خواص سماق برای چشم
خواص درمانی سماق برای سلامت چشم و تقویت بینایی
سماق، ادویه‌ای ترش‌مزه و خوشبو است که از دانه‌های خشک شده درخت سماق به دست می‌آید و در آشپزی کشورهای خاورمیانه و مدیترانه‌ای کاربرد گسترده‌ای دارد. این ادویه پرطرفدار علاوه بر طعم و رنگ منحصربه‌فردش، خواص دارویی و درمانی بسیاری دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، فواید آن برای سلامت چشم است. تحقیقات نشان داده‌اند که سماق به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های قوی، ویتامین A، لوتئین و زآگزانتین می‌تواند در تقویت بینایی، پیشگیری از بیماری‌های چشمی و کاهش التهاب چشم نقش مهمی ایفا کند.
معرفی سماق و ارزش غذایی آن
سماق از میوه‌های توت‌مانند درخت سماق به دست می‌آید که در مناطق مختلف خاورمیانه، آمریکای شمالی و آفریقا رشد می‌کند. این گیاه بیشتر در مناطق کوهستانی یافت می‌شود و برای رشد، بیشتر به نور خورشید نیاز دارد تا آب. میوه‌های سماق به صورت خوشه‌ای رشد کرده و پس از خشک شدن، به رنگ قرمز تیره یا ارغوانی درمی‌آیند که سپس برای استفاده در آشپزی خشک و پودر می‌شوند.
سماق از نظر ارزش تغذیه‌ای بسیار غنی است و حاوی ترکیبات مهم زیادی می‌باشد:
- ویتامین C: آنتی‌اکسیدانی قوی که به مبارزه با بیماری‌ها و بهینه‌سازی سلامتی کمک می‌کند
- پلی‌فنول‌ها و فلاونوئیدها: مانند گالیک اسید، متیل گالات، کامپرلو و کورستین
- تانین: با خواص آنتی‌اکسیدانی و احتمالاً ضد سرطانی
- ویتامین A: که برای سلامت چشم بسیار ضروری است
- لوتئین و زآگزانتین: دو آنتی‌اکسیدان کاروتنوئیدی که نقش حیاتی در سلامت چشم دارند
فواید ویژه سماق برای سلامت چشم
تقویت بینایی
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سماق از سلول‌های چشم در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند و به تقویت بینایی کمک می‌کنند. این ترکیبات با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، از آسیب اکسیداتیو به بافت‌های چشم جلوگیری می‌کنند و باعث بهبود عملکرد بینایی می‌شوند. ویتامین A موجود در سماق نیز برای تولید سلول‌های گیرنده نور در شبکیه ضروری است که مسئول بینایی در سطوح مختلف نور هستند.
پیشگیری از آب مروارید
لوتئین و زآگزانتین، دو آنتی‌اکسیدان کاروتنوئیدی موجود در سماق، از عدسی چشم در برابر آسیب‌های ناشی از نور خورشید محافظت می‌کنند و به پیشگیری از آب مروارید کمک می‌کنند. آب مروارید یکی از شایع‌ترین علل نابینایی در سراسر جهان است که با افزایش سن، خطر ابتلا به آن افزایش می‌یابد. مصرف منظم سماق می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.
کاهش خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا
دژنراسیون ماکولا، بیماری شایعی است که می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سماق می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند به کاهش التهاب در چشم‌ها کمک کنند و التهاب می‌تواند منجر به بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و یووئیت شود.
کاهش قرمزی و التهاب چشم
خواص ضد التهابی سماق می‌تواند به کاهش قرمزی و التهاب چشم کمک کند. این ویژگی به خصوص برای افرادی که از بیماری‌های التهابی چشم رنج می‌برند، بسیار مفید است. کورستین موجود در سماق یک آنتی‌اکسیدان قوی است که اثرات ضد التهابی قابل توجهی دارد و می‌تواند به تسکین قرمزی و ناراحتی چشم کمک کند.
بهبود خشکی چشم
سماق می‌تواند به مرطوب نگه داشتن چشم‌ها و بهبود خشکی چشم کمک کند. خشکی چشم یک مشکل شایع است که می‌تواند باعث ناراحتی، قرمزی و حتی آسیب به سطح چشم شود. خواص مرطوب‌کنندگی سماق به کاهش علائم ناشی از این مشکل کمک می‌کند و راحتی بیشتری برای چشم فراهم می‌سازد.
محافظت در برابر اشعه UV
سماق می‌تواند به محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه UV خورشید کمک کند. اشعه UV می‌تواند منجر به آب مروارید، دژنراسیون ماکولا و سایر مشکلات چشمی شود. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سماق با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد ناشی از تابش اشعه UV، به محافظت از ساختارهای مختلف چشم کمک می‌کنند.
روش‌های استفاده از سماق برای بهره‌مندی از خواص آن برای چشم
برای بهره‌مندی از خواص سماق برای چشم، می‌توانید از روش‌های مختلفی استفاده کنید:
به عنوان ادویه در غذا
سماق را می‌توانید به عنوان ادویه به غذاهای مختلف مانند خورشت، کباب، سالاد و سوپ اضافه کنید. این روش ساده‌ترین راه برای بهره‌مندی از خواص سماق برای چشم است و علاوه بر بهبود طعم غذا، فواید سلامتی آن را نیز دریافت می‌کنید.
چای سماق
یک قاشق چای‌خوری پودر سماق را در یک فنجان آب جوش دم کرده و روزانه 1 تا 2 بار میل کنید. چای سماق به راحتی آماده می‌شود و منبع عالی ویتامین C است. زمانی که با لیموناد مخلوط می‌شود، منبع عالی ویتامین C می‌شود و مقاومت بدن را افزایش می‌دهد.
عصاره سماق
می‌توانید از عصاره سماق استفاده کنید یا برای تهیه عصاره خانگی، سماق را در آب بجوشانید و سپس آب آن را صاف کنید. این عصاره را می‌توانید به صورت خوراکی مصرف کنید یا در برخی موارد، پس از مشورت با پزشک، به صورت موضعی استفاده نمایید.
شستشوی چشم با محلول سماق
برای شستشوی چشم و کاهش التهاب، می‌توانید از محلول رقیق شده سماق استفاده کنید. شاخ و برگ و جوانه سماق را مخلوط کرده و بجوشانید، سپس با آب صاف شده آن، چشم را بشویید. این روش برای درمان ورم چشم مفید است. (توجه: قبل از استفاده از هر محلول چشمی خانگی، حتماً با پزشک مشورت کنید)
نکات احتیاطی و عوارض جانبی احتمالی
هرچند سماق دارای خواص درمانی متعددی برای چشم است، اما باید نکات احتیاطی زیر را در نظر داشت:
- مصرف سماق تازه ممکن است موجب مسمومیت شود. بنابراین، همیشه از سماق خشک و فرآوری شده استفاده کنید
- سماق ممکن است برای افراد مبتلا به آلرژی مضر باشد. کسانی که به مواد غذایی مشابه مانند انبه حساسیت دارند، باید در مصرف سماق احتیاط کنند، زیرا هر دو از یک خانواده گیاهی هستند
- سماق ممکن است مضر معده و کبد باشد. مصلح آن مستکی و انیسون است
- قبل از استفاده از هرگونه محلول یا قطره چشمی خانگی، حتماً با پزشک متخصص چشم مشورت کنید
- افرادی که وزن کمی دارند و مشکل حفظ وزن سالم دارند، باید از خوردن روزانه سماق اجتناب کنند. این به دلیل فعالیت ضد آنزیم لیپاز است که تا حدی جذب چربی در روده کوچک را مسدود می‌کند
نتیجه‌گیری
سماق با دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های قوی، ویتامین‌های مهم و ترکیبات ضدالتهابی، می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت چشم و تقویت بینایی داشته باشد. از جمله فواید سماق برای چشم می‌توان به تقویت بینایی، پیشگیری از آب مروارید و دژنراسیون ماکولا، کاهش التهاب و قرمزی چشم، بهبود خشکی چشم و محافظت در برابر اشعه UV اشاره کرد.
با این حال، مانند هر ماده طبیعی دیگر، مصرف سماق باید با احتیاط و آگاهی از عوارض جانبی احتمالی صورت گیرد. برای بهره‌مندی از خواص سماق برای چشم، می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند افزودن آن به رژیم غذایی، تهیه چای سماق یا استفاده از محلول‌های موضعی آن (پس از مشورت با پزشک) استفاده کنید.
به‌طور کلی، گنجاندن سماق در رژیم غذایی می‌تواند بخشی از یک برنامه جامع برای حفظ سلامت چشم باشد، اما نباید جایگزین مراقبت‌های پزشکی منظم و توصیه‌های متخصصان چشم شود. توصیه می‌شود در کنار استفاده از سماق، سایر مواد غذایی مفید برای چشم مانند سبزیجات پربرگ، مرکبات و غذاهای غنی از امگا-3 را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید.