خواص ترخینه (تاثیرات شگفت انگیز و مضرات مصرف بیش از اندازه)
ترخینه یکی از غذاهای قدیمی و مغذی ایرانی است که تاریخچه‌ای چند صد ساله دارد. این غذا به خاطر خواص زیاد و مواد اولیه سالمش، جایگاه خاصی در سفره‌های سنتی ایرانی، به ویژه در مناطق غربی کشور دارد. ترخینه با ترکیب بلغور گندم یا جو و دوغ تهیه می‌شود و با روش خشک‌کردن خاصی که دارد، علاوه بر طعم خوشمزه و عطر عالی، خواص غذایی زیادی نیز به آن می‌دهد.
این غذا به عنوان یک منبع طبیعی از ویتامین‌ها و مواد معدنی شناخته می‌شود و مصرف آن به بهبود سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. در ادامه، خواص ترخینه را بررسی می‌کنیم.
خواص و مزایای ترخینه
ترکیبات ارزشمند ترخینه و نقش آن‌ها در سلامت بدن
ترخینه ترکیبی از بلغور گندم یا جو و دوغ است که هرکدام این مواد به تنهایی خواص زیادی دارند. بلغور گندم سرشار از فیبر، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی مثل منیزیم و فسفر است که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و سلامت قلب کمک می‌کند. دوغ نیز منبع خوبی از کلسیم، پروتئین و پروبیوتیک‌هاست که به تقویت استخوان‌ها و عملکرد روده‌ها کمک می‌کند. خشک‌کردن ترخینه باعث می‌شود این مواد مغذی حفظ شده و برای مدت طولانی‌تری قابل نگهداری باشند.
خواص پروبیوتیکی ترخینه و تأثیر آن بر سلامت دستگاه گوارش
یکی از ویژگی‌های مهم ترخینه وجود پروبیوتیک‌ها در آن است که این پروبیوتیک ها از دوغ به‌دست می‌آید. پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و حفظ تعادل میکروبی در روده‌ها کمک می‌کنند. مصرف منظم ترخینه می‌تواند از بروز مشکلاتی مثل یبوست، نفخ و سندرم روده تحریک‌پذیر جلوگیری کند و به هضم غذا کمک کند. این خاصیت همچنین به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند، زیرا بین سلامت روده و قدرت ایمنی بدن رابطه مستقیمی وجود دارد.
ترخینه منبع طبیعی ویتامین‌ها و مواد معدنی است
ترخینه سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است که برای حفظ سلامت بدن مهم هستند. ویتامین B موجود در بلغور به عملکرد بهتر مغز، افزایش انرژی و کاهش استرس کمک می‌کند. همچنین کلسیم موجود در دوغ این غذا، نقش مهمی در تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها دارد و از پوکی استخوان در سنین بالا جلوگیری می‌کند. مصرف ترخینه در رژیم غذایی به ویژه برای کودکان در حال رشد و افراد مسن بسیار مفید است.
نقش ترخینه در تقویت سیستم ایمنی بدن
ترخینه به خاطر داشتن مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی، یک غذای عالی برای تقویت سیستم ایمنی بدن به حساب می‌آید. پروبیوتیک‌ها، ویتامین C و ترکیبات ضدالتهابی موجود در این غذا، بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها مقاوم می‌کنند. مصرف ترخینه به ویژه در فصل زمستان، زمانی که سیستم ایمنی بدن ضعیف‌تر می‌شود، توصیه می‌شود.
خواص ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده ترخینه
ترخینه همچنین خواص ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده دارد. در بعضی مناطق به ترخینه گیاهان دارویی مانند پونه و شلغم اضافه می‌شود که تأثیر آن را بر سلامت بدن افزایش می‌دهد. این مواد به پاک‌سازی بدن از سموم و کاهش التهاب در بافت‌ها کمک می‌کند و از بیماری‌های مزمن مانند آرتروز و بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کند.
نقش ترخینه در کنترل وزن
به دلیل کالری مناسب و حس سیری طولانی‌مدت، ترخینه گزینه خوبی برای افرادی است که می‌خواهند وزن کم کنند. فیبر بالای موجود در بلغور گندم، هضم را کند کرده و باعث می‌شود فرد برای مدت طولانی‌تری احساس گرسنگی نکند. این ویژگی به کاهش مصرف غذاهای پرکالری و در نتیجه مدیریت وزن کمک می‌کند.
ترخینه چه تاثیری بر سلامت پوست و مو دارد؟
ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در ترخینه تأثیر مثبتی بر سلامت پوست و مو دارند. ویتامین B و پروتئین در این غذا به تقویت فولیکول‌های مو و جلوگیری از ریزش آن کمک می‌کنند. همچنین خواص آنتی‌اکسیدانی ترخینه از پیری زودرس پوست جلوگیری کرده و به شادابی و طراوت آن می‌افزاید.
پیشگیری از بیماری‌های مزمن
تحقیقات نشان داده‌اند که مواد موجود در ترخینه می‌توانند از بروز بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و حتی سرطان جلوگیری کنند. این غذا به خاطر داشتن فیبر بالا، شاخص گلیسمی پایین و خواص ضدالتهابی، می‌تواند قند خون را تنظیم کرده، کلسترول مضر را کاهش دهد و از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کند.
مضرات و خطرات ترخینه
حساسیت به مواد تشکیل‌دهنده ترخینه
یکی از مشکلات معمول در مصرف ترخینه، بروز حساسیت به مواد تشکیل‌دهنده آن مانند دوغ یا بلغور گندم است. افرادی که به لاکتوز موجود در محصولات لبنی حساسیت دارند، ممکن است بعد از مصرف ترخینه دچار نفخ، دل‌درد یا اسهال شوند. همچنین، افرادی که به گلوتن حساسیت دارند یا به بیماری سلیاک مبتلا هستند، به دلیل وجود گلوتن در بلغور گندم، باید از مصرف این غذا پرهیز کنند.
چگونه ترخینه سبب افزایش سدیم در بدن می شود؟
هنگام تهیه ترخینه، بعضا مقدار زیادی نمک برای بهبود طعم و نگهداری غذا اضافه می‌شود. مصرف زیاد ترخینه شور می‌تواند باعث افزایش سدیم در بدن شود که با مشکلاتی مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و مشکلات کلیوی مرتبط است. افرادی که به فشار خون بالا یا مشکلات کلیوی دچار هستند، باید در مصرف ترخینه احتیاط کنند.
نقش ترخینه در ایجاد مشکلات گوارشی
با اینکه فیبر موجود در بلغور گندم برای بسیاری مفید است و به بهبود عملکرد سیستم گوارشی کمک می‌کند، اما در برخی افراد ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. مصرف ترخینه در افرادی که دستگاه گوارش حساسی دارند، می‌تواند باعث نفخ، احساس سنگینی یا اسهال شود. این مسئله به خصوص در افرادی که مقدار زیادی از این غذا را مصرف می کنند، بیشتر دیده می‌شود.
آیا ترخینه کالری بالایی دارد؟
ترخینه به خودی خود کالری بالایی ندارد، اما در زمان پخت ممکن است روغن یا کره به آن اضافه شود که می‌تواند مقدار کالری غذا را به شدت افزایش دهد. مصرف مکرر ترخینه پرچرب می‌تواند منجر به افزایش وزن و مشکلات ناشی از چاقی شود. برای کاهش این مشکل، بهتر است از روغن‌های سالم‌تر و مقدار کمتری از آن‌ها در پخت این غذا استفاده شود.
تداخل ترخینه با رژیم‌های خاص
افرادی که رژیم‌های غذایی خاص مانند رژیم کم‌کربوهیدرات یا کتوژنیک دارند، ممکن است نتوانند ترخینه را در برنامه غذایی خود بگنجانند. بلغور گندم موجود در ترخینه کربوهیدرات بالایی دارد و ممکن است با اهداف این رژیم‌ها مغایرت داشته باشد. این نکته مخصوصا برای افرادی که به دنبال کاهش وزن سریع یا مدیریت قند خون هستند، باید مورد توجه قرار گیرد.
خطر آلودگی به باکتری در نگهداری ترخینه
ترخینه به خاطر روش خشک‌کردن خاص خود معمولاً دوام زیادی دارد، اما اگر به درستی نگهداری نشود، ممکن است به باکتری‌ها و میکروب‌ها آلوده شود. این آلودگی ممکن است منجر به مسمومیت غذایی شود. برای جلوگیری از این مشکل، ترخینه باید در جایی خشک و خنک و دور از رطوبت نگهداری شود.
احتمال بروز حساسیت با مصرف ترخینه
مصرف ترخینه در دوران بارداری یا شیردهی باید با احتیاط باشد، زیرا برخی مواد موجود در آن ممکن است موجب بروز حساسیت یا مشکلات گوارشی در مادر یا نوزاد شوند. همچنین، نمک زیاد در ترخینه ممکن است باعث احتباس آب و افزایش فشار خون در زنان باردار گردد.
ترخینه چه اثرات نامطلوبی دارد؟
ترخینه به دلیل وجود مواد خاصی که می‌توانند باعث افزایش سطح اسید اوریک در بدن شوند، برای افرادی که به نقرس دچار هستند، توصیه نمی‌شود. این افزایش اسید اوریک ممکن است حملات نقرس را تشدید کرده و باعث درد و التهاب در مفاصل شود.