشخیص داده شود.
در این روش، بخیه‌ها در بالاترین قسمت دهانه رحم، نزدیک به محل اتصال آن به رحم، قرار می‌گیرند و هرگز برداشته نمی‌شوند. این بخیه به عنوان یک حمایت‌کننده دائمی عمل می‌کند. به همین دلیل، زایمان به صورت الزامی از طریق سزارین انجام می‌شود تا از هرگونه خطر پارگی رحم و آسیب به مادر و جنین جلوگیری شود. نکته مهم این است که این بخیه‌ها می‌توانند برای بارداری‌های بعدی نیز در جای خود باقی بمانند و نیاز به عمل مجدد را از بین ببرند.
آیا با داشتن سرکلاژ می‌توان سزارین شد؟
بله، سرکلاژ نه تنها مانعی برای سزارین نیست، بلکه در برخی موارد تنها گزینه ممکن برای زایمان محسوب می‌شود. پاسخ به این سوال به نوع سرکلاژ بستگی دارد. همانطور که گفته شد، اگر سرکلاژ شکمی داشته باشید، سزارین تنها روش زایمان شما خواهد بود. این تصمیم از قبل مشخص است و در برنامه زایمان شما گنجانده می‌شود.
با این حال، حتی اگر سرکلاژ واژینال دارید و بخیه‌ها برداشته شده‌اند، ممکن است پزشک به دلایل دیگری سزارین را توصیه کند. این دلایل می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- عدم پیشرفت زایمان طبیعی (Dystocia): گاهی اوقات، با وجود برداشتن بخیه، دهانه رحم به اندازه کافی باز نمی‌شود یا زایمان پیشرفت نمی‌کند. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی مانند انقباضات ناکافی، اندازه بزرگ جنین یا سفتی بافت دهانه رحم رخ دهد.
- خطر برای جنین: شرایطی مانند قرارگیری نامناسب جنین (مثلاً پا یا عرضی)، افت ضربان قلب جنین، یا مشکلات مربوط به جفت (مانند جفت سرراهی)، ممکن است نیاز به سزارین اورژانسی را ایجاد کند تا سلامت جنین حفظ شود.
- مشکلات پزشکی مادر: وجود بیماری‌های زمینه‌ای در مادر، شرایط پزشکی خاص در طول بارداری (مانند پره اکلامپسی)، یا سابقه سزارین‌های قبلی، می‌توانند از دلایلی باشند که پزشک سزارین را به عنوان روشی ایمن‌تر پیشنهاد می‌دهد.
زمان و نحوه برداشتن بخیه سرکلاژ
برداشتن بخیه سرکلاژ واژینال یک مرحله مهم در پایان بارداری است که معمولاً به صورت برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود.
زمان برداشتن:
- بخیه‌ها معمولاً در هفته ۳۶ تا ۳۸ بارداری برداشته می‌شوند. در این زمان، جنین به اندازه کافی رشد کرده و ریه‌هایش برای زندگی خارج از رحم بالغ شده‌اند، بنابراین خطرات زایمان زودرس کاهش یافته است.
- در صورتی که علائم زایمان (مانند انقباضات منظم و دردناک) پیش از هفته ۳۶ آغاز شود، ممکن است پزشک بخیه‌ها را زودتر بردارد تا از پارگی احتمالی دهانه رحم جلوگیری کند. در این موارد، برداشتن بخیه بخشی از مدیریت زایمان زودرس است.
نحوه برداشتن:
- این عمل یک فرآیند سرپایی و نسبتاً ساده است و معمولاً به بیهوشی نیاز ندارد. با این حال، ممکن است پزشک از بی‌حسی موضعی استفاده کند تا ناراحتی به حداقل برسد.
- پزشک با استفاده از ابزاری به نام اسپکولوم، دهانه رحم را مشاهده کرده و با یک قیچی جراحی، بخیه را بریده و آن را خارج می‌کند.
- این فرآیند تنها چند دقیقه طول می‌کشد و ممکن است با کمی ناراحتی یا درد خفیف و مختصر همراه باشد که معمولاً قابل تحمل است و نیازی به بستری شدن ندارد. در مواردی که بخیه شیرودکار استفاده شده، ممکن است به دلیل عمقی‌تر بودن بخیه، برداشتن آن کمی دشوارتر باشد.
مقایسه زایمان طبیعی و سزارین با وجود سرکلاژ
| ویژگی | زایمان طبیعی (پس از برداشتن سرکلاژ واژینال) | سزارین (با سرکلاژ شکمی یا دلایل دیگر) |
|---|---|---|
| امکان‌پذیری | بله، در اکثر موارد پس از برداشتن بخیه واژینال. این روش به مادر اجازه می‌دهد تا روند طبیعی زایمان را تجربه کند. | بله، و در سرکلاژ شکمی الزامی است. در موارد دیگر، به عنوان یک راهکار ایمن در شرایط خاص توصیه می‌شود. |
| خطرات | در صورت شروع زایمان قبل از برداشتن بخیه، خطر پارگی دهانه رحم وجود دارد. همچنین، در موارد نادر، عفونت یا خونریزی پس از برداشتن بخیه ممکن است رخ دهد. | خطرات جراحی شامل عفونت در محل برش، خونریزی، واکنش به بیهوشی و آسیب به اندام‌های مجاور است. دوران نقاهت نیز طولانی‌تر است. |
| دوران نقاهت | کوتاه‌تر از سزارین است. مادر می‌تواند بلافاصله پس از زایمان به راه رفتن و مراقبت از نوزاد بپردازد. | طولانی‌تر است و مادر به مراقبت دقیق از محل بخیه نیاز دارد. دردهای پس از عمل و محدودیت در فعالیت‌های روزمره بیشتر است. |
| بخیه | بخیه سرکلاژ برداشته می‌شود و مادر دیگر با آن مواجه نخواهد بود. | بخیه سرکلاژ شکمی دائمی است و در جای خود باقی می‌ماند. این موضوع باعث می‌شود در بارداری‌های بعدی نیازی به عمل مجدد نباشد. |
| شرایط | دهانه رحم باید پس از برداشتن بخیه، توانایی اتساع داشته باشد. در صورت عدم اتساع کافی، ممکن است پزشک تصمیم به سزارین بگیرد. | در مواردی که زایمان طبیعی خطرناک تشخیص داده شود یا سرکلاژ شکمی انجام شده باشد. |
پرسش‌های متداول (FAQ)
۱. آیا برداشتن سرکلاژ دردناک است؟ برداشتن سرکلاژ واژینال معمولاً با درد کمی همراه است و اغلب مادران آن را قابل تحمل می‌دانند. فرآیند سریع بوده و به بیهوشی نیاز ندارد. با این حال، ممکن است کمی ناراحتی، فشار یا خونریزی خفیف تجربه شود.
۲. اگر بخیه‌های سرکلاژ را قبل از زایمان برندارند چه اتفاقی می‌افتد؟ اگر بخیه‌های سرکلاژ واژینال برداشته نشود و زایمان آغاز شود، فشار انقباضات می‌تواند باعث پارگی شدید دهانه رحم یا حتی پارگی رحم شود که یک اورژانس پزشکی بسیار خطرناک است. به همین دلیل، برداشتن به موقع بخیه‌ها حیاتی است.
۳. آیا سرکلاژ می‌تواند باعث پارگی دهانه رحم شود؟ این اتفاق بسیار نادر است. پارگی دهانه رحم معمولاً در شرایطی رخ می‌دهد که زایمان با وجود بخیه‌های سرکلاژ فعال شود. این یکی از دلایلی است که پزشکان تاکید دارند در صورت مشاهده علائم زایمان، فوراً بخیه‌ها برداشته شوند.
۴. آیا بعد از سرکلاژ باید استراحت مطلق داشت؟ پزشک شما بهترین فرد برای پاسخ به این سوال است. در گذشته استراحت مطلق به طور روتین توصیه می‌شد، اما امروزه اکثر پزشکان بر اساس تحقیقات جدید معتقدند که در بسیاری از موارد استراحت نسبی و محدود کردن فعالیت‌های فیزیکی سنگین کافی است.
۵. چه زمانی باید برای برداشتن سرکلاژ اقدام کرد؟ پزشک معمولاً زمانی بین هفته ۳۶ تا ۳۸ بارداری را برای برداشتن سرکلاژ واژینال تعیین می‌کند. در صورت مشاهده هرگونه علائم زایمان قبل از موعد مقرر، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
راهکارهای نهایی برای مدیریت زایمان با سرکلاژ
مهم‌ترین نکته در مدیریت زایمان با سرکلاژ، ارتباط و همکاری نزدیک با تیم پزشکی است. از پزشک خود در مورد نوع سرکلاژ، برنامه برداشتن بخیه‌ها، و انتظارات شما از زایمان سوال کنید. با پیروی از دستورالعمل‌های پزشکی و حضور به موقع در ویزیت‌ها، می‌توانید تجربه زایمانی ایمن و موفق داشته باشید. فراموش نکنید که هر بارداری منحصربه‌فرد است و تصمیم‌گیری نهایی بر اساس شرایط شما انجام می‌شود.
برای ارزیابی دقیق شرایط خود و دریافت مشاوره، با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
منابع:
- ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists). (2020). Cervical Cerclage.
- Mayo Clinic. (2022). Cervical cerclage.
- NIH (National Institutes of Health). (2023). Cervical Insufficiency and Cerclage.
- Healthline. (2023).
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- آزاده اکبری سنهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فاطمه امیدی فرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- سمانه کاشیجراح و متخصص زنان زایمان نازایی فلوشیپ ناباروری IVF | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- سپیده محمدیمتخصص زنان و زایمان نازایی کولپوسکوپی | تهران
