بیماری آبله میمون | علائم، تشخیص و درمان
بیماری آبله میمون (Monkeypox) یک عفونت ویروسی نادر اما قابل انتقال از حیوان به انسان است که طی سال‌های اخیر شیوع بیشتری پیدا کرده است. این بیماری علائمی شبیه به آبله انسانی دارد، اما شدت آن معمولا کمتر است. شناخت دقیق علائم آبله میمون، روش‌های تشخیص و درمان به‌موقع آن، برای جلوگیری از شیوع گسترده‌تر و حفظ سلامت جامعه ضروری است. در این مقاله، هرآنچه را که باید درباره بیماری آبله میمون بدانید بررسی خواهیم کرد. پس با مجله دکتریاب همراه باشید.
بیماری آبله میمون چیست؟ معرفی کامل Monkeypox
آبله میمون یا Monkeypox نوعی بیماری ویروسی واگیردار است که در ابتدا بیشتر در میان حیوانات وحشی آفریقا شایع بود و از آن طریق به انسان‌ها منتقل می‌شد؛ اما اخیرا موارد انسانی این بیماری نیز در نقاط مختلف جهان مشاهده شده است. این بیماری از ویروسی متعلق به خانواده ویروس‌های آبله (مانند آبله انسانی و آبله گاوی) ناشی می‌شود، اما به‌طور کلی شدت و خطر آن کمتر از آبله انسانی است.
Mpox is an infectious viral disease that can occur in humans and other animals. Symptoms include a rash that forms blisters and then crusts over, fever, and swollen lymph nodes. The illness is usually mild, and most infected individuals recover within a few weeks without treatment. Wikipedia
Mpox یک بیماری ویروسی عفونی است که می تواند در انسان و سایر حیوانات رخ دهد. علائم شامل بثورات پوستی است که تاول‌ها و سپس پوسته شدن روی آن ایجاد می‌کند، تب و تورم غدد لنفاوی. این بیماری معمولاً خفیف است و اکثر افراد مبتلا بدون درمان در عرض چند هفته بهبود می یابند.
افراد مبتلا معمولا علائمی شبیه آنفلوانزا را تجربه می‌کنند که پس از مدتی با ظاهر شدن بثورات پوستی و تاول همراه می‌شود. اگرچه آبله میمون در اغلب موارد خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کودکان خردسال می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر شود. بنابراین، شناخت کامل و به‌موقع این بیماری برای جلوگیری از گسترش آن اهمیت ویژه‌ای دارد.
علائم آبله میمونی | چگونه آبله میمون را تشخیص دهیم؟
اگر به تازگی اخباری درباره شیوع آبله میمون شنیده‌اید و می‌خواهید بدانید علائم آن دقیقا چیست، در این بخش به زبانی ساده و واضح توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توانید این بیماری را تشخیص دهید. آبله میمون معمولا با علائم عمومی مثل تب، سردرد شدید، خستگی، درد عضلانی و تورم غدد لنفاوی آغاز می‌شود.
- کهیر
- تب
- گلو درد
- سردرد
- دردهای عضلانی
- کمر درد
- انرژی کم
- غدد لنفاوی متورم
برخی افراد ممکن است یک یا چند ضایعه پوستی داشته باشند و برخی دیگر صدها یا بیشتر داشته باشند. اینها می‌توانند در هر جایی از بدن ظاهر شوند، از جمله:
- کف دست و کف پا
- صورت، دهان و گلو
- کشاله ران و نواحی تناسلی
- مقعد
بعد از گذشت چند روز، بثورات پوستی خاصی ظاهر می‌شوند که به شکل تاول‌های ریز و پر از مایع هستند و اغلب از صورت شروع شده و به بقیه قسمت‌های بدن گسترش پیدا می‌کنند. این تاول‌ها به تدریج خشک شده و پوسته پوسته می‌شوند. اگر این نشانه‌ها را مشاهده کردید، بهتر است سریعا به متخصص عفونی مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب برایتان انجام شود.
تفاوت آبله میمون و آبله انسانی چیست؟
شاید برایتان این سوال ایجاد شده باشد که آبله میمون چه تفاوت‌هایی با آبله انسانی (آبله معمولی یا Smallpox) دارد. این دو بیماری از بسیاری جهات شبیه هم هستند، اما تفاوت‌هایی کلیدی نیز دارند که در ادامه به زبان ساده و روشن توضیح داده می‌شوند:
| تفاوت‌ها | آبله میمون (Monkeypox) | آبله انسانی (Smallpox) |
|---|---|---|
| عامل بیماری | ویروس Monkeypox از خانواده «ارتوپاکس‌ویروس‌ها» | ویروس Variola از خانواده «ارتوپاکس‌ویروس‌ها» |
| شدت بیماری | معمولا خفیف‌تر و کمتر کشنده (نرخ مرگ‌ومیر پایین‌تر) | شدیدتر و کشندگی بسیار بیشتر |
| انتقال بیماری | عمدتا از حیوان به انسان و کمتر بین انسان‌ها | تنها از انسان به انسان |
| تورم غدد لنفاوی | بسیار شایع و از علائم کلیدی است | نادر یا غیرمعمول |
| گسترش بثورات پوستی | تاول‌ها بیشتر روی صورت و دست‌ها و پاها دیده می‌شوند | تاول‌ها به‌شدت روی صورت و کل بدن منتشر می‌شوند |
| میزان سرایت و شیوع | سرایت کمتر، اما اخیرا در حال افزایش است | سرایت بسیار زیاد و سرعت گسترش بالا (تا پیش از ریشه‌کن شدن) |
| وضعیت بیماری در جهان | هنوز ریشه‌کن نشده و گاهی شیوع پیدا می‌کند | کاملاً در سال ۱۹۸۰ ریشه‌کن شده است |
آگاهی از این تفاوت‌ها می‌تواند به تشخیص سریع‌تر بیماری، کاهش نگرانی‌ها و مراجعه به موقع به مراکز درمانی کمک زیادی کند.
علت و راه‌های انتقال بیماری آبله میمون
ویروس آبله میمون (Monkeypox virus) علت اصلی ایجاد بیماری آبله میمون است. این ویروس از خانواده «ارتوپاکس ویروس‌ها» بوده و معمولا از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده، به‌ویژه جوندگان و میمون‌ها، به انسان منتقل می‌شود.
برخی راه‌های رایج انتقال آبله میمون عبارت‌اند از:
- تماس مستقیم با حیوان آلوده:
گازگرفتگی، خراش یا تماس با خون و ترشحات حیوانات مبتلا می‌تواند سبب انتقال بیماری شود. - تماس مستقیم با فرد بیمار:
تماس پوستی با بثورات و تاول‌ها یا ترشحات تنفسی فرد مبتلا در هنگام سرفه و عطسه باعث انتقال ویروس می‌شود. - استفاده از وسایل مشترک آلوده:
لباس، حوله، ملحفه و سایر وسایل شخصی آلوده می‌توانند ناقل ویروس باشند. - قطرات تنفسی و هوایی:
اگرچه احتمال کمتری دارد، اما در تماس نزدیک و طولانی با فرد بیمار، قطرات ریز تنفسی می‌توانند منجر به انتقال بیماری شوند. - مصرف گوشت حیوانات آلوده:
استفاده از گوشت حیوانات آلوده به‌صورت نیم‌پز یا خام نیز از راه‌های انتقال بیماری محسوب می‌شود.
با توجه به این موارد، رعایت اصول بهداشتی، خودداری از تماس با حیوانات مشکوک و افراد مبتلا، و رعایت مراقبت‌های لازم در هنگام شیوع این بیماری، مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از انتقال آبله میمون است.
درمان آبله میمون
در حال حاضر درمان قطعی و اختصاصی برای بیماری آبله میمون وجود ندارد؛ با این حال، نگران نباشید، زیرا این بیماری اغلب به صورت خودبه‌خودی و با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کند. پزشکان معمولا برای کاهش علائم، تسکین درد، کنترل تب و پیشگیری از عفونت‌های ثانویه، درمان‌های حمایتی را توصیه می‌کنند.
روش‌های درمان و مراقبتی آبله میمون عبارت‌اند از:
- داروهای ضدویروسی: در موارد شدید یا برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف، پزشک ممکن است داروهای ضدویروسی مانند «تکوویریمات (Tecovirimat)» را تجویز کند.
- داروهای تسکین‌دهنده علائم: داروهای تب‌بر مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کنترل تب و درد تجویز می‌شوند.
- پمادها و کرم‌های موضعی: استفاده از پمادهای آرام‌بخش و ضدخارش برای کاهش التهاب پوستی و خارش ناشی از تاول‌ها مؤثر است.
- آبرسانی کافی و تغذیه سالم: مصرف مایعات کافی و رعایت رژیم غذایی سالم و مقوی باعث تقویت سیستم ایمنی و تسریع در بهبودی می‌شود.
- رعایت قرنطینه و استراحت کافی: استراحت در محیطی تمیز و ایزوله تا بهبودی کامل، هم باعث سرعت گرفتن روند بهبودی و هم پیشگیری از گسترش بیماری به دیگران می‌شود.
به یاد داشته باشید که در صورت بروز علائم مشکوک، می‌بایست با پزشک متخصص مشورت کرده و از خوددرمانی پرهیز کنید.
آیا آبله میمون خطرناک است؟ عوارض و خطرات احتمالی
شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که بیماری آبله میمون تا چه اندازه خطرناک است. به‌طور کلی باید گفت که آبله میمون یک بیماری با شدت متوسط است و اکثر افراد به‌خوبی از آن بهبود می‌یابند؛ با این وجود، در برخی شرایط خاص می‌تواند عوارض جدی داشته باشد.
افرادی که بیشتر در معرض عوارض خطرناک آبله میمون قرار دارند، شامل کودکان خردسال، افراد مسن و کسانی هستند که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
برخی از عوارض احتمالی بیماری آبله میمون عبارت‌اند از:
- عفونت‌های پوستی ثانویه:
ممکن است زخم‌ها و تاول‌ها عفونی شده و باعث ایجاد عفونت باکتریایی شدید شوند. - ذات‌الریه (پنومونی):
در موارد نادر و شدید، ویروس می‌تواند باعث التهاب ریه‌ها و مشکلات تنفسی جدی شود. - عفونت چشم و مشکلات بینایی:
درگیری چشم می‌تواند موجب التهاب و عفونت چشم‌ها و در موارد حاد به اختلالات بینایی منجر شود. - اسکار پوستی:
پس از بهبود تاول‌ها، ممکن است جای زخم‌ها به صورت دائمی باقی بماند. - التهاب مغزی (انسفالیت):
این عارضه نادر اما بسیار جدی بوده و نیازمند مداخلات پزشکی سریع است.
به‌طور کلی، مراجعه به‌موقع به پزشک، رعایت مراقبت‌های توصیه‌شده و قرنطینه برای پیشگیری از عوارض خطرناک بسیار مهم و ضروری است.
آیا آبله میمونی کشنده است؟
خطر مرگ ناشی از آبله میمون به طور کلی بسیار پایین است. بیشتر افراد مبتلا به آبله میمون بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند و نرخ مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری معمولا بین ۱ تا ۱۰ درصد گزارش شده است.
با این حال، شدت و میزان خطر این بیماری بستگی به چند عامل دارد:
- نوع ویروس:
دو سویه اصلی آبله میمون وجود دارد؛ سویه آفریقای غربی شدت خفیف‌تر و مرگ‌ومیر بسیار کمتری دارد، اما سویه آفریقای مرکزی (کنگو) کمی شدیدتر است. - وضعیت سلامت عمومی فرد:
افراد با سیستم ایمنی ضعیف، کودکان خردسال و سالمندان بیشتر در معرض خطر عوارض جدی و حتی مرگ قرار دارند. - دسترسی به خدمات پزشکی:
در صورت دسترسی سریع به مراقبت‌های پزشکی و درمان حمایتی، احتمال بروز عوارض و مرگ به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
بنابراین به‌طور کلی می‌توان گفت که آبله میمون در بیشتر موارد کشنده نیست و رعایت نکات بهداشتی، مراقبت‌های پزشکی به‌موقع و آگاهی کافی، نقش مهمی در پیشگیری از پیامدهای خطرناک این بیماری دارد.
راه‌های پیشگیری از آبله میمون
هرچند آبله میمون خطرناک نیست، اما بهترین راه مقابله با آن، رعایت اصول پیشگیری است. برای این منظور توصیه می‌شود:
- از تماس مستقیم با حیوانات مشکوک خودداری کنید:
به ویژه از تماس با جوندگان و میمون‌های وحشی یا حیوانات بیمار و مرده خودداری نمایید. - بهداشت دست‌ها را جدی بگیرید:
مرتب دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید یا از ضدعفونی‌کننده حاوی الکل استفاده کنید. - مراقبت در تماس با افراد بیمار:
از تماس مستقیم با افرادی که علائم آبله میمون دارند پرهیز کرده و از اشتراک وسایل شخصی آن‌ها (حوله، ملحفه و…) خودداری کنید. - پوشاندن دهان و بینی در فضاهای شلوغ:
در مناطقی که شیوع بیماری وجود دارد، ماسک بزنید و فاصله اجتماعی را رعایت کنید. - پرهیز از مصرف گوشت حیوانات وحشی:
به هیچ عنوان گوشت حیوانات وحشی را به‌صورت خام یا نیم‌پز مصرف نکنید. - واکسن‌های پیشگیرانه:
در صورت توصیه پزشک و در مناطق با شیوع بالا، واکسیناسیون علیه ویروس آبله (Smallpox) می‌تواند تا حد زیادی از ابتلا به آبله میمون پیشگیری کند.
رعایت این نکات ساده و مهم می‌تواند خطر ابتلا به آبله میمون را به‌طور چشمگیری کاهش دهد و سلامت شما و اطرافیانتان را تضمین کند.
واکسن آبله میمون
با افزایش موارد بیماری آبله میمون در برخی نقاط جهان، بحث درباره واکسن آن نیز داغ‌تر شده است. در حال حاضر، واکسنی اختصاصی برای آبله میمون وجود ندارد، اما واکسن آبله انسانی به دلیل شباهت زیاد دو ویروس، برای پیشگیری از ابتلا به آبله میمون نیز کاربرد دارد.
کاربرد واکسن آبله میمون:
- پیشگیری پیش از ابتلا:
برای افرادی که در معرض خطر بالا هستند (مانند کارکنان مراکز بهداشتی، آزمایشگاه‌ها و افرادی که با حیوانات آلوده در ارتباطند) توصیه می‌شود. - پیشگیری بعد از مواجهه با ویروس:
تزریق واکسن تا چند روز بعد از تماس احتمالی، ممکن است خطر بروز بیماری را کاهش داده یا شدت علائم را کم کند.
اثربخشی واکسن آبله میمون:
- طبق مطالعات انجام شده، واکسن آبله انسانی تا ۸۵ درصد در پیشگیری از آبله میمون اثربخش است.
- تزریق واکسن همچنین شدت علائم بیماری و احتمال بروز عوارض جدی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.
توصیه‌های مهم درباره واکسن آبله میمون:
- چه کسانی واکسن بزنند؟
افرادی که شغل آن‌ها خطر مواجهه با ویروس را افزایش می‌دهد، کارکنان آزمایشگاه‌ها و کادر درمان و افرادی که تماس مستقیم با بیماران دارند در اولویت هستند. - واکسیناسیون عمومی لازم است؟
در حال حاضر نیازی به واکسیناسیون عمومی نیست، مگر آنکه شیوع گسترده بیماری اعلام شود و سازمان‌های بهداشتی آن را توصیه کنند. - عوارض جانبی واکسن:
واکسن معمولا بی‌خطر است و عوارض آن محدود به علائمی نظیر درد و تورم محل تزریق، تب خفیف و خستگی است.
در نهایت، قبل از تصمیم‌گیری برای تزریق واکسن آبله، مشورت با پزشک متخصص ضروری است تا مناسب‌ترین تصمیم برای سلامت شما گرفته شود.
پاسخ به سوالات متداول درباره آبله میمون
در این بخش به برخی از پرتکرارترین و مهم‌ترین پرسش‌های کاربران درباره بیماری آبله میمون، پاسخ‌هایی روشن و قابل فهم ارائه کرده‌ایم:
۱. آبله میمون چطور منتقل می‌شود؟
آبله میمون از طریق تماس مستقیم با حیوانات آلوده (مثل میمون‌ها و جوندگان)، یا تماس نزدیک با افراد بیمار از طریق ترشحات تنفسی، زخم‌های پوستی و وسایل آلوده منتقل می‌شود.
۲. علائم اولیه آبله میمون کدام‌اند؟
تب، سردرد شدید، خستگی، درد عضلات، تورم غدد لنفاوی و ایجاد بثورات پوستی (تاول‌های پر از مایع) از شایع‌ترین علائم این بیماری هستند.
۳. آبله میمون خطرناک است یا کشنده؟
معمولا خیر. بیشتر افراد مبتلا به آبله میمون بدون درمان خاصی بهبود می‌یابند، اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا کودکان خردسال، ممکن است خطر عوارض جدی وجود داشته باشد.
۴. برای درمان آبله میمون چه کار کنیم؟
درمان خاصی برای آبله میمون وجود ندارد؛ اما پزشکان درمان حمایتی مثل کنترل تب، کاهش درد و پیشگیری از عفونت‌های ثانویه را توصیه می‌کنند. در موارد شدیدتر، ممکن است داروهای ضدویروسی تجویز شود.
۵. آیا برای پیشگیری از آبله میمون واکسنی وجود دارد؟
بله، واکسن آبله انسانی حدود ۸۵ درصد در پیشگیری از آبله میمون تاثیرگذار است و به افراد در معرض خطر بالا توصیه می‌شود.
۶. اگر قبلا واکسن آبله انسانی زده باشیم، در برابر آبله میمون هم محافظت می‌شویم؟
بله، افرادی که در گذشته واکسن آبله انسانی دریافت کرده‌اند، تا حد زیادی در برابر آبله میمون محافظت می‌شوند، اما سطح ایمنی ممکن است با گذشت زمان کاهش پیدا کند.
۷. دوره نقاهت آبله میمون چقدر طول می‌کشد؟
معمولا دوره نقاهت و بهبودی آبله میمون بین ۲ تا ۴ هفته است، و در این مدت فرد باید قرنطینه و تحت مراقبت‌های پزشکی باشد.
۸. آیا حیوانات خانگی هم می‌توانند به آبله میمون مبتلا شوند؟
بله، در صورت تماس با فرد یا حیوان آلوده، حیوانات خانگی نیز در معرض ابتلا هستند. بنابراین بهتر است در صورت ابتلا، از تماس مستقیم با حیوانات خانگی خودداری کنید.
لیست پزشکان مرتبط:
مینو محرزمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران- مسعود مردانی دشتیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- داود یادگاری نیامتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- نعمت اله جنیدی جعفریمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- پیام طبرسیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- کامران شرفیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- داود فصاحتمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- بهزاد امیریمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
- نیما دستگیرمتخصص بیماریهای عفونی و تب دار بزرگسالان و کودکان | تهران
- پرویز بیات اسدیمتخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری | تهران
