چگونه دندان مصنوعی برای افراد با مشکلات لثه مناسب است؟
راهکارهای جامع مناسب‌سازی دندان مصنوعی برای افراد با مشکلات لثه
افراد مبتلا به التهاب یا بیماری‌های لثه (مانند ژنژیویت یا پریودنتیت) توأمان با از دست دادن دندان، نیازمند رویکردهایی ویژه برای ساخت و نگهداری دندان مصنوعی هستند. موفقیت یک پروتز دندانی در این افراد تنها به ساخت آن محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند یک برنامه‌ریزی درمانی دقیق و همکاری نزدیک بیمار و دندانپزشک است. نکات کلیدی زیر، نحوه‌ی سازگاری پروتزهای دندانی با وضعیت لثه را به‌طور کامل تشریح می‌کند.
قیمت دندان مصنوعی در تهران (جدول هزینه)
۱. درمان و تثبیت بیماری لثه: سنگ بنای اصلی
هرگز نباید روی لثه‌ی بیمار و ملتهب، پروتز دندانی قرار داد. در صورتی که بیماری لثه فعال باقی بماند، تحلیل استخوان فک ادامه یافته، شکل لثه مدام تغییر می‌کند و این امر باعث می‌شود پروتز به سرعت لَق شده و کارایی خود را از دست بدهد. علاوه بر این، فشار پروتز روی بافت ملتهب، دردناک بوده و روند بهبودی را مختل می‌کند.
- اهمیت درمان اولیه: تثبیت التهاب قبل از اقدام به قالب‌گیری، احتمال موفقیت پروتز را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد و یک بستر سالم و پایدار برای آن فراهم می‌آورد.
- درمان‌های اولیه شامل:
- جرم‌گیری عمیق و ریشه‌تراشی (Scaling & Root Planing): این فرایند پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین قدم است. در این روش، پلاک و جرم‌های سخت‌شده از زیر خط لثه و روی سطح ریشه دندان‌های باقی‌مانده پاک‌سازی می‌شوند تا منبع اصلی عفونت حذف گردد.
- آنتی‌بیوتیک‌تراپی: در موارد عفونت شدید یا گسترده، ممکن است دندانپزشک آنتی‌بیوتیک‌های موضعی (به‌شکل ژل یا فیبر که مستقیماً در پاکِت لثه قرار می‌گیرد) یا سیستمیک (قرص‌های خوراکی) را برای کنترل باکتری‌ها تجویز کند.
- جراحی‌های بافت لثه: اگر عمق پاکت‌های لثه‌ای زیاد باشد یا تحلیل استخوان شدید رخ داده باشد، ممکن است به جراحی فلپ لثه برای دسترسی بهتر و پاک‌سازی عمیق‌تر یا جراحی پیوند بافت نرم برای تقویت لثه‌های تحلیل‌رفته نیاز باشد.
۲. شرطی‌سازی بافت (Tissue Conditioning): آماده‌سازی لثه برای پروتز
پس از کنترل عفونت، لثه‌ها ممکن است همچنان متورم، حساس و بدشکل باشند. شرطی‌سازی بافت یک مرحله‌ی درمانی موقت است که بافت لثه را “بازآموزی” و آرام می‌کند تا برای پذیرش پروتز نهایی آماده شود.
- مزایا و عملکرد:
- کاهش درد و التهاب: این مواد نرم و ژل‌مانند، یک لایه‌ی ضربه‌گیر بین سطح سخت پروتز و بافت حساس لثه ایجاد می‌کنند و به آن فرصت می‌دهند تا بدون تحمل فشار، بهبود یابد.
- تحریک بهبود موضعی: با حذف نقاط فشار، گردش خون در بافت لثه بهبود یافته و روند ترمیم سلولی تسریع می‌شود.
- روش اجرا:
- ایجاد فضا: دندانپزشک بخش‌هایی از سطح داخلی پروتز قدیمی یا یک پروتز موقت را تراش می‌دهد تا فضای کافی برای ماده‌ی شرطی‌کننده ایجاد شود.
- اعمال ماده: مخلوط پودر و مایع این ماده که بافتی نرم و خمیری دارد، روی سطح داخلی پروتز اعمال شده و در دهان بیمار قرار می‌گیرد. این ماده شکل دقیق لثه را به خود می‌گیرد.
- استفاده مستمر: بیمار باید پروتز را برای ۲۴ تا ۷۲ ساعت به‌طور مداوم استفاده کند. این ماده در این مدت به تدریج سفت می‌شود و نیاز به تعویض دوره‌ای (هر چند روز یک‌بار) دارد تا زمانی که لثه به وضعیت سالم و پایدار برسد.
۳. پوشش‌های نرم (Soft Liners): راحتی طولانی‌مدت
پس از تثبیت کامل بافت، برای بیمارانی که لثه‌های بسیار حساس یا تحلیل‌رفته دارند، می‌توان از آسترهای نرم دائمی یا نیمه‌دائمی در زیر پروتز استفاده کرد. این لایه، نقش یک کمک‌فنر دائمی را ایفا می‌کند.
- ویژگی‌ها و مزایا:
- کاهش نقاط فشار و زخم: این لایه نرم، نیروهای جویدن را به‌طور یکنواخت‌تری روی کل سطح لثه توزیع می‌کند و از تمرکز فشار بر روی برجستگی‌های استخوانی و ایجاد زخم جلوگیری می‌کند.
- جذب شوک: به‌ویژه هنگام جویدن غذاهای سفت، این لایه ضربات را جذب کرده و احساس راحتی بیشتری به بیمار می‌دهد.
- افزایش پایداری: در برخی موارد، این لایه نرم می‌تواند به ایجاد گیر و مکش بهتر پروتز کمک کرده و حس ثبات آن را در دهان افزایش دهد.
- ملاحظات: آسترهای نرم به دلیل تخلخل بیشتر، نسبت به آکریل سخت پروتز، سریع‌تر دچار تغییر رنگ شده و تمیز کردن آن‌ها دشوارتر است. بنابراین، رعایت بهداشت دقیق برای جلوگیری از رشد قارچ و باکتری در آن‌ها ضروری است.
۴. ریلاین (Relining) و تنظیم دوره‌ای: تطبیق با تغییرات
استخوان فک پس از کشیدن دندان‌ها، به مرور زمان تحلیل می‌رود. این یک فرآیند طبیعی است که باعث می‌شود پروتزی که روز اول کاملاً فیت بوده، پس از مدتی لق شود. ریلاین یا آسترگیری مجدد، روشی برای پر کردن این فضای خالی و تطبیق مجدد پروتز با شکل جدید لثه است.
- انواع ریلاین:
- ریلاین سخت (Hard Reline): این روش در لابراتوار انجام می‌شود و پس از بهبود کامل بافت، یک لایه‌ی جدید از آکریل سخت به پروتز اضافه می‌شود تا ماندگاری بالایی داشته باشد.
- ریلاین نرم (Soft Reline): این روش می‌تواند در مطب یا لابراتوار انجام شود و برای بیمارانی که همچنان به یک سطح نرم نیاز دارند یا در فواصل درمانی هستند، مناسب است.
- علائم نیاز به ریلاین: لق شدن پروتز هنگام صحبت یا غذا خوردن، گیر کردن غذا در زیر پروتز، و ایجاد زخم‌های جدید، همگی نشانه‌هایی هستند که زمان مراجعه به دندانپزشک برای بررسی و ریلاین احتمالی فرا رسیده است.
- نکته کلیدی: معاینات منظم هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار ضروری است، حتی اگر بیمار مشکلی احساس نکند. دندانپزشک می‌تواند تغییرات اولیه را تشخیص داده و قبل از بروز مشکلات جدی، پروتز را تنظیم کند.
۵. گزینه‌ی اوردنچر متکی بر ایمپلنت: راه‌حل نهایی برای ثبات
برای بیمارانی که تحلیل استخوان و لثه در آن‌ها بسیار شدید است و پروتزهای معمولی هیچ‌گونه ثباتی ندارند، اوردنچر متکی بر ایمپلنت بهترین راهکار ممکن است. در این روش، پروتز دیگر روی لثه قرار نمی‌گیرد، بلکه روی چند پایه ایمپلنت که در استخوان فک کاشته شده‌اند، “قفل” می‌شود.
- مزایای بی‌نظیر:
- حفظ استخوان: ایمپلنت‌ها مانند ریشه‌ی دندان طبیعی عمل کرده و به استخوان فک نیرو وارد می‌کنند که این امر از تحلیل بیشتر آن جلوگیری می‌کند.
- ثبات و کارایی جویدن فوق‌العاده: بیماران می‌توانند با اطمینان کامل انواع غذاها را بجوند، زیرا پروتز هیچ حرکتی ندارد. این امر کیفیت زندگی را به شدت بهبود می‌بخشد.
- حذف کامل فشار روی لثه: از آنجایی که پروتز بر روی ایمپلنت‌ها تکیه دارد، فشار مستقیم از روی بافت حساس لثه برداشته می‌شود و خطر ایجاد زخم به صفر می‌رسد.
- نگهداری ویژه و دقیق:
- بهداشت اطراف ایمپلنت‌ها حیاتی است. باید از مسواک‌های بین‌دندانی، نخ دندان‌های مخصوص ایمپلنت یا واترجت برای تمیز کردن دقیق اتصالات (Attachments) استفاده کرد.
- مراجعات دوره‌ای برای بررسی سلامت ایمپلنت، لثه‌ی اطراف آن و همچنین تعویض قطعات پلاستیکی اتصالات که به مرور زمان ساییده می‌شوند، الزامی است.
۶. نکات بهداشتی و مراقبتی: کلید موفقیت طولانی‌مدت
حفظ بهداشت دقیق پروتز و لثه، بخش جدایی‌ناپذیر و مسئولیت روزانه‌ی بیمار است که موفقیت تمام مراحل درمانی قبل را تضمین می‌کند.
- پاک‌سازی روزانه پروتز: پروتز را خارج از دهان، با یک مسواک نرم مخصوص پروتز و مایع ظرفشویی یا صابون ملایم (و نه خمیردندان که ساینده است) تمیز کنید. این کار را روی یک حوله یا سینک پر از آب انجام دهید تا در صورت افتادن، نشکند.
- استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده: هفته‌ای چند بار پروتز را در محلول‌های پاک‌کننده مخصوص (که در داروخانه‌ها موجود است) قرار دهید تا باکتری‌ها و لکه‌هایی که با مسواک پاک نمی‌شوند، از بین بروند.
- استراحت دادن به لثه‌ها: توصیه می‌شود شب‌ها هنگام خواب، پروتز را از دهان خارج کرده و در یک ظرف آب تمیز نگهداری کنید. این کار به لثه‌ها اجازه می‌دهد استراحت کرده و در معرض جریان طبیعی بزاق قرار گیرند.
- ماساژ لثه: هر بار که پروتز را برمی‌دارید، با یک مسواک بسیار نرم یا انگشت تمیز، لثه‌ها، سقف دهان و زبان را به آرامی ماساژ دهید. این کار به تحریک گردش خون و حفظ سلامت بافت کمک می‌کند.
- عدم استفاده از آب داغ: آب داغ می‌تواند باعث تغییر شکل (Warping) مواد آکریلی پروتز شده و تناسب آن را از بین ببرد.
نتیجه‌گیری:
دستیابی به یک پروتز دندانی راحت و کارآمد برای فردی با مشکلات لثه، یک مسیر چندمرحله‌ای است. با ترکیب هوشمندانه‌ی درمان‌های پیشگیرانه لثه، آماده‌سازی بافت، استفاده از تکنولوژی‌های مدرن مانند پوشش‌های نرم و ایمپلنت، و تعهد بیمار به رعایت بهداشت، می‌توان به نتیجه‌ای دست یافت که نه تنها زیبایی و توانایی جویدن را بازمی‌گرداند، بلکه سلامت طولانی‌مدت دهان و راحتی بیمار را نیز تضمین می‌کند.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
