آیا تحقیقات جدید نشان داده اند که روکش دندان بهتر از پرکردگی است؟
روکش (Crown) در مقابل پرکردگی (Filling) دندان
انتخاب بین روکش و پرکردگی یکی از تصمیمات کلیدی و رایج در دندانپزشکی ترمیمی است که همواره با این پرسش اساسی همراه است: کدام روش برای حفظ عملکرد و طول عمر دندان در بلندمدت انتخاب بهتری است؟ برخلاف تصور عمومی که روکش را گزینه‌ای برتر می‌داند، تحقیقات جدید و مرور‌های نظام‌مند منتشرشده، این برتری مطلق را تأیید نمی‌کنند. تصمیم‌گیری صحیح نیازمند درک عمیق شواهد علمی، عوامل بالینی مؤثر و شرایط فردی بیمار است. در این سند، این موارد را به تفصیل بررسی می‌کنیم.
قیمت روکش دندان در تهران (جدول هزینه)
مرور شواهد علمی: چرا قطعیت وجود ندارد؟
در اکثر بررسی‌های سیستماتیک و متا-آنالیزهای اخیر، شواهد کافی برای اثبات مزیت قطعی روکش نسبت به پرکردگی در بازه‌های زمانی میان‌مدت و بلندمدت یافت نشده است. این نتیجه‌گیری به معنای بی‌فایده بودن روکش نیست، بلکه نشان می‌دهد انتخاب باید بر اساس معیارهای دیگری صورت گیرد.
| منبع تحقیق (سال) | موضوع بررسی | یافته‌های کلیدی |
|---|---|---|
| Sequeira-Byron و همکاران (2015) | مرور نظام‌مند Cochrane روی دندان‌های درمان ریشه شده | عدم تفاوت معنی‌دار در نرخ “شکست‌های غیرفاجعه‌آمیز” (مانند نیاز به ترمیم مجدد) بین روکش و پرکردگی پس از سه سال؛ کیفیت شواهد به دلیل محدودیت در مطالعات، بسیار پایین ارزیابی شد. |
| Figueiredo و همکاران (Umbrella Review) | بررسی ۱۴ مرور سیستماتیک با کیفیت پایین تا متوسط | شواهد برای نتیجه‌گیری قاطع ناکافی است. اکثر مطالعات دارای محدودیت‌هایی بودند که مقایسه مستقیم را دشوار می‌کرد. نیاز به تحقیقات بالینی تصادفی (RCT) با کیفیت بالا همچنان وجود دارد. |
| مرور نظام‌مند تجدیدنظرشده (Nature, 2024) | مرور مقالات بالینی منتشر شده تا جولای ۲۰۲۰ | عدم وجود شواهد کافی برای اثبات بقای برتر دندان‌های روکش‌شده در مقایسه با سایر روش‌های ترمیمی (مانند پرکردگی یا انله). این مرور تأکید می‌کند که حفظ ساختار دندان تا حد امکان، یک اولویت است. |
تحلیل یافته‌ها: “کیفیت پایین شواهد” به این معناست که مطالعات موجود دارای متغیرهای کنترل‌نشده زیادی بوده‌اند (مانند تفاوت در مهارت دندانپزشکان، بهداشت بیماران و میزان تخریب اولیه دندان). بنابراین، نتیجه‌گیری قطعی از آن‌ها دشوار است. در حال حاضر، علم دندانپزشکی نمی‌تواند یک نسخه واحد برای همه تجویز کند.
عوامل کلیدی مؤثر بر انتخاب بین روکش و پرکردگی
تصمیم‌گیری برای استفاده از روکش یا پرکردگی یک رویکرد یکسان برای همه ندارد. دندانپزشک با در نظر گرفتن مجموعه‌ای از عوامل، بهترین گزینه را پیشنهاد می‌دهد:
- میزان تخریب بافت دندانی: این مهم‌ترین عامل است.
- پرکردگی: برای پوسیدگی‌های کوچک تا متوسط (که یک یا دو سطح از دندان را درگیر کرده) و دیواره‌های دندان هنوز مستحکم هستند، ایده‌آل است. این روش محافظه‌کارانه‌تر است و بافت سالم کمتری تراشیده می‌شود.
- روکش: زمانی که تخریب وسیع است، چندین دیواره دندان از بین رفته، یا لبه‌های جونده (Cusps) ضعیف شده‌اند، روکش ضروری می‌شود. روکش مانند یک کلاه، کل دندان را در بر می‌گیرد و از شکستن دیواره‌های باقی‌مانده تحت فشارهای جویدن جلوگیری می‌کند.
- نیاز به مقاومت مکانیکی:
- دندان‌های درمان ریشه شده: این دندان‌ها به دلیل از دست دادن منبع خون و رطوبت داخلی، شکننده‌تر می‌شوند. همچنین، فرآیند درمان ریشه خود مستلزم برداشتن بخش زیادی از ساختار دندان است. به همین دلیل، روکش اغلب برای دندان‌های خلفی (آسیاب) که نیروهای سنگین جویدن را تحمل می‌کنند، پس از درمان ریشه توصیه می‌شود.
- بیماران مبتلا به دندان‌قروچه (Bruxism): افرادی که دندان‌های خود را به هم می‌سایند، فشارهای بسیار زیادی به دندان‌ها وارد می‌کنند. در این افراد، پرکردگی‌های بزرگ ممکن است به سرعت شکسته یا ساییده شوند و روکش گزینه مقاوم‌تری است.
- ملاحظات زیبایی و اقتصادی:
- هزینه: پرکردگی (چه آمالگام و چه کامپوزیت) به مراتب ارزان‌تر از روکش است. روکش به دلیل نیاز به لابراتوار و مواد گران‌تر (مانند سرامیک یا زیرکونیا)، هزینه بسیار بالاتری دارد.
- زیبایی: پرکردگی‌های کامپوزیتی همرنگ دندان هستند و برای دندان‌های جلویی بسیار مناسبند. روکش‌های سرامیکی (مانند E-max) و زیرکونیا بالاترین سطح زیبایی و شباهت به دندان طبیعی را ارائه می‌دهند و برای بازسازی لبخند ایده‌آل هستند.
- قضاوت بالینی و تجربه دندانپزشک: تجربه دندانپزشک در ارزیابی عواملی مانند وضعیت بایت بیمار (نحوه قرارگیری دندان‌ها)، عادات بهداشتی، و پیش‌بینی طول عمر درمان نقش حیاتی دارد. یک دندانپزشک ماهر می‌تواند تشخیص دهد که آیا یک پرکردگی بزرگ در دهان یک بیمار خاص دوام می‌آورد یا بهتر است از ابتدا به سراغ راه‌حل مطمئن‌تری مانند روکش رفت.
گزینه‌های میانی: انله و آنله (Inlay & Onlay)
گاهی بین یک پرکردگی ساده و یک روکش کامل، گزینه‌هایی به نام ترمیم‌های غیرمستقیم وجود دارند. انله و آنله قطعاتی از جنس سرامیک یا کامپوزیت هستند که در لابراتوار ساخته شده و سپس روی دندان چسبانده می‌شوند.
- انله (Inlay): حفره داخل دندان را پر می‌کند.
- آنله (Onlay): علاوه بر حفره، یک یا چند لبه جونده دندان را نیز پوشش می‌دهد.
این روش‌ها از پرکردگی مستقیم مقاوم‌ترند و نسبت به روکش، بافت سالم بیشتری از دندان را حفظ می‌کنند.
توصیه‌های بالینی کاربردی
- در پوسیدگی‌های کوچک تا متوسط: اگر بافت سالم دندان به میزان کافی وجود دارد، پرکردگی مستقیم (کامپوزیت رزینی) یک گزینه درمانی عالی، محافظه‌کارانه و مؤثر است. اولویت همیشه با حفظ ساختار طبیعی دندان است.
- در تخریب‌های وسیع یا پس از درمان ریشه: در مواردی که ساختار دندان به شدت ضعیف شده، ترک‌های گسترده وجود دارد یا دندان خلفی عصب‌کشی شده است، روکش کامل یا آنله محافظت لازم را فراهم می‌کنند. با این حال، باید در نظر داشت که شواهد علمی، برتری مطلق این روش را تضمین نمی‌کند و تصمیم نهایی به ریسک‌سنجی بستگی دارد.
نتیجه‌گیری نهایی: تصمیم‌گیری مشترک
شواهد علمی موجود، برتری کلی و قطعی روکش بر پرکردگی را در تمام شرایط تأیید نمی‌کند. دندانپزشکی مدرن به سمت درمان‌های محافظه‌کارانه‌تر حرکت می‌کند که هدف آن حفظ حداکثری بافت سالم دندان است. بهترین تصمیم، محصول یک گفتگوی شفاف و آگاهانه میان بیمار و دندانپزشک معالج است. در این گفتگو، باید شرایط منحصربه‌فرد دندان، نیازهای عملکردی، انتظارات زیبایی و محدودیت‌های بودجه‌ای بیمار به دقت بررسی شود تا بهترین و پایدارترین درمان انتخاب گردد.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
-
-
