آیا ایمپلنت دندان برای همه افراد مناسب است؟
آیا ایمپلنت دندان برای همه افراد مناسب است؟
ایمپلنت دندان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جایگزینی دندان‌های از دست رفته محسوب می‌شود که با قرارگیری پایه تیتانیومی در استخوان فک و اتصال پروتز دندانی، عملکرد و زیبایی دندان‌های طبیعی را بازیابی می‌کند. اگرچه این روش درمانی برای بسیاری از افراد گزینه‌ای ایده‌آل به شمار می‌رود، اما انجام آن برای همه کاندیداها مناسب نیست و نیازمند ارزیابی دقیق شرایط جسمی، دندانی و رفتاری است. تحقیقات نشان می‌دهد که موفقیت ایمپلنت وابسته به عوامل متعددی از جمله سلامت لثه، تراکم استخوان فک، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، و رعایت بهداشت دهان است. در حالی که برخی افراد دارای شرایط ایده‌آل برای ایمپلنت هستند، گروه‌هایی با محدودیت‌های مطلق یا نسبی باید تحت بررسی‌های تخصصی‌تر قرار گرفته و در صورت امکان، درمان‌های تکمیلی دریافت کنند تا شانس موفقیت ایمپلنت افزایش یابد.
قیمت ایمپلنت دندان در تهران (جدول هزینه)
شرایط الزامی برای موفقیت ایمپلنت دندان
سلامت لثه و بافت‌های نرم
سلامت کامل لثه‌ها یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های انجام ایمپلنت دندان محسوب می‌شود. بیمارانی که مبتلا به جرم و التهاب لثه هستند، باید ابتدا درمان مناسب دریافت کرده و وضعیت لثه‌هایشان بهبود یابد. لثه‌های ملتهب یا عفونی می‌توانند روند درمان را مختل کرده و منجر به پس زدن ایمپلنت شوند. افرادی که جراحی‌های لثه ناموفق داشته‌اند و یا بهداشت ضعیفی دارند و اهمیتی به سلامتی دهان و دندان خود نمی‌دهند، مناسب برای دریافت ایمپلنت نیستند.
تراکم و کیفیت بافت کراتینیزه و چسبنده لثه نیز فاکتور مهم دیگری است که باید برای بیماران بررسی شود. وجود بافت کافی لثه چسبنده حول ایمپلنت برای حفظ سلامت بلندمدت بافت‌های اطراف ضروری است.
تراکم و کیفیت استخوان فک
استخوان فک کافی از نظر ضخامت، ارتفاع و تراکم یکی از عوامل کلیدی موفقیت ایمپلنت محسوب می‌شود. برای اینکه فیکسچر ایمپلنت به خوبی با استخوان فک جوش بخورد، باید استخوانی با ضخامت و کیفیت مناسب در محل کاشت وجود داشته باشد. گاهی اوقات فرد با تحلیل استخوان شدیدی همراه است که وی را از لیست کاندیدای ایمپلنت دندان خارج می‌کند.
در مواردی که استخوان فک از نظر حجم یا تراکم استاندارد لازم را ندارد، می‌توان از روش‌های جراحی تکمیلی مانند پیوند استخوان استفاده کرد تا ایمپلنت بتواند در استخوان فک باقی بماند. پیوند استخوان که متشکل از مواد معدنی فراوری شده است، به عنوان یک داربست عمل می‌کند و سلول‌های استخوانی در آن رشد کرده و جای می‌گیرند.
تعهد به رعایت بهداشت دهان
بیمار باید متعهد به رعایت بهداشت دهان و دندان باشد، چرا که عدم مراقبت می‌تواند منجر به شکست زودهنگام ایمپلنت شود. استراحت کافی بعد از جراحی نیز ضروری است، زیرا عدم استراحت مانع از جوش خوردن درست و صحیح پایه ایمپلنت با استخوان فک شده و احتمال بروز بیماری پری ایمپلنتیتیس که سبب خونریزی و التهاب می‌شود، افزایش می‌یابد[8].
موارد منع مطلق ایمپلنت دندان
رشد ناکامل فک در نوجوانان
نوجوانان زیر ۱۸ سال که رشد فک آنها کامل نشده، در دسته گروه‌های پرخطر قرار می‌گیرند. کاشت ایمپلنت درمانی ماندگار است در حالی که در سن نوجوانی هنوز رشد استخوان‌ها به پایان نرسیده و صورت و فک در حال تغییر شکل است. اگر در این زمان ایمپلنت دندان در فک جایگذاری شود، در نهایت ممکن است با تغییرات استخوان از راستای دندان‌های دیگر خارج شده و انحراف پیدا کند.
تغییرات رشد فک باعث جابجایی و آسیب به ایمپلنت می‌شود. دندان‌های طبیعی به واسطه بافت‌های رشته‌ای (رباط پریودنتال) به استخوان وصل می‌شوند و تحت اعمال نیرو یا تغییر شرایط استخوان پیرامون، قابلیت سازگاری و تغییر موقعیت را دارند، اما ایمپلنت مصنوعی است و هیچ قابلیت انطباقی ندارد.
بارداری
زنان باردار به دلیل خطرات اشعه‌ایکس و نیاز به جراحی، در دسته گروه‌های ممنوع قرار می‌گیرند. به طور کلی پیشنهاد می‌شود ایمپلنت دندان به علت آنکه نیاز به جراحی و رادیولوژی دارد، تا زمان بعد از زایمان به تعویق بیفتد. اشعه‌ایکس در طول درمان ممکن است برای جنین خطرناک باشد.
ایمپلنت دندان معمولاً در سه ماه اول و آخر بارداری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و در صورت وجود شرایط ویژه، ایمپلنت دندان در سه ماه دوم تحت نظر و مراقبت‌های خاص انجام می‌شود. استرس و اضطراب در دوران بارداری نیز می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.
موارد منع نسبی و شرایط خاص
بیماری‌های مزمن کنترل‌نشده
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن کنترل‌نشده مانند دیابت یا هموفیلی، در دسته گروه‌های پرخطر قرار می‌گیرند. افرادی که دارای دیابت کنترل‌نشده هستند، کاندیدای دریافت ایمپلنت نمی‌باشند زیرا خطر عفونت در آنها بالاتر است و احتمال شکست ایمپلنت بالاتر می‌باشد. با این حال، بیماران دیابتی در صورت کنترل مناسب قند خون و انجام مراقبت‌های لازم، امکان کاشت ایمپلنت را دارند.
کنترل مناسب قند خون نقش کلیدی در موفقیت درمان ایمپلنت دارد، زیرا بهبود زخم و فرایند جوش خوردن ایمپلنت با استخوان (اُسئواینتگریشن) در بیماران دیابتی ممکن است کندتر باشد. بنابراین، مشورت با پزشک و دندانپزشک پیش از اقدام به کاشت ایمپلنت ضروری است.
مصرف دخانیات و الکل
مصرف سیگار به طور قابل توجهی موفقیت ایمپلنت‌های داخل دهانی را کاهش می‌دهد. مصرف سیگار باعث کاهش جریان خون در لثه و فک شده و در نتیجه، احتمال موفقیت ایمپلنت کاهش می‌یابد. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف نیکوتین موجود در سیگار باعث کاهش جریان خون در لثه و استخوان فک شده و احتمال موفقیت ایمپلنت به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
علت این امر این است که مصرف سیگار و دخانیات ظرفیت حمل اکسیژن توسط هموگلوبین را کاهش می‌دهد، تغذیه بافت‌های استخوانی و بافت‌های نرم اطراف ایمپلنت به خوبی صورت نمی‌گیرد و خطر شکست آن افزایش می‌یابد. حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ایمپلنت‌ها در افراد سیگاری دچار شکست می‌شود.
برای افزایش شانس موفقیت ایمپلنت، توصیه می‌شود که افراد سیگاری حداقل یک هفته قبل و یک هفته بعد از جراحی از مصرف سیگار خودداری کنند. بهترین راهکار برای بهبود کامل و کاهش خطر شکست ایمپلنت، ترک سیگار به مدت یک تا سه ماه پس از کاشت ایمپلنت است.
درمان‌های رادیوتراپی و شیمی‌درمانی
یکی از موارد نسبی عدم تجویز ایمپلنت دندان در مورد بیماری است که قبلاً تحت پرتو درمانی قرار گرفته است. بیماران در معرض پرتو اشعه برای درمان ایمپلنت باید به مرکز خصوصی که در مورد چنین بیمارانی تجربه کافی دارند، ارجاع شوند. عموماً پس از درمان رادیوتراپی سر و گردن، ایمپلنت دندان دچار مشکل می‌شود.
پیشنهاد شده در این بیماران جایگذاری ایمپلنت یک سال با تاخیر صورت بگیرد. موفقیت مورد انتظار در این حالت حدود ۱۰ درصد کمتر از بیمارانی است که پرتو تابی نشده‌اند. ایمپلنت‌هایی که در فک بالا باشند، نسبت به ایمپلنت‌های موجود در فک پایین آسیب‌پذیرتر هستند.
شیمی‌درمانی نیز می‌تواند روی پیوند استخوانی (Osseointegration) تأثیر بگذارد. شیمی‌درمانی اغلب باعث سرکوب مغز استخوان و کاهش لکوسیت‌ها (گلبول سفید) شده و سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، که باعث خونریزی و عفونت بیمار می‌شود.
پوکی استخوان و اختلالات متابولیک استخوان
در افراد مبتلا به پوکی استخوان، احتمال شکست در فرایند جوش‌خوردن ایمپلنت به استخوان فک افزایش می‌یابد، زیرا میزان تراکم استخوان برای حمایت از ایمپلنت کافی نیست. پوکی استخوان باعث کاهش تراکم استخوان فک شده و ممکن است ایمپلنت شل شود یا شکست بخورد.
با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که تفاوت قابل توجهی در میزان بقای ایمپلنت بین بیماران مبتلا به پوکی استخوان و بدون آن وجود ندارد. اگرچه پوکی استخوان می‌تواند تحلیل استخوان اطراف ایمپلنت را افزایش دهد. استفاده از جراحی‌های تکمیلی می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
اقدامات تکمیلی و راه‌حل‌های درمانی
پیوند استخوان و تکنیک‌های بازسازی
در برخی شرایط که استخوان فک از نظر حجم یا کیفیت مناسب نیست، می‌توان از روش‌های جراحی تکمیلی مانند پیوند استخوان استفاده کرد. پیوند استخوان متشکل از مواد معدنی فراوری شده از اهداکننده به عنوان یک داربست عمل می‌کند که سلول‌های استخوانی رشد کرده و در آن جای می‌گیرند.
برای حل مشکل تحلیل استخوان در نوجوانان که منتظر رشد کامل فک هستند، می‌توان از پیوند استخوان استفاده کرد تا از سلامت استخوان فک محافظت شده و جلوی تحلیل رفتن آن گرفته شود. در صورت انجام درمان‌های مکمل مثل پیوند استخوان یا کنترل بیماری زمینه‌ای، می‌توان شرایط لازم برای ایمپلنت را فراهم کرد.
ارزیابی‌های تشخیصی پیشرفته
تعیین نهایی صلاحیت برای ایمپلنت تنها با معاینه دقیق، رادیوگرافی و بررسی کامل سلامت عمومی توسط دندانپزشک متخصص امکان‌پذیر است. امروزه فناوری پیشرفتهای مانند سی‌تی اسکن (CBCT) برای ارزیابی دقیق‌تر استخوان فک استفاده می‌شود.
دستگاه CBCT تصویری سه‌بعدی از دهان و جمجمه ایجاد می‌کند که به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا محل اعصاب را تعیین کرده، بهترین محل کاشت ایمپلنت را تشخیص داده، تراکم استخوان فک را اندازه‌گیری کرده و کل روش جراحی را از قبل برنامه‌ریزی کند.
مراقبت‌های تخصصی برای گروه‌های خاص
برخی بیماران با شرایط خاص نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارند. مثلاً بیماران مبتلا به HIV کنترل‌شده قادر به بازسازی دوباره استخوان و قرار دادن ایمپلنت بدون ریسک‌های پیچیده هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که در صورت کنترل مناسب بیماری، تفاوت چشمگیری در میزان موفقیت ایمپلنت بین افراد سالم و مبتلا به HIV وجود ندارد.
بیماران با اختلالات سیستم ایمنی، بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس سیستمیک، و بیماری‌های هماتولوژیک نیاز به ارزیابی دقیق و مراقبت‌های ویژه دارند. در این موارد، ایمپلنت ممکن است در دوره کنترل یا بهبودی بیماری با مراقبت‌های شدید پس از عمل قابل انجام باشد.
نتیجه‌گیری
ایمپلنت دندان اگرچه روش درمانی بسیار مؤثر و دائمی محسوب می‌شود، اما برای همه افراد مناسب نیست و نیازمند ارزیابی جامع شرایط فردی است. موفقیت این درمان وابسته به عوامل متعددی شامل سلامت لثه، تراکم کافی استخوان فک، رعایت بهداشت دهان، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، و عدم مصرف سیگار است.
در حالی که برخی شرایط مانند رشد ناکامل فک در نوجوانان و بارداری موانع مطلق محسوب می‌شوند، بسیاری از محدودیت‌های نسبی مانند دیابت کنترل‌شده، پوکی استخوان، یا سابقه رادیوتراپی با مراقبت‌های ویژه و درمان‌های تکمیلی قابل مدیریت هستند. پیشرفتهای تکنولوژیکی نظیر تصویربرداری سه‌بعدی و تکنیک‌های پیوند استخوان امکان انجام ایمپلنت را برای طیف وسیع‌تری از بیماران فراهم کرده است.
بنابراین، تصمیم‌گیری نهایی برای کاشت ایمپلنت باید همواره بر اساس مشاوره تخصصی، ارزیابی کامل شرایط فردی، و در نظر گیری نسبت فایده به ریسک صورت گیرد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل شود.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
