ارتودنسی ثابت چیست ؟ مزایا و معایب آن

1 روز پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۴-۲۸

0 زمان تقریبی مطالعه 4 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

ارتودنسی ثابت: بررسی کامل

ارتودنسی ثابت (که معمولاً با نام براکت‌های ثابت شناخته می‌شود) یک روش درمانی بسیار مطمئن و مؤثر برای اصلاح طیف گسترده‌ای از بی‌نظمی‌های دندانی و ناهنجاری‌های فک است. این روش شامل چسباندن اجزای ثابت (براکت، باند و سیم) به دندان‌ها و اعمال نیروی ملایم و کنترل‌شده برای جابه‌جایی تدریجی آنها به موقعیت ایده‌آل می‌شود.

قیمت ارتودنسی در تهران (جدول هزینه )

تعریف و کاربرد

دستگاه‌های ارتودنسی ثابت به‌صورت غیرقابل‌جداکردن توسط متخصص ارتودنسی روی دندان‌ها نصب می‌شوند و تا پایان دوره درمان باقی می‌مانند. هدف اصلی آن‌ها اصلاح دقیق انحرافات دندانی مانند شلوغی و نامرتبی دندان‌ها، وجود فاصله‌های اضافی، و همچنین اصلاح مشکلات بایت (نحوه روی هم قرار گرفتن دندان‌ها) مانند اوربایت (جلو بودن بیش از حد دندان‌های بالا)، آندربایت (جلو بودن دندان‌های پایین) و کراس‌بایت (قرارگیری معکوس دندان‌ها) است. در نهایت، این درمان به بهبود تناسب و هماهنگی روابط فکی کمک شایانی می‌کند.

اجزای اصلی

جزء	شرح
براکت (Bracket)	قطعه کوچک مربع‌شکل از جنس فلز یا سرامیک که با چسب مخصوصی به سطح بیرونی (یا در موارد خاص، داخلی) هر دندان چسبانده می‌شود. براکت دارای یک شیار مرکزی است که سیم کمانی از آن عبور می‌کند و در واقع نقطه انتقال نیرو از سیم به دندان است.
سیم کمانی (Archwire)	سیم انعطاف‌پذیر و هوشمندی که معمولاً از آلیاژ نیکل‌تیتانیوم یا فولاد ضدزنگ ساخته شده است. این سیم از میان شیار تمام براکت‌ها عبور کرده و به دلیل تمایل به بازگشت به شکل اولیه خود، نیروی لازم برای حرکت دندان‌ها را به آرامی و به طور مداوم تأمین می‌کند. ضخامت و جنس سیم در مراحل مختلف درمان تغییر می‌کند.
لیگاتور (Ligature)	کش‌های کوچک رنگی یا سیم‌های فلزی نازکی که سیم کمانی را درون شیار براکت محکم و ثابت نگه می‌دارند. لیگاتورهای الاستیک (کش‌های رنگی) محبوبیت زیادی بین کودکان و نوجوانان دارند.
باند (Band)	حلقه فلزی محکمی که مانند انگشتر، دور دندان‌های آسیاب بزرگ (مولرها) در عقب دهان چسبانده می‌شود. باندها لنگرگاه‌های بسیار پایداری برای دستگاه ارتودنسی فراهم می‌کنند.
تیوب باکال (Buccal Tube)	قطعه‌ای فلزی که روی باند یا مستقیماً روی دندان‌های آسیاب عقب جوش داده می‌شود. این تیوب‌ها محل قرارگیری انتهای سیم کمانی هستند و اغلب دارای قلاب‌هایی برای اتصال الاستیک‌های بین‌فکی می‌باشند.
اجزای کمکی (Auxiliaries)	شامل ابزارهای متعددی است که بر اساس نیاز بیمار استفاده می‌شوند. فنرهای حلزونی برای باز کردن فضا، قلاب‌ها و دکمه‌ها (Buttons) برای تغییر جهت نیرو، و مهم‌تر از همه، الاستیک‌های بین‌فکی (Elastics) که توسط بیمار بین فک بالا و پایین قرار داده می‌شوند تا موقعیت فک‌ها نسبت به هم تنظیم شود.

مزایا و معایب

مزایا

اثر بخشی بالا: به دلیل اعمال نیروی ۲۴ ساعته و کنترل دقیق سه‌بعدی بر روی هر دندان، این روش قادر به اصلاح پیچیده‌ترین مشکلات دندانی و فکی است که درمان آن‌ها با روش‌های متحرک ممکن نیست.
کاربرد جهانی: این روش محدودیت سنی خاصی ندارد و برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان قابل استفاده است. توانایی آن در مدیریت حرکات پیچیده دندانی آن را به یک راه‌حل جامع تبدیل کرده است.
پیش‌بینی‌پذیری نتایج: از آنجایی که دستگاه ثابت است و بیمار نمی‌تواند آن را خارج کند، همکاری بیمار (به جز در استفاده از الاستیک‌ها) تضمین شده است. این امر باعث می‌شود روند درمان طبق برنامه پیش برود و نتایج نهایی قابل‌پیش‌بینی‌تر باشد.

معایب

ظاهر قابل‌مشاهده: براکت‌های فلزی روی دندان‌ها کاملاً نمایان هستند که ممکن است برای برخی بزرگسالان از نظر زیبایی خوشایند نباشد. البته گزینه‌هایی مانند براکت‌های سرامیکی (همرنگ دندان) این مشکل را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.
چالش بهداشت دهان: تمیز کردن دندان‌ها دشوارتر می‌شود، زیرا اجزای دستگاه مکان‌های مستعدی برای تجمع پلاک باکتریایی ایجاد می‌کنند. عدم رعایت بهداشت دقیق می‌تواند منجر به التهاب لثه و ایجاد لکه‌های سفید روی دندان شود.
محدودیت غذایی: برای جلوگیری از شکستن براکت‌ها یا خم شدن سیم، باید از خوردن خوراکی‌های سخت (مانند یخ، ته‌دیگ)، چسبناک (مانند آدامس، گز) و غذاهایی که نیاز به گاز زدن مستقیم دارند (مانند سیب کامل) پرهیز کرد.
درد و ناراحتی موقتی: پس از هر جلسه تنظیم که سیم‌ها سفت‌تر می‌شوند، ممکن است بیمار تا چند روز احساس درد، فشار یا حساسیت در دندان‌ها داشته باشد که طبیعی بوده و با مسکن‌های معمولی قابل کنترل است.

مراحل و مراقبت‌ها

باند و چسباندن براکت‌ها: در جلسه اول، ممکن است جداکننده‌هایی (Separators) بین دندان‌های آسیاب قرار داده شود. سپس نوارهای فلزی (باند) نصب شده و براکت‌ها با دقت روی سطح هر دندان چسبانده می‌شوند.
نصب سیم کمانی: سیم کمانی اولیه (که معمولاً نازک و انعطاف‌پذیر است) از براکت‌ها عبور داده شده و با لیگاتور در جای خود محکم می‌شود.
تنظیم دوره‌ای: بیمار معمولاً هر ۴ تا ۸ هفته یک‌بار برای معاینه و تنظیم مجدد به متخصص مراجعه می‌کند. در این جلسات، سیم‌ها ممکن است سفت یا تعویض شوند و لیگاتورها نیز عوض می‌شوند.
فاز نگهداری (Retention): پس از رسیدن به نتیجه مطلوب و برداشتن براکت‌ها، مرحله حیاتی نگهداری آغاز می‌شود. استفاده از نگهدارنده (ریتینر) ثابت یا متحرک برای جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به حالت اولیه ضروری است.

بهداشت دهان

استفاده از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی و مسواک بین‌دندانی (Interdental Brush) برای تمیز کردن دقیق نواحی اطراف براکت‌ها و زیر سیم الزامی است.
استفاده روزانه از نخ دندان‌های مخصوص براکت (مانند Super Floss) و دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی و تقویت مینای دندان قویاً توصیه می‌شود.

انواع براکت‌های ثابت

نوع براکت	ویژگی‌ها
فلزی (Metal)	ساخته شده از فولاد ضدزنگ، بسیار مقاوم، مقرون‌به‌صرفه و پرکاربردترین نوع در سراسر جهان.
سرامیکی (Ceramic)	همرنگ دندان یا شفاف هستند و کمتر جلب توجه می‌کنند. از نظر زیبایی بهترند اما کمی شکننده‌تر و گران‌تر از نوع فلزی هستند.
خود لیگاتور (Self-ligating)	دارای یک قفل یا گیره داخلی هستند که سیم را نگه می‌دارد و نیازی به لیگاتور الاستیک ندارند. این سیستم ممکن است اصطکاک را کاهش داده و جلسات تنظیم را سریع‌تر کند.
لینگوال (Lingual)	این براکت‌ها به سطح پشتی (زبانی) دندان‌ها چسبانده می‌شوند و از بیرون کاملاً نامرئی هستند. این روش بسیار تخصصی، گران‌تر و از نظر فنی پیچیده‌تر است.

نتیجه‌گیری

ارتودنسی ثابت یک روش درمانی قابل‌اعتماد، بسیار مؤثر و استاندارد طلایی برای اصلاح اکثر مشکلات دندانی و فکی به شمار می‌رود. موفقیت درمان به شدت به انتخاب نوع براکت متناسب با نیازها و سبک زندگی بیمار و همچنین تعهد او به رعایت دقیق بهداشت دهان و محدودیت‌های غذایی بستگی دارد. در حالی که براکت فلزی کلاسیک همچنان گزینه‌ای اقتصادی و کارآمد است، گزینه‌هایی مانند براکت‌های سرامیکی یا لینگوال، درمان ارتودنسی را برای افرادی که دغدغه‌های زیبایی دارند، امکان‌پذیرتر کرده‌اند.