کشیدن بخیه سرکلاژ کی و چگونه انجام میشود؟
کشیدن بخیه سرکلاژ: زمان، روش و نکات کلیدی
سرکلاژ (Cervical Cerclage) یک روش درمانی حیاتی در دوران بارداری برای پیشگیری از زایمان زودرس است. این عمل جراحی شامل قرار دادن یک یا چند بخیه در اطراف دهانه رحم برای تقویت آن و جلوگیری از باز شدن زودهنگام است. در واقع، سرکلاژ به عنوان یک پشتیبان مکانیکی عمل می‌کند و به رحم کمک می‌کند تا بتواند فشار ناشی از رشد جنین را تا زمان مناسب تحمل کند. اما یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای مادران باردار مطرح میشود، زمان و نحوه برداشتن این بخیه‌هاست، زیرا این مرحله نیز به اندازه قرار دادن آن اهمیت دارد و مستقیماً بر روند زایمان تأثیر می‌گذارد. این مقاله به صورت جامع به این موضوع می‌پردازد تا شما با آگاهی کامل این مرحله از بارداری را پشت سر بگذارید و با اطمینان بیشتری به استقبال روز موعود بروید.
هزینه جراحی سرکلاژ در تهران (تعرفه های دولتی و خصوصی)
سلب مسئولیت (Disclaimer)
محتوای این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی عمومی تهیه شده است. این اطلاعات به هیچ عنوان جایگزین مشاوره، تشخیص یا درمان پزشکی توسط متخصصین نمی‌باشد. قبل از هرگونه اقدام یا تصمیم‌گیری درمانی، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید.
نکات کلیدی در یک نگاه
- زمان معمول: بخیه سرکلاژ معمولاً در هفته‌های ۳۶ تا ۳۷ بارداری برداشته میشود. این زمان‌بندی دقیق برای اطمینان از بلوغ کامل جنین است.
- فرآیند سرپایی: برداشتن بخیه یک فرآیند ساده و سریع است که اغلب در مطب پزشک یا یک کلینیک سرپایی انجام میشود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
- درد خفیف: بیشتر زنان درد یا ناراحتی خفیفی را گزارش می‌دهند که مشابه معاینه پاپ اسمیر است. این ناراحتی معمولاً موقتی و قابل تحمل است.
- شروع زایمان: پس از برداشتن بخیه، دهانه رحم دیگر پشتیبانی مکانیکی ندارد و ممکن است زایمان طی چند روز یا چند هفته آغاز شود. این موضوع به آمادگی بدن مادر بستگی دارد.
- نوع سرکلاژ: نحوه و پیچیدگی کشیدن بخیه به نوع سرکلاژ (مک‌دونالد یا شیرودکار) بستگی دارد و پزشک بهترین روش را انتخاب می‌کند.
سرکلاژ چیست و چرا انجام میشود؟
سرکلاژ به معنای دوختن دهانه رحم (سرویکس) است. این روش برای زنانی که به دلیل نارسایی دهانه رحم (Cervical Insufficiency) در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارند، توصیه میشود. نارسایی دهانه رحم وضعیتی است که در آن، بافت عضلانی دهانه رحم ضعیف است و تحت فشار رشد جنین، ممکن است پیش از موعد مقرر شروع به باز شدن کند. این ضعف می‌تواند منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس شود. سرکلاژ با ایجاد یک بخیه قوی، دهانه رحم را بسته نگه می‌دارد و به جنین فرصت می‌دهد تا تا هفته‌های پایانی بارداری به رشد و تکامل خود ادامه دهد. این عمل معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری انجام میشود و موفقیت بالایی در حفظ بارداری دارد.
دو نوع اصلی سرکلاژ عبارتند از:
- روش مک‌دونالد (McDonald): این شایع‌ترین نوع سرکلاژ است که در آن یک بخیه از بیرون در اطراف دهانه رحم زده میشود و گره می‌خورد. این بخیه به شکل یک کیسه‌بندی عمل کرده و دهانه رحم را محکم می‌بندد. این روش به دلیل سادگی و اثربخشی، بسیار رایج است.
- روش شیرودکار (Shirodkar): در این روش، بخیه عمیق‌تر و در داخل بافت دهانه رحم قرار داده میشود. این کار معمولاً به بیهوشی موضعی یا عمومی نیاز دارد و برداشتن آن ممکن است کمی پیچیده‌تر باشد. این روش اغلب برای مواردی استفاده میشود که سرکلاژ مک‌دونالد کافی نیست یا در گذشته موفقیت‌آمیز نبوده است.
زمان مناسب برای کشیدن بخیه سرکلاژ
زمان‌بندی برداشتن بخیه سرکلاژ یک تصمیم پزشکی بسیار مهم است که با دقت و بر اساس شرایط فردی هر بیمار اتخاذ میشود. تصمیم‌گیری در این مورد با در نظر گرفتن تعادل بین جلوگیری از زایمان زودرس و آماده‌سازی برای زایمان طبیعی انجام میشود.
زمان معمول
به طور معمول، پزشک شما زمان کشیدن بخیه را برای هفته‌های ۳۶ تا ۳۷ بارداری برنامه‌ریزی می‌کند. دلیل اصلی انتخاب این زمان این است که در این مرحله، جنین به اندازه کافی رشد کرده و ریه‌هایش به بلوغ رسیده‌اند. با رسیدن به هفته ۳۷، بارداری به عنوان “ترم کامل” (Full Term) در نظر گرفته میشود و خطرات مرتبط با زایمان زودرس به شدت کاهش می‌یابد. بنابراین، برداشتن بخیه در این زمان، اجازه می‌دهد تا فرآیند زایمان به صورت طبیعی آغاز شود بدون اینکه خطر جدی برای سلامت نوزاد وجود داشته باشد.
موارد اورژانسی برای کشیدن بخیه
در برخی شرایط خاص، ممکن است نیاز باشد بخیه زودتر از موعد مقرر برداشته شود. این موارد شامل شرایطی است که ادامه دادن به سرکلاژ می‌تواند سلامت مادر یا جنین را به خطر بیندازد. این موارد شامل:
- شروع زایمان زودرس: اگر انقباضات منظم و دردناک شروع شود، برای جلوگیری از آسیب به دهانه رحم، بخیه باید فوراً برداشته شود. نگه داشتن بخیه در حین زایمان می‌تواند منجر به پارگی دهانه رحم شود که یک عارضه جدی و خطرناک است.
- پارگی کیسه آب (PPROM): در صورت پاره شدن کیسه آب قبل از هفته ۳۷، بخیه به سرعت برداشته میشود تا خطر عفونت، که یکی از بزرگترین نگرانی‌ها در این شرایط است، کاهش یابد. پس از پارگی کیسه آب، بخیه می‌تواند به عنوان مسیری برای ورود باکتری‌ها به رحم عمل کند.
- عفونت رحمی: در صورت بروز هرگونه عفونت در رحم، برای جلوگیری از گسترش آن، بخیه باید خارج شود. عفونت در رحم (کوریوآمنیونیت) یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد.
نحوه کشیدن بخیه سرکلاژ
کشیدن بخیه سرکلاژ معمولاً یک فرآیند بسیار ساده‌تر و سریع‌تر از قرار دادن آن است و در اکثر مواقع نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. این فرآیند اغلب بدون بیهوشی انجام میشود و به سادگی و سرعت یک معاینه روتین است.
محل و آمادگی
این کار معمولاً در مطب پزشک یا در یک کلینیک سرپایی انجام میشود. از آنجا که این فرآیند کوتاه و بدون جراحی سنگین است، شما نیاز به هیچ آمادگی خاصی ندارید، نه ناشتا بودن و نه مصرف داروی خاصی از قبل. پزشک ممکن است توصیه کند قبل از مراجعه مثانه خود را خالی کنید تا در حین معاینه راحت‌تر باشید.
مراحل انجام فرآیند
- قرارگیری در وضعیت معاینه: شما روی تخت معاینه دراز می‌کشید، دقیقاً مشابه زمانی که معاینه پاپ اسمیر انجام می‌دهید. این پوزیشن به پزشک اجازه می‌دهد تا دید بهتری به دهانه رحم داشته باشد.
- استفاده از اسپکولوم: پزشک از یک ابزار پزشکی به نام اسپکولوم برای باز کردن دیواره‌های واژن استفاده می‌کند تا دهانه رحم به راحتی قابل مشاهده باشد.
- یافتن و بریدن بخیه: با استفاده از یک ابزار تخصصی، پزشک انتهای بخیه را پیدا می‌کند و آن را می‌برد. در روش مک‌دونالد، این بخیه معمولاً به راحتی قابل دیدن است.
- خروج بخیه: سپس بخیه به آرامی از دهانه رحم خارج میشود. این فرآیند اغلب کمتر از ۵ تا ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد و اغلب مادران در این مدت هیچ درد یا ناراحتی شدیدی را گزارش نمی‌دهند.
جدول مقایسه‌ای: نحوه کشیدن بخیه بر اساس نوع سرکلاژ
| نوع سرکلاژ | نحوه کشیدن بخیه | نیاز به بیهوشی/بی‌حسی |
|---|---|---|
| مک‌دونالد (McDonald) | فرآیندی سریع و نسبتاً آسان است. بخیه به راحتی قابل مشاهده و بریده میشود. | معمولاً نیازی به بیهوشی یا بی‌حسی موضعی نیست. |
| شیرودکار (Shirodkar) | به دلیل قرارگیری عمیق‌تر بخیه در بافت دهانه رحم، ممکن است کمی پیچیده‌تر باشد. | در برخی موارد، برای کاهش ناراحتی، پزشک ممکن است از بی‌حسی خفیف استفاده کند. |
تجربه‌ای که باید انتظار داشته باشید: درد و ناراحتی
یکی از نگرانی‌های اصلی زنان در مورد کشیدن بخیه سرکلاژ، میزان درد آن است. در اینجا واقعیت‌هایی که باید بدانید آورده شده است:
- احساس فشار یا کشیدگی: اکثر زنان در طول فرآیند، تنها احساس فشار یا کشیدگی خفیف در ناحیه لگن را گزارش می‌دهند که مشابه یک معاینه پاپ اسمیر است. این احساس از بریدن بخیه نیست، بلکه به دلیل باز شدن اسپکولوم و دستکاری دهانه رحم است.
- مدت کوتاه: از آنجایی که این فرآیند بسیار کوتاه است، هرگونه ناراحتی نیز به سرعت از بین می‌رود. استرس و اضطراب می‌تواند باعث شود که عضلات بدن منقبض شوند و ناراحتی بیشتری احساس کنید. تلاش برای آرامش و نفس عمیق کشیدن می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
- داروهای مسکن: اگر درد غیرمنتظره‌ای داشتید، می‌توانید با مشورت پزشک از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن استفاده کنید. پزشک شما ممکن است قبل از مراجعه به شما توصیه‌هایی برای مصرف دارو داشته باشد.
مهم: اگر پس از برداشتن بخیه درد شدید یا انقباضات منظم داشتید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
مراقبت‌های پس از کشیدن بخیه و علائم هشداردهنده
بعد از کشیدن بخیه، معمولاً می‌توانید بلافاصله به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید. با این حال، توجه به برخی نکات و علائم ضروری است تا از سلامت خود و نوزاد مطمئن شوید.
مراقبت‌های معمول
- لکه بینی: لکه بینی یا ترشحات قهوه‌ای رنگ خفیف تا ۲۴ ساعت پس از فرآیند، کاملاً طبیعی است. این امر به دلیل تحریک دهانه رحم رخ می‌دهد و معمولاً به خودی خود متوقف میشود.
- خونریزی: در صورت مشاهده خونریزی شدیدتر (مشابه خونریزی قاعدگی)، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. این می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی جدی‌تر باشد و نیاز به معاینه فوری دارد.
- فعالیت‌های روزمره: اغلب پزشکان توصیه می‌کنند که پس از برداشتن بخیه، به زندگی عادی خود بازگردید. با این حال، باید از فعالیت‌های سنگین و روابط جنسی تا زمانی که پزشک اجازه دهد، خودداری کنید.
علائم هشداردهنده
پس از کشیدن بخیه، بدن شما برای زایمان آماده میشود. به این علائم هشداردهنده توجه کنید و در صورت مشاهده هر یک، فوراً با پزشک یا مرکز درمانی خود تماس بگیرید:
- انقباضات منظم و دردناک: نشانه‌ای از شروع زایمان. این انقباضات ممکن است به تدریج شدیدتر و نزدیک‌تر به هم شوند.
- پارگی کیسه آب: احساس جریان ناگهانی مایع از واژن. این مایع ممکن است شفاف، کدر یا کمی خونی باشد.
- خونریزی شدید: خونریزی‌ای که از لکه بینی فراتر رود و نیاز به تعویض پد به صورت مکرر داشته باشد.
- تب یا بوی نامطبوع ترشحات: ممکن است نشانه عفونت باشد که نیاز به درمان فوری دارد.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بلافاصله با پزشک یا مرکز درمانی خود تماس بگیرید و آن‌ها را در جریان قرار دهید.
سرکلاژ ترانس‌ابدومینال (Transabdominal Cerclage)
بخیه سرکلاژ ترانس‌ابدومینال یک نوع دائمی از سرکلاژ است که در قسمت بالای دهانه رحم و از طریق جراحی شکمی (لاپاراتومی) قرار داده میشود. این نوع سرکلاژ معمولاً برای زنانی استفاده میشود که سرکلاژ واژینال برای آن‌ها مؤثر نبوده است. مهم‌ترین نکته در مورد این نوع سرکلاژ این است که:
- این بخیه برداشته نمی‌شود.
- برای زایمان، حتماً باید سزارین انجام شود و بخیه سرکلاژ در همان حین سزارین برداشته خواهد شد.
سؤالات متداول (FAQ)
۱. آیا بعد از کشیدن بخیه سرکلاژ، زایمان زود اتفاق می‌افتد؟
برخی مطالعات نشان می‌دهند که پس از برداشتن بخیه، میانگین زمان شروع زایمان حدود ۱۴ روز است. با این حال، این زمان می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و به عواملی مانند آمادگی دهانه رحم و وضعیت کلی بارداری بستگی دارد.
۲. چند روز بعد از کشیدن سرکلاژ زایمان می‌کنم؟
هیچ پاسخ دقیقی برای این سوال وجود ندارد. برخی زنان ممکن است چند ساعت یا چند روز بعد از کشیدن بخیه زایمان کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا چند هفته نیز صبر کنند. این موضوع به طور کامل به بدن شما و نوزادتان بستگی دارد.
۳. کشیدن بخیه سرکلاژ چقدر طول می‌کشد؟
فرآیند کشیدن بخیه بسیار سریع است و معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد.
۴. اگر در زمان کشیدن بخیه سرکلاژ، دهانه رحم باز شده باشد چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورتی که در زمان مراجعه، دهانه رحم شما باز شده باشد یا انقباضات زایمانی شروع شده باشد، پزشک بخیه را برمی‌دارد تا فرآیند زایمان به صورت طبیعی پیش برود و از آسیب به رحم جلوگیری شود.
۵. آیا کشیدن بخیه سرکلاژ خطرناک است؟
کشیدن بخیه سرکلاژ یک فرآیند روتین و کم‌خطر محسوب میشود. خطرات بسیار نادر هستند و معمولاً شامل خونریزی یا عفونت خفیف می‌باشند که با نظارت پزشک قابل مدیریت هستند.
راهکارهای نهایی برای مدیریت این مرحله از بارداری
کشیدن بخیه سرکلاژ آخرین گام مهم در مسیر بارداری شماست. این مرحله به معنای نزدیک شدن به پایان سفر و آماده شدن برای دیدار با نوزادتان است. با حفظ آرامش و اعتماد به پزشک خود، می‌توانید این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارید و به علائم بدن خود با دقت گوش دهید.
برای ارزیابی دقیق شرایط خود و دریافت راهنمایی‌های شخصی، حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
منابع:
- Mayo Clinic. (2024). Cervical cerclage. Link
- American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). (2023). Cervical Insufficiency. Link
- Healthline. (2024). Cervical Cerclage Removal: What to Expect. Link
- Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2024). Preterm Birth. Link
- Johns Hopkins Medicine. (2023). Cervical Cerclage. Link
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- آزاده اکبری سنهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فاطمه امیدی فرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- سمانه کاشیجراح و متخصص زنان زایمان نازایی فلوشیپ ناباروری IVF | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- سپیده محمدیمتخصص زنان و زایمان نازایی کولپوسکوپی | تهران
