دیابت و قند بارداری چند باشه خطرناکه؟
دیابت بارداری، که به نام دیابت گستریش‌یافته حاملگی نیز شناخته می‌شود، یکی از اختلالاتی است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد و تاثیرات جدی‌ای بر مادر و جنین دارد.
در این مطلب سعی می‌شود به مواردی هم‌چون میزان نرمال قند خون در بارداری، علائم دیابت بارداری، برای دیابت بارداری چی بخوریم و نکاتی کلیدی برای دیابت بارداری بپردازیم. با دکتریاب همراه شوید.
علائم دیابت بارداری
اغلب زنانی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، هیچ علامت خاصی ندارند و تشخیص این بیماری معمولاً از طریق آزمایش‌های روتین بارداری انجام می‌شود. با این حال، برخی از علائم دیابت حاملگی ممکن است شامل:
- افزایش تشنگی: زنان ممکن است تجربه تشنگی بیشتری نسبت به حالت عادی داشته باشند.
- افزایش میزان ادرار کردن: اغلب زنان باردار متوجه می‌شوند که نیاز به رفتن به دستشویی بیشتری دارند، اما این وضعیت ممکن است در دیابت بارداری بیشتر شود.
- خستگی: هر چند خستگی یکی از علائم رایج بارداری است، اما در دیابت بارداری ممکن است بیشتر احساس شود.
- تورم: برخی از زنان ممکن است تجربه تورم در بخش‌هایی از بدن، مانند دست‌ها و پاها داشته باشند.
- تغییرات در وزن: افزایش یا کاهش وزن بدون دلیل واضح، ممکن است یک نشانه دیگر باشد.
- عفونت‌های پوستی یا مخاطی: زنان ممکن است متوجه شوند که به عفونت‌های مخاطی مانند عفونت‌های واژینال یا دیگر عفونت‌های پوستی مستعدتر هستند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم یا هر دغدغه‌ای در مورد سلامتی خود در طول بارداری، حتماً با پزشک مشورت کنید. آزمایش قند خون روتین یکی از روش‌های تشخیص دیابت بارداری است و معمولاً در هفته‌های 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود.
علت دیابت بارداری چیست؟
دیابت بارداری یا دیابت گستریش‌یافته حاملگی وقتی رخ می‌دهد که پانکراس نتواند مقدار کافی انسولین را تولید کند یا بدن به صورت صحیح به انسولین واکنش ندهد. علل اصلی این اختلال در دوران بارداری به شرح زیر است:
- تغییرات هورمونی: در طول بارداری، هورمون‌هایی تولید می‌شوند که باعث می‌شوند بافت‌های بدن به انسولین حساسیت کمتری نشان دهند. این وضعیت به نام “مقاومت به انسولین” شناخته می‌شود.
- افزایش نیاز به انسولین: به دلیل مقاومت به انسولین در دوران بارداری، پانکراس نیاز دارد تا مقدار بیشتری انسولین تولید کند تا قند خون را در حد طبیعی نگه دارد. اگر پانکراس نتواند به اندازه کافی انسولین تولید کند تا با مقاومت به انسولین مقابله کند، قند خون افزایش می‌یابد، که منجر به دیابت بارداری می‌شود.
- تغییرات وزنی: وزن زیاد در زمان شروع بارداری و یا افزایش وزن غیرطبیعی در دوران بارداری ممکن است خطر مقاومت به انسولین و دیابت بارداری را افزایش دهد.
- پیشینه ژنتیکی: زنانی که در خانوادگی آن‌ها تاریخچه‌ی دیابت وجود دارد، ممکن است مستعدتر به ابتلا به دیابت بارداری باشند.
در نهایت، هر چند دیابت بارداری موقتی است و معمولاً پس از زایمان به حالت نرمال برمی‌گردد، اما زنانی که به این نوع دیابت مبتلا شده‌اند، در آینده خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 دارند. بنابراین، پیگیری‌های منظم پس از زایمان برای این زنان بسیار مهم است.
نحوه تشخیص دیابت بارداری در هفته‌های متفاوت بارداری چگونه است؟
تشخیص دیابت بارداری معمولاً به وسیله آزمایش‌های قند خون در طول دوران بارداری انجام می‌شود. البته توصیه‌های دقیق ممکن است بسته به منطقه یا سیاست‌های بیمارستانی متفاوت باشد، اما به طور کلی، روند تشخیص به شرح زیر است:
- آزمایش قند خون ناشتا: در هفته‌های ابتدایی بارداری، ممکن است زنانی که در خطر ابتلا به دیابت هستند (مثلاً وزن زیاد، تاریخچه‌ی خانوادگی دیابت یا دیابت بارداری در بارداری‌های قبلی) به آزمایش قند خون ناشتا فرستاده شوند.
- آزمایش تحمل گلوکز (OGTT) در هفته‌های 24 تا 28: بیشتر زنان باردار در هفته‌های 24 تا 28 بارداری به یک آزمایش تحمل گلوکز فرستاده می‌شوند. در این آزمایش، زن باردار ابتدا یک مقدار معینی از شربت گلوکز مصرف می‌کند و سپس در زمان‌های مختلف (معمولاً بعد از 1 ساعت و 2 ساعت) قند خون او اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش‌های تکمیلی: در صورتی که نتایج آزمایش تحمل گلوکز نشان‌دهنده دیابت باشد، ممکن است آزمایش‌های دیگری انجام شود تا تشخیص را تأیید کند.
همچنین، زنانی که پیش از بارداری دیابت داشته‌اند، باید قند خون خود را به صورت منظم و با فراوانی بیشتری طی دوران بارداری بررسی کنند.
در موارد خاصی ممکن است پزشک متخصص زنان توصیه کند که زن باردار قبل از هفته‌های 24 تا 28 یک آزمایش تحمل گلوکز انجام دهد، به ویژه اگر فاکتورهای خطر دیگری مانند سابقه‌ی دیابت در خانواده وجود داشته باشد.
میزان قندخون طبیعی در بارداری
میزان قند خون در طول بارداری ممکن است نسبت به زمانی که زن باردار نیست متفاوت باشد. در زیر مقادیر مرجع قند خون برای زنان باردار آورده شده است. البته باید توجه داشت که این مقادیر به توصیه‌های مختلف مراکز پزشکی و متخصصان غدد ممکن است تفاوت داشته باشد:
- قند ناشتا: قند خون ناشتا در زنان باردار باید کمتر از 95 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) باشد.
- یک ساعت پس از وعده غذایی: مقدار قند خون باید کمتر از 140 mg/dL باشد.
- دو ساعت پس از وعده غذایی: مقدار قند خون باید کمتر از 120 mg/dL باشد.
اگر قند خون یک زن باردار بالاتر از این مقادیر باشد، ممکن است او به دیابت بارداری مبتلا شده باشد و نیاز به مراقبت‌های ویژه و پیگیری دقیق‌تر داشته باشد.
همچنین، ممکن است در برخی منابع یا بر اساس توصیه‌های متخصصان مقادیر مرجع متفاوتی ارائه شود. به همین دلیل، همیشه بهتر است که با بهترین متخصص زنان مشورت کنید تا از وضعیت خود مطلع شوید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.
قند بارداری چند باشه خطرناکه؟
مقادیر قند خون بالاتر از حد معمول در زمان بارداری می‌تواند خطراتی را برای مادر و هم جنین ایجاد کند. مقادیری که بالاتر از حدود اعلام شده در ناشتا و1 الی 2 ساعت پس وعده غذایی باشد، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود دیابت بارداری باشد.
اگر قند خون یک زن باردار در این محدوده یا بالاتر باشد، نیاز به مداخله و درمان ویژه وجود دارد. قند خون بالا در زمان بارداری می‌تواند باعث شود:
- جنین بزرگ‌تر از حد معمول بماند (ماکروزومیا).
- افزایش خطر زایمان با سزارین.
- افزایش خطر دیابت نوع 2 در آینده برای مادر.
- خطرات دیگری مانند پیش زمینه‌ی ولادت نارس و هیپوگلیسمی نوزادی.
به همین دلیل، اگر مشکوک به داشتن قند خون بالا در زمان بارداری هستید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
نکات مهم و کلیدی برای زنان بارداری که دچار دیابت بارداری هستند
اگر یک زن باردار به دیابت بارداری مبتلا شده است، توجه به نکات زیر می‌تواند به مدیریت بهتر این وضعیت و حفظ سلامت خود و جنین کمک کند:
- مراقبت‌های منظم: دیدار‌های منظم با متخصص زنان و زایمان و یا متخصص غدد برای پیگیری وضعیت دیابت و بارداری.
- اندازه‌گیری قند خون: مرتب سازی آزمایش قند خون خانگی برای پایش میزان گلوکز و اطمینان از اینکه در محدودهٔ ایده‌آل قرار دارد.
- تغذیه مناسب: مشاوره با یک متخصص تغذیه برای تهیه برنامه غذایی مناسب و متعادل، با تاکید بر مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین‌ها.
- فعالیت بدنی: ورزش‌های مناسب برای بارداران می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. البته قبل از شروع هر فعالیت جدید، مشورت با پزشک ضروری است.
- وزن مناسب: تلاش برای دستیابی و حفظ وزن مناسب طی بارداری با توجه به توصیه‌های پزشک.
- مصرف دارو: در برخی موارد، ممکن است نیاز به مصرف انسولین یا دیگر داروهای کنترل کننده قند خون باشد.
- جلوگیری از استرس: استرس می‌تواند سطح قند خون را بالا ببرد. روش‌های مدیریت استرس مثل تندرستی، یوگا، مدیتیشن و تکنیک‌های تنفسی می‌تواند مفید باشد.
- آموزش‌ها و کلاس‌های آمادگی زایمان: شرکت در کلاس‌های آمادگی زایمان و مدیریت دیابت بارداری برای آموزش و دریافت اطلاعات بیشتر.
- پیگیری پس از زایمان: پس از زایمان، نیز باید قند خون مرتباً بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که به حالت طبیعی بازگشته است. همچنین، بررسی دیابت نوع 2 در آینده نیز ضروری است، چرا که زنانی که به دیابت بارداری مبتلا شده‌اند، خطر بالاتری برای دیابت نوع 2 در آینده دارند.
با توجه به موارد فوق، مراقبت‌های منظم و پیگیری با پزشک به شدت توصیه می‌شود. زنان باید با توجه به نیازها و شرایط خاص خود، با متخصص مشورت کنند.
رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری
برای زنانی که به دیابت بارداری مبتلا شده‌اند، تغذیه مناسب بسیار مهم است. یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند، خطرات ناشی از دیابت بارداری را کاهش دهد و به رشد و توسعهٔ جنین کمک کند. در اینجا برخی از نکات کلیدی در مورد رژیم غذایی برای دیابت بارداری آورده شده‌اند:
- توزیع کربوهیدرات: توزیع میزان کربوهیدرات در سه وعدهٔ اصلی و 2 تا 3 وعدهٔ فرعی به جای مصرف مقادیر زیادی در یک زمان.
- انتخاب کربوهیدرات‌های پیچیده: مانند گندم کامل، برنج قهوه‌ای و جو دو سر. این کربوهیدرات‌ها به آهستگی شکسته می‌شوند و باعث افزایش آرام قند خون می‌شوند.
- پروتئین: مصرف منابع پروتئین مانند گوشت مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، لوبیا، عدس و ماست.
- چربی‌های سالم: چربی‌هایی مانند آووکادو، روغن زیتون، آجیل و دانه‌های روغنی و پرهیز از چربی‌های ترانس و چربی‌های اشباع شده.
- محدود کردن شکر و شیرینی‌جات: کاهش مصرف نوشابه‌ها، آبمیوه، شکلات و دیگر موارد حاوی شکر.
- فیبر: افزایش مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند میوه‌ها (با پوست)، سبزیجات، نان کامل و غلات کامل.
- محدودیت نمک: کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی نمک برای جلوگیری از ورم و فشار خون بالا.
- هیدراتاسیون مناسب: مصرف آب به اندازهٔ کافی و پرهیز از نوشابه‌ها و آشامیدنی‌های کافئین‌دار.
- مکمل‌ها: مصرف مکمل‌های غذایی مانند آهن، کلسیم، فولیک اسید و دیگر ویتامین‌ها با توجه به توصیهٔ پزشک.
- اجتناب از الکل: الکل می‌تواند تأثیرات نامطلوبی بر قند خون داشته باشد و باید از مصرف آن در طول دوران بارداری اجتناب شود.
در کل، تغذیه‌ای متعادل و منظم، همراه با پیگیری نزدیک قند خون و مشورت با متخصص تغذیه، می‌تواند به مدیریت بهتر دیابت بارداری و حفظ سلامت مادر و جنین کمک کند.
دیابت بارداری چگونه درمان می‌شود؟
دیابت بارداری یکی از شرایطی است که می‌توان با مدیریت مناسب، اثرات منفی آن را بر روی مادر و جنین کاهش داد. درمان و مدیریت دیابت بارداری به ترکیبی از راه‌های زیر متکی است:
- مدیریت تغذیه‌ای: طراحی یک برنامه غذایی متعادل با کمک یک متخصص تغذیه که به کنترل میزان گلوکز خون کمک می‌کند. محدود کردن کربوهیدرات‌های ساده، توزیع مناسب وعده‌های غذایی در طول روز و انتخاب مواد غذایی با شاخص سرعت افزایش قند خون پایین از جمله استراتژی‌های اصلی است.
- فعالیت فیزیکی: ورزش‌های مناسب برای بارداران، مانند پیاده‌روی یا شنا، می‌تواند به کنترل قند خون کمک کند. البته قبل از شروع هر فعالیت جدید، باید با پزشک مشورت شود.
- مراقبت‌های منظم: پایش منظم قند خون در منزل و آزمایش‌های منظم در آزمایشگاه به مادر کمک می‌کند تا وضعیت گلوکز خون خود را زیر نظر داشته باشد.
- مصرف انسولین: در برخی موارد، ممکن است داروهای خوراکی برای کنترل قند خون کافی نباشند و نیاز به تزریق انسولین پیدا کند. انسولین برای خانم‌های باردار امن است و به جنین آسیب نمی‌زند.
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند سطح گلوکز خون را افزایش دهد، بنابراین یادگیری روش‌های مدیریت استرس مانند تندرستی یا تکنیک‌های تنفسی می‌تواند مفید باشد.
- آموزش‌ها: شرکت در کلاس‌ها و جلسات آموزشی در مورد دیابت بارداری به مادر کمک می‌کند تا با وضعیت خود آشنا شود و بهتر با آن مواجه شود.
- پیگیری پس از زایمان: بررسی مجدد قند خون پس از زایمان برای اطمینان از بازگشت به حالت طبیعی و نیز بررسی‌های دوره‌ای برای شناسایی احتمال دیابت نوع 2 در آینده.
همیشه توصیه می‌شود که زنان با دیابت بارداری با پزشک و تیم مراقبتی خود بصورت نزدیک همکاری کنند تا بهترین نتایج را در طول دوران بارداری و پس از آن کسب کنند.
قند بارداری چند باشه انسولین میزنن؟
اگر قند خون یک زن باردار با وجود رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم کنترل نشود، ممکن است پزشک تصمیم به شروع درمان با انسولین بگیرد. در واقع، انسولین یکی از راه‌های اصلی برای درمان دیابت بارداری است زیرا این هورمون به راحتی به جفت نفوذ نمی‌کند و به جنین آسیب نمی‌زند.
🔔 نکته مهم این است که نیاز به انسولین واقعاً به میزان قند خون خاصی وابسته نیست، بلکه به نحوه پاسخ به رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و سایر عوامل مرتبط است.
در مواردی، حتی اگر قند خون فقط کمی بالاتر از حد طبیعی باشد، اما اگر با تغییرات در رژیم غذایی و فعالیت فیزیکی کنترل نشود، پزشک ممکن است تصمیم به شروع انسولین بگیرد. در موارد دیگر، ممکن است قند خون باید بسیار بالا برود تا نیاز به انسولین احساس شود.
به هر حال، تصمیم‌گیری در مورد نیاز به انسولین بر اساس ارزیابی دقیق و مشاوره با پزشک متخصص انجام می‌شود. اگر یک زن باردار نگران میزان قند خون یا نیاز به انسولین است، بهتر است با پزشک خود مشورت کند.
قویترین پایین آورنده قند خون در بارداری
در زمان بارداری، ایمنی مادر و جنین از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، درمان‌هایی که در دیابت بارداری به کار می‌روند، باید با دقت انتخاب شوند.
انسولین به طور تقلیدی به عنوان قویترین و امن‌ترین دارو برای کنترل قند خون در دیابت بارداری معرفی می‌شود. انسولین یک هورمون است که به طور طبیعی توسط پانکراس تولید می‌شود و کمک می‌کند تا گلوکز وارد سلول‌ها شده و به انرژی تبدیل شود.
زمانی که زنان باردار نمی‌توانند با رژیم غذایی و ورزش قند خون خود را کنترل کنند، انسولین ممکن است توسط پزشک تجویز شود. انسولین برای زنان باردار امن است، زیرا از جفت (پلاسنتا) عبور نمی‌کند و به جنین آسیب نمی‌زند.
هرچند که در سال‌های اخیر برخی از داروهای خوراکی نیز برای درمان دیابت بارداری مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اما انسولین همچنان به عنوان استاندارد درمان برای دیابت بارداری با قند بالا معرفی می‌شود.
لیست پزشکان مرتبط:
فریدون عزیزیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران- آریا ستودهفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- علیرضا استقامتیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- محسن خوش نیت نیکوفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- سید حسین دهقان منشادیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- شهین یار احمدیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- امیر احمد نجاتفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- منوچهر محمدبیگیفوق تخصص غدد، تیرویید، دیابت، رشد و متابولیسم | تهران
- فاطمه عباسیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم | تهران
- اشرف شاه علیفوق تخصص غدد، رشد و متابولیسم بالغین | تهران
