آیا ترمیم دندان ممکن است باعث تغییر رنگ دندان ها شود؟
تاثیر ترمیم دندان بر تغییر رنگ دندان‌ها
ترمیم‌های دندانی، اگرچه برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی دندان‌ها ضروری هستند، اما می‌توانند به‌کرات موجب تغییر رنگ یا به‌اصطلاح «لکه‌گذاری» روی دندان‌ها شوند. این تغییرات رنگی می‌توانند منشأ داخلی (مربوط به خود ماده ترمیمی یا ساختار دندان) یا خارجی (ناشی از عوامل محیطی) داشته باشند. دلایل عمده را در چهار دسته اصلی می‌توان طبقه‌بندی کرد:
قیمت ترمیم دندان در تهران (جدول هزینه)
۱. تغییر رنگ در ترمیم‌های کامپوزیتی
کامپوزیت‌های رزینی (مواد همرنگ دندان) به دلیل ماهیت پلیمری خود، در طول زمان مستعد تغییر رنگ هستند. این تغییرات تحت تأثیر عوامل درون‌ذاتی و برون‌ذاتی رخ می‌دهند.
- عوامل درون‌ذاتی:
- ترکیب شیمیایی رزین: ثبات رنگ کامپوزیت به شدت به ترکیب ماتریس رزین و نوع مونومرهای آن (مانند Bis-GMA, UDMA) بستگی دارد. برخی از این ترکیبات در محیط دهان مستعد جذب آب و تخریب شیمیایی هستند.
- سیستم فتواینیسیاتور: کامفوروکینون، که رایج‌ترین آغازگر نوری در کامپوزیت‌هاست، به طور طبیعی زرد رنگ است. اگرچه در ابتدا این رنگ توسط ترکیبات دیگر پوشانده می‌شود، اما با گذشت زمان و اکسیداسیون آمین‌های فعال‌کننده، این زردی می‌تواند غالب شده و باعث تغییر رنگ ترمیم به سمت زرد یا قهوه‌ای شود.
- پلیمریزاسیون ناکافی: اگر کامپوزیت با شدت یا مدت زمان ناکافی تحت تابش نور قرار گیرد، پیوندهای پلیمری به طور کامل تشکیل نمی‌شوند. این امر منجر به باقی ماندن مونومرهای واکنش‌نکرده می‌شود که ساختاری متخلخل‌تر ایجاد کرده و ماده را در برابر نفوذ رنگدانه‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- عوامل برون‌ذاتی:
- جذب لکه از مواد غذایی: مصرف مداوم نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های دارای رنگدانه قوی مانند چای، قهوه، شراب قرمز، زردچوبه، سس سویا و انواع توت‌ها، دلیل اصلی لکه‌پذیری خارجی است. این رنگدانه‌ها به مرور در ماتریکس رزینی نفوذ کرده و باعث تغییر رنگ دائمی می‌شوند.
- استعمال دخانیات: قطران و نیکوتین موجود در سیگار و سایر محصولات دخانی، به شدت سطح کامپوزیت‌ها را لکه‌دار کرده و رنگ آن‌ها را به قهوه‌ای تیره تغییر می‌دهند.
- بهداشت ضعیف دهان: تجمع پلاک میکروبی در سطح ترمیم، محیطی اسیدی ایجاد می‌کند که هم به سطح کامپوزیت آسیب می‌زند و هم به عنوان بستری برای تجمع رنگدانه‌ها عمل می‌کند.
- پرداخت (پولیش) و تکنیک کار:
- سطح یک ترمیم کامپوزیتی که به خوبی پولیش نشده باشد، دارای پستی و بلندی‌های میکروسکوپی است. این ناهمواری‌ها مساحت سطح را افزایش داده و گیرایی آن را برای لکه‌ها و پلاک میکروبی به شدت بالا می‌برند. استفاده از سیستم‌های پولیش چندمرحله‌ای (دیسک‌ها، نوارها و خمیرهای پولیش) برای ایجاد سطحی صاف و براق، مقاومت ترمیم را در برابر تغییر رنگ به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
۲. تغییر رنگ ناشی از ترمیم‌های آمالگام
آمالگام (ماده پرکردنی نقره‌ای) به دلیل دوام بالا سال‌ها مورد استفاده قرار گرفته است، اما یکی از معایب اصلی آن، ایجاد تغییر رنگ در ساختار دندان است.
- خوردگی و نفوذ یون‌های فلزی: آمالگام یک آلیاژ فلزی است که در محیط مرطوب و الکترولیتی دهان دچار خوردگی می‌شود. در این فرآیند، یون‌های فلزی (عمدتاً قلع، مس و نقره) از ترمیم آزاد شده و به داخل توبول‌های عاجی (لوله‌های میکروسکوپی در ساختار عاج دندان) نفوذ می‌کنند. این محصولات خوردگی، ساختار دندان را از درون به رنگ خاکستری، آبی تیره یا حتی سیاه در می‌آورند. این تغییر رنگ دائمی است و حتی پس از برداشتن ترمیم آمالگام نیز باقی می‌ماند.
- تتو آمالگام (Amalgam Tattoo): گاهی اوقات حین قرار دادن یا برداشتن ترمیم آمالگام، ذرات بسیار ریز فلزی در بافت نرم مجاور (مانند لثه یا مخاط گونه) کاشته می‌شوند. سیستم ایمنی بدن این ذرات را محصور می‌کند و یک لکه دائمی به رنگ آبی، خاکستری یا سیاه در آن ناحیه ایجاد می‌کند که به «تتو آمالگام» معروف است. این لکه معمولاً بی‌خطر است اما از نظر زیبایی می‌تواند نگران‌کننده باشد.
۳. تغییر رنگ در روکش‌های دندانی
روکش‌ها نیز بسته به نوع ماده سازنده، می‌توانند باعث مشکلات زیبایی مرتبط با رنگ شوند.
- روکش‌های PFM (چینی-فلزی): در این روکش‌های سنتی، یک لایه چینی برای زیبایی روی یک اسکلت فلزی قرار می‌گیرد.
- نمایان شدن لبه فلزی: با گذشت زمان، تحلیل لثه (که به دلایل سنی یا بیماری‌های لثه رخ می‌دهد) می‌تواند باعث نمایان شدن لبه فلزی روکش در خط لثه شود. این امر یک «هاله یا نوار تیره» ناخوشایند در محل اتصال دندان و لثه ایجاد می‌کند.
- عدم شفافیت کافی: فلز زیرین مانع از عبور نور از روکش می‌شود و ظاهری کدرتر (Opaque) نسبت به دندان‌های طبیعی ایجاد می‌کند که شفافیت خاص خود را دارند. این موضوع باعث می‌شود دندان روکش‌شده کمی بی‌روح و غیرطبیعی به نظر برسد.
- روکش‌های تمام سرامیکی (All-Ceramic): این روکش‌ها (مانند زیرکونیا و E-max) فاقد اسکلت فلزی هستند و نور را مشابه مینای طبیعی دندان از خود عبور می‌دهند. به همین دلیل، شفافیت و زیبایی بسیار بالاتری دارند و مشکل هاله تیره در خط لثه را ایجاد نمی‌کنند. البته رنگ سمان (چسب) مورد استفاده برای چسباندن این روکش‌ها می‌تواند بر رنگ نهایی آن‌ها تأثیر بگذارد، بنابراین انتخاب رنگ مناسب سمان نیز حائز اهمیت است.
۴. تغییر رنگ دندان پس از درمان ریشه (عصب‌کشی)
دندان‌های درمان ریشه‌شده به دلیل از دست دادن حیات خود، مستعد تیرگی شدید هستند.
- تجزیه بقایای پالپ و خون: دلیل اصلی تیرگی، باقی ماندن بافت پالپ نکروزشده یا هموگلوبین ناشی از خونریزی داخلی حین درمان است. تجزیه هموگلوبین، ترکیبات سولفید آهن تولید می‌کند که رنگی تیره دارند و با نفوذ به توبول‌های عاجی، دندان را از داخل به رنگ خاکستری، قهوه‌ای یا سیاه در می‌آورند.
- کاهش رطوبت و تغییرات ساختاری: دندان غیرزنده رطوبت خود را از دست می‌دهد که این امر خواص نوری عاج و مینا را تغییر داده و آن را کدرتر و تیره‌تر نشان می‌دهد.
- مواد پرکننده کانال: برخی از سیلرها (مواد پرکننده کانال ریشه) قدیمی حاوی ترکیبات نقره بودند که خود می‌توانستند باعث ایجاد رنگ خاکستری تیره در تاج دندان شوند.
- پیشگیری و درمان: برای مقابله با این مشکل، دندانپزشکان از روش «بلیچینگ داخلی» (Internal Bleaching) استفاده می‌کنند. در این روش، یک ماده سفیدکننده در داخل حفره پالپ قرار داده می‌شود تا دندان را از درون سفید کند. همچنین استفاده از پست‌های فایبری سفیدرنگ و مواد بازسازی‌کننده همرنگ دندان به جای پست‌های فلزی، به بهبود رنگ نهایی کمک شایانی می‌کند.
جمع‌بندی:
بله، ترمیم‌های دندانی به دلایل متعدد و پیچیده‌ای می‌توانند موجب تغییر رنگ دندان‌ها شوند. نوع ماده ترمیمی (کامپوزیت، آمالگام)، نوع روکش (PFM یا تمام سرامیک) و وضعیت حیات دندان (زنده یا درمان ریشه‌شده) همگی در این امر دخیل هستند. برای به حداقل رساندن این مشکلات، انتخاب هوشمندانه مواد بر اساس شرایط بیمار، اجرای دقیق تکنیک‌های بالینی مانند پولیش کامل کامپوزیت‌ها، و رعایت بهداشت دهان و دندان توسط بیمار بسیار حیاتی است. در موارد لزوم، روش‌هایی مانند بلیچینگ داخلی یا تعویض ترمیم‌های قدیمی می‌تواند به بازگرداندن زیبایی لبخند کمک کند.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- مرجان مشاطاندکترا دندانپزشک | تهران
