خواص زینک برای لاغری
بررسی خواص زینک در لاغری و کنترل وزن
مکمل‌های زینک (روی) از جمله مکمل‌هایی هستند که گاهی در برنامه‌های کاهش وزن توصیه می‌شوند. اما آیا واقعاً زینک می‌تواند به لاغری کمک کند؟ این سؤالی است که پاسخ به آن پیچیده‌تر از حد تصور است. شواهد علمی نشان می‌دهند که رابطه زینک با وزن بدن چند جنبه دارد و بسته به شرایط فردی می‌تواند متفاوت باشد. در این مقاله، تأثیر زینک بر متابولیسم، اشتها و وزن بدن را بررسی می‌کنیم.
نقش زینک در متابولیسم بدن
زینک یک ماده معدنی ضروری است که در بیش از ۳۰۰ واکنش آنزیمی بدن نقش دارد و برای عملکرد صحیح متابولیسم ضروری است. این ماده معدنی در فرآیندهای متابولیکی مختلف از جمله متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها مشارکت می‌کند.
کمبود زینک می‌تواند به اختلال در متابولیسم کربوهیدرات‌ها و افزایش مقاومت به انسولین منجر شود که هر دو می‌توانند به چاقی و اختلالات متابولیکی کمک کنند. جالب اینجاست که مطالعات نشان داده‌اند در افراد چاق، شیوع کمبود مواد مغذی از جمله روی، ویتامین C، سلنیوم و ویتامین D بالاتر است. این یافته‌ها نشان می‌دهد که کمبود زینک و چاقی می‌توانند در یک چرخه معیوب با یکدیگر مرتبط باشند.
تأثیر زینک بر عملکرد انسولین
زینک نقش مهمی در ذخیره و ترشح انسولین ایفا می‌کند. کمبود زینک می‌تواند به مقاومت انسولینی منجر شود که این امر به نوبه خود می‌تواند سبب ذخیره بیشتر چربی و افزایش وزن گردد. تأمین کافی زینک می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند و در نتیجه به کنترل بهتر قند خون و وزن منجر شود.
تأثیر زینک بر اشتها و کنترل وزن
نتایج مطالعات درباره تأثیر زینک بر اشتها متناقض است. در این بخش به هر دو جنبه مثبت و منفی آن می‌پردازیم:
تأثیر زینک بر کاهش اشتها
برخی از تحقیقات حاکی از آن هستند که مکمل زینک پلاس می‌تواند در کاهش وزن افراد چاق موثر باشد و اشتهای آنها را کاهش دهد. این مکمل‌ها می‌توانند از طریق تأثیر بر مکانیسم‌های تنظیم اشتها در مغز و هورمون‌های مرتبط با گرسنگی، به کاهش میل به غذا کمک کنند.
تأثیر زینک بر افزایش اشتها
از طرف دیگر، برخی مطالعات نشان داده‌اند که روی می‌تواند سبب افزایش اشتها شود. بسیاری از والدین برای افزایش اشتهای کودکان خود از شربت زینک استفاده می‌کنند و اذعان می‌دارند که تاثیر مستقیم آن را در افزایش میل کودکان به غذا مشاهده کرده‌اند. به نظر می‌رسد روی در بزرگسالانی که با کمبود این ماده معدنی در بدن خود مواجه هستند نیز سبب افزایش اشتها و در نتیجه افزایش وزن می‌شود.
شواهد علمی درباره تأثیر زینک بر کنترل وزن
مطالعات حمایت‌کننده از نقش زینک در کاهش وزن
برخی مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های زینک می‌توانند در کاهش وزن افراد چاق موثر باشند. زینک می‌تواند با بهبود متابولیسم چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها، به سوزاندن بهتر کالری‌ها کمک کند. همچنین، این ماده معدنی می‌تواند با کاهش التهاب سیستمیک که اغلب در افراد چاق دیده می‌شود، به بهبود ترکیب بدنی کمک کند.
مطالعات بی‌اثر یا با نتایج متناقض
برخی مطالعات دیگر هیچ اثر قابل توجهی را در رابطه با تأثیر زینک بر کاهش وزن گزارش نکرده‌اند. تفاوت در طراحی مطالعات، دوز مصرفی زینک، مدت زمان مطالعه و جمعیت مورد مطالعه از جمله عواملی هستند که می‌توانند در تفاوت نتایج گزارش شده نقش داشته باشند.
زینک و افراد با شرایط خاص
تأثیر زینک بر افراد دچار سوء تغذیه
مطالعات اندکی نشان داده‌اند که زینک می‌تواند در اشخاصی که از سوء تغذیه رنج می‌برند یا دچار برخی بیماری‌ها هستند، سبب افزایش وزن شود. در یک مطالعه که در سال 2013 در مجله اروپایی تغذیه بالینی منتشر شد، مشاهده شد کودکان مبتلا به لوسمی با مکمل روی وزن اضافه کردند.
زینک و افراد سالم
مصرف زینک پلاس در افرادی که از لحاظ میزان روی مشکلی در بدن خود ندارند، عاملی برای چاقی محسوب نمی‌شود. این تصور که با یک دوره مصرف زینک پلاس می‌توان افزایش وزن چشمگیری داشت، تصوری کاملاً غلط است.
نکات کاربردی برای استفاده از زینک در برنامه‌های کاهش وزن
منابع غذایی غنی از زینک
زینک به طور طبیعی در طیف گسترده‌ای از غذاهای گیاهی و حیوانی یافت می‌شود. منابع غنی زینک شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات، آجیل و غلات کامل هستند. دریافت زینک از منابع غذایی طبیعی می‌تواند بهتر از مکمل‌ها باشد، زیرا مواد مغذی همراه با آن نیز جذب می‌شوند.
توصیه‌های مصرف مکمل زینک
اگر قصد استفاده از مکمل زینک را دارید، به این نکات توجه کنید:
- زینک پلاس اگر حداقل ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از غذا مصرف شود، بیشترین تأثیر را دارد.
- اگر بعد از مصرف زینک احساس ناراحتی معده داشتید، ممکن است مصرف آن همراه با غذا توصیه شود.
- مصرف خودسرانه زینک پلاس برای سلامتی ضرر دارد، قبل از مصرف، با متخصص عمومی یا دکتر تغذیه مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
رابطه بین زینک و وزن بدن پیچیده است و به عوامل متعددی بستگی دارد. قرص زینک به تنهایی عامل چاقی و افزایش وزن نیست اما می‌تواند با تأثیرگذاری بر اشتها و متابولیسم بدن، به صورت غیرمستقیم بر وزن تأثیر بگذارد.
در افراد دارای کمبود زینک، مصرف این مکمل می‌تواند به بهبود متابولیسم کمک کرده و احتمالاً در کنترل وزن مؤثر باشد. از طرفی، در افرادی که دچار سوء تغذیه هستند، مکمل زینک ممکن است به افزایش اشتها و وزن کمک کند.
با توجه به شواهد موجود، می‌توان گفت که زینک به خودی خود یک ماده لاغرکننده نیست، اما می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی متعادل و برنامه تغذیه‌ای سالم برای مدیریت وزن باشد. همیشه قبل از شروع مصرف هر مکمل غذایی، از جمله زینک، با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.