خواص قره قروت برای قندخون
خواص قره‌قروت برای قند خون
تحقیقات اخیر در زمینه تأثیر قره‌قروت بر قند خون نشان می‌دهد که این ماده غذایی سنتی دارای تأثیرات متفاوتی بر سطح گلوکز خون است. در حالی که برخی منابع از تأثیرات منفی آن بر دیابت سخن می‌گویند، شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد برخی ترکیبات موجود در محصولات لبنی مشابه می‌توانند در کنترل قند خون مؤثر باشند. این مقاله به بررسی جامع خواص قره‌قروت در ارتباط با قند خون می‌پردازد.
معرفی قره‌قروت و ارزش غذایی آن
قره‌قروت یکی از فرآورده‌های فرعی شیر است که به روش سنتی از کشک تولید می‌شود. این ماده غذایی ترش و خوشمزه طرفداران زیادی دارد و نوع پاستوریزه و بهداشتی آن دارای خواص فراوانی برای بدن است. قره‌قروت در نقاط مختلف ایران با نام‌های متفاوتی شناخته می‌شود؛ برای مثال در دامغان به آن سوچو، در اصفهان قارا، در کرمان تلف و در یزد ترف می‌گویند.
ارزش غذایی قره‌قروت
هر 100 گرم قره‌قروت حاوی 240 کیلوکالری انرژی است که می‌تواند بخشی از انرژی مورد نیاز روزانه بدن را تأمین کند. جدول زیر ارزش غذایی قره‌قروت در 100 گرم را نشان می‌دهد:
- کالری: 240 کیلوکالری
- کربوهیدرات: 48 گرم
- پروتئین: 3 گرم
- چربی: 1 گرم
- قند: 16 گرم
- کلسیم: 430 میلی‌گرم
- آهن: 2 میلی‌گرم
قره‌قروت همچنین حاوی ویتامین‌های مختلفی از جمله تیامین (B1)، ریبوفلاوین (B2) و نیاسین (B3) است که به ترتیب 0.37، 0.82 و 1.62 میلی‌گرم در هر 100 گرم می‌باشند.
تأثیر قره‌قروت بر قند خون
نظرات متفاوتی در مورد تأثیر قره‌قروت بر قند خون وجود دارد که بر اساس منابع علمی به دو دیدگاه کلی تقسیم می‌شود:
دیدگاه منفی
برخی منابع ادعا می‌کنند که مصرف قره‌قروت باعث اسیدی شدن خون می‌شود و برای بیماری دیابت اصلاً مناسب نیست و حتی می‌تواند خود عامل دیابت باشد. این منابع توصیه می‌کنند افراد مبتلا به دیابت از مصرف قره‌قروت خودداری کنند.
دیدگاه مبتنی بر شواهد آزمایشگاهی
تحقیقات نشان داده‌اند که پروتئین آب پنیر (یکی از مواد اولیه در تولید قره‌قروت) می‌تواند پاسخ گلیسمی پس از غذا را کاهش دهد. در یک مطالعه، افزودن پروتئین آب پنیر به نوشیدنی حاوی گلوکز، باعث کاهش قابل توجه پاسخ گلیسمی شد. این کاهش به صورت وابسته به دوز بود، یعنی هر چه میزان پروتئین آب پنیر بیشتر باشد، اثر کاهنده قند خون نیز بیشتر است.
مکانیسم‌های احتمالی تأثیر قره‌قروت بر قند خون
شاخص گلیسمی
شاخص گلیسمی معیاری است که سرعت آزاد شدن قند یک ماده غذایی در خون را نشان می‌دهد. آب پنیر (whey) که یکی از مواد اولیه قره‌قروت است، دارای شاخص گلیسمی پایین (43) می‌باشد. غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین، قند خود را به طور ملایم و تدریجی و در مدت زمان طولانی‌تری آزاد می‌کنند و باعث می‌شوند سطح ثابت، یکنواخت و ملایمی از انسولین در بدن ترشح شود.
نوع قند موجود در قره‌قروت
قند موجود در قره‌قروت از نوع لاکتوز است که از بهترین قندهای طبیعی محسوب می‌شود و انرژی کمتری نسبت به قند معمولی دارد. لاکتوز در طی فرآیند تولید قره‌قروت شکسته شده و به قند ساده‌تر تبدیل می‌شود.
پروتئین و اثر آن بر ترشح انسولین
پروتئین موجود در قره‌قروت می‌تواند ترشح انسولین را تحریک کند. مطالعات نشان داده‌اند که ترکیب پروتئین با کربوهیدرات، باعث افزایش پاسخ انسولینی می‌شود که می‌تواند به کنترل بهتر قند خون کمک کند.
نکته مهم: تفاوت قره‌قروت با قره قات
لازم به ذکر است که نباید قره‌قروت (محصول لبنی) را با قره قات یا قره قاط (که گیاهانی با خواص ضد دیابتی هستند) اشتباه گرفت. مطالعات نشان داده‌اند که محلول قره قات می‌تواند باعث کاهش معنی‌دار قند خون ناشتا و فشار خون در بیماران مبتلا به دیابت شود.
در یک کارآزمایی بالینی، 50 بیمار قبل از هر وعده غذایی 20 میلی‌لیتر محلول قره قات مصرف کردند و پس از چهار هفته، کاهش معنی‌داری در میانگین قند خون ناشتا از 190.50±53.48 به 156.08±51.49 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر مشاهده شد.
توصیه‌های مصرف قره‌قروت برای افراد دیابتی
با توجه به شواهد موجود، توصیه‌های زیر برای مصرف قره‌قروت توسط افراد مبتلا به دیابت ارائه می‌شود:
- افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف قره‌قروت احتیاط کنند و حتماً با پزشک خود مشورت نمایند.
- مصرف متعادل قره‌قروت با توجه به شاخص گلیسمی پایین آب پنیر می‌تواند مزایایی داشته باشد، اما این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
- از مصرف بیش از حد قره‌قروت خودداری کنید، زیرا زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند منجر به ضعف عمومی بدن شود.
- افرادی که فشار خون بالا دارند باید در مصرف قره‌قروت احتیاط کنند، زیرا معمولاً برای تهیه آن نمک زیادی استفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری
قره‌قروت به عنوان یک ماده غذایی سنتی دارای ارزش تغذیه‌ای قابل توجهی است، اما در خصوص تأثیر آن بر قند خون، شواهد متناقضی وجود دارد. برخی منابع ادعا می‌کنند که قره‌قروت برای افراد دیابتی مضر است، در حالی که ترکیبات مشابه در محصولات لبنی مانند پروتئین آب پنیر می‌توانند اثرات مثبتی بر کنترل قند خون داشته باشند.
نکته مهم دیگر این است که نباید قره‌قروت (محصول لبنی) را با قره قات یا قره قاط (گیاهانی با خواص ضد دیابتی ثابت شده) اشتباه گرفت. برای تصمیم‌گیری در مورد مصرف قره‌قروت توسط افراد دیابتی، نیاز به تحقیقات بیشتر و اختصاصی‌تری است که مستقیماً تأثیر قره‌قروت بر قند خون را بررسی کنند.
افراد مبتلا به دیابت باید قبل از اضافه کردن قره‌قروت به رژیم غذایی خود، با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنند و در صورت مصرف، قند خون خود را به دقت کنترل نمایند.