چه کارهایی نباید بعد از عصب کشی دندان انجام دهیم؟
عصب‌کشی دندان یکی از درمان‌های رایج و حیاتی دندانپزشکی است که برای نجات دندان آسیب‌دیده از عفونت یا پوسیدگی عمیق انجام می‌شود. با این حال، موفقیت این درمان تنها به مهارت دندانپزشک بستگی ندارد، بلکه رعایت دقیق نکات بهداشتی و مراقبتی در دوران نقاهت نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم رعایت این نکات می‌تواند منجر به عوارض ناخواسته، درد بیشتر و حتی شکست درمان شود. در ادامه به تفصیل کارهای ممنوع بعد از عصب‌کشی دندان را بررسی می‌کنیم.
محدودیت‌های غذایی اولیه
یکی از اولین و مهم‌ترین کارهایی که نباید بعد از عصب‌کشی انجام دهید، خوردن غذا در زمان بی‌حسی است. پس از تزریق داروی بی‌حس‌کننده، ناحیه دهان و فک ممکن است برای چندین ساعت بی‌حس بماند. در این مدت، حس لامسه و درد شما مختل شده و نمی‌توانید به درستی تشخیص دهید که چه فشاری به دندان یا بافت‌های نرم دهان وارد می‌کنید. تا زمانی که اثر داروی بی‌حس کننده کاملاً از بین نرود، که معمولاً ۲ تا ۳ ساعت به طول می‌انجامد، باید از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. برخی منابع نیز توصیه می‌کنند که حداقل ۴۵ دقیقه تا یک ساعت صبر کنید. این دوره انتظار حیاتی است، زیرا در این مدت امکان گاز گرفتن تصادفی کناره‌های دهان، لب، زبان یا حتی دندان درمان شده وجود دارد که می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به بافت‌های نرم و ایجاد زخم‌های دردناک شود. در صورت نیاز به نوشیدن مایعات، می‌توانید با احتیاط و با استفاده از نی، مایعات ولرم و بدون قند را مصرف کنید، اما از هرگونه جویدن یا مکیدن شدید پرهیز کنید.
غذاهای ممنوع بعد از عصب‌کشی
بعد از رفع بی‌حسی و در طول دوره نقاهت که معمولاً چند روز تا یک هفته طول می‌کشد، باید از مصرف غذاهای خاص برای چندین روز پرهیز کنید تا از آسیب به دندان درمان شده و پرکردگی موقت جلوگیری شود:
- غذاهای سخت و سفت: مصرف غذاهایی مانند آجیل، هویج خام، سیب (به صورت کامل)، ذرت (روی بلال)، چیپس، چوب شور، نان سفت و آبنبات سفت به شدت ممنوع است. این غذاها می‌توانند فشار زیادی به دندان وارد کرده و باعث شکستن پرکردگی موقت یا حتی ترک خوردن یا شکستن دندان عصب‌کشی شده شوند که در این مرحله بسیار آسیب‌پذیر است. دندان عصب‌کشی شده تا زمانی که روکش دائمی روی آن قرار نگیرد، شکننده‌تر از دندان‌های دیگر است.
- مواد چسبناک: مواد غذایی مانند تافی، آدامس، شکلات‌های جویدنی و کارامل می‌توانند به پرکردگی موقت دندان چسبیده و آن را از جای خود خارج کنند. این اتفاق می‌تواند منجر به باز شدن کانال دندان و ورود باکتری‌ها و عفونت مجدد شود.
- نوشیدنی‌های داغ و سرد: باید حداقل تا ۲۴ ساعت از نوشیدنی‌های بسیار داغ یا بسیار سرد پرهیز کنید. دندان تازه عصب‌کشی شده ممکن است همچنان به تغییرات دمایی حساس باشد و مصرف این نوشیدنی‌ها می‌تواند باعث درد یا ناراحتی شود. همچنین، تغییرات شدید دما می‌توانند بر روند بهبود بافت‌های اطراف دندان تأثیر بگذارند.
- سایر موارد ممنوع:
- غذاهای تند و پر ادویه: این غذاها می‌توانند باعث تحریک بافت‌های حساس دهان و لثه اطراف دندان درمان شده شوند و منجر به افزایش التهاب و درد گردند.
- نوشیدنی‌های الکلی: الکل می‌تواند با داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک تداخل داشته باشد و روند بهبودی را کند کند. همچنین، الکل می‌تواند باعث خشکی دهان و افزایش خطر عفونت شود.
- نمک: مصرف بیش از حد نمک می‌تواند به افزایش تورم در ناحیه درمان شده کمک کند. بهتر است در روزهای اول از غذاهای کم نمک استفاده شود. به جای این موارد، غذاهای نرم و ولرم مانند سوپ، ماست، پوره سیب‌زمینی، تخم‌مرغ آب‌پز نرم و اسموتی‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
پرهیز از دخانیات
کشیدن سیگار و قلیان از مهم‌ترین کارهای ممنوع بعد از عصب‌کشی است و می‌تواند عواقب جدی برای روند بهبودی داشته باشد. سیگار کشیدن می‌تواند:
- باعث عفونت در لثه یا ریشه دندان شود: نیکوتین و سایر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار باعث کاهش جریان خون در بافت‌های دهان و لثه می‌شوند، که این امر توانایی بدن برای مبارزه با باکتری‌ها و بهبود زخم را کاهش می‌دهد و خطر عفونت را به شدت افزایش می‌دهد.
- فرآیند بهبودی را به تأخیر بیندازد: مواد سمی موجود در دود سیگار می‌توانند به سلول‌های در حال ترمیم آسیب رسانده و روند بازسازی بافت‌ها را کند کنند. این تأخیر می‌تواند منجر به طولانی‌تر شدن دوره درد و ناراحتی شود.
- لخته‌های خونی مفید برای بهبودی را از بین ببرد: عمل مکیدن هنگام سیگار کشیدن می‌تواند باعث جابجایی یا از بین رفتن لخته خونی شود که در محل درمان تشکیل شده است. این لخته برای محافظت از استخوان و عصب زیرین و شروع روند بهبودی ضروری است. از بین رفتن آن می‌تواند منجر به وضعیتی بسیار دردناک به نام “حفره خشک” (dry socket) شود.
- خطر عوارض را افزایش دهد: سیگار کشیدن به طور کلی سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و شما را مستعد ابتلا به عوارض بیشتری پس از هر عمل جراحی، از جمله عصب‌کشی، می‌کند. توصیه می‌شود حداقل ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد از عصب‌کشی سیگار نکشید و برای اطمینان از بهبودی کامل و کاهش حداکثری خطرات، بهتر است تا دو هفته کامل از مصرف هرگونه دخانیات خودداری کنید.
رفتارهای نادرست در بهداشت دهان
- مسواک زدن نادرست: نباید در مراحل اولیه بهداشت دهان را نادیده بگیرید، زیرا حفظ بهداشت دهان برای جلوگیری از عفونت ضروری است. با این حال، باید با احتیاط مسواک بزنید و به بافت‌های حساس اطراف دندان درمان شده فشار نیاورید. از یک مسواک نرم استفاده کنید و با حرکات آرام و دایره‌ای، دندان‌ها و لثه‌های دیگر را تمیز کنید. در ابتدا، ممکن است لازم باشد از مسواک زدن مستقیم روی دندان عصب‌کشی شده اجتناب کنید و به جای آن، فقط به آرامی آن ناحیه را با آب یا دهان‌شویه غیرالکلی شستشو دهید.
- دهان‌شویه‌های حاوی الکل: در روزهای اول بعد از عصب‌کشی، از دهان‌شویه‌های حاوی الکل خودداری کنید. الکل می‌تواند باعث تحریک بافت‌های تازه ترمیم شده و ایجاد سوزش شود. به جای آن، می‌توانید از دهان‌شویه‌های آب‌نمک (یک قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم) یا دهان‌شویه‌های بدون الکل که توسط دندانپزشک توصیه شده‌اند، استفاده کنید.
- جویدن از سمت درمان شده: نباید با دندان عصب‌کشی شده غذا بجوید، به خصوص اگر هنوز روکش دائمی روی آن قرار نگرفته باشد. پرکردگی موقت به اندازه کافی قوی نیست که بتواند فشار جویدن را تحمل کند و ممکن است بشکند یا از بین برود. باید غذا را از سمت مقابل دهان بجوید تا فشار کمتری به دندان درمان شده وارد شود و به آن فرصت کافی برای بهبود داده شود.
فعالیت‌های فیزیکی
ورزش شدید بعد از عصب‌کشی توصیه نمی‌شود. فعالیت‌های بدنی سنگین می‌توانند باعث افزایش جریان خون و فشار در ناحیه سر و صورت شوند که این امر می‌تواند منجر به افزایش درد، تورم و حتی خونریزی در محل درمان شود. بهتر است حداقل دو روز از انجام تمرینات فیزیکی پرهیز کنید. در این مدت، استراحت کافی داشته باشید و از فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین، دویدن شدید یا هر ورزشی که ضربان قلب و فشار خون شما را به شدت بالا می‌برد، خودداری کنید. فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی آرام معمولاً مشکلی ندارند، اما در صورت احساس هرگونه ناراحتی، فوراً متوقف شوید.
مصرف خودسرانه دارو
نباید داروی مسکن را خودسرانه مصرف کنید. دندانپزشک شما داروهای لازم، از جمله مسکن‌ها و در صورت لزوم آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز خواهد کرد. باید داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید و دوره آنتی‌بیوتیک را بدون توجه به بهتر شدن احساس یا از بین رفتن درد، به پایان برسانید. قطع زودهنگام آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به بازگشت عفونت و ایجاد مقاومت میکروبی شود. در صورت احساس درد شدید یا مداوم که با داروهای تجویز شده کنترل نمی‌شود، به جای افزایش دوز خودسرانه، فوراً با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
نادیده گرفتن پیگیری‌ها
نباید از مراجعه‌های بعدی به دندانپزشک غافل شوید. عصب‌کشی معمولاً شامل چندین مرحله است و دندان شما پس از پرکردگی موقت نیاز به پرکردگی دائمی یا روکش دارد. حتی اگر خودتان را بدون درد می‌بینید و احساس می‌کنید که کاملاً بهبود یافته‌اید، باید برای بررسی وضعیت دندان و در صورت نیاز، قرار دادن روکش دائمی مراجعه کنید. عدم قرار دادن روکش دائمی می‌تواند دندان را در برابر شکستگی و عفونت مجدد آسیب‌پذیر کند و زحمات درمان اولیه را از بین ببرد. دندانپزشک زمان مناسب برای این مراجعات را به شما اطلاع خواهد داد.
علائم هشدار
اگر علائمی مانند درد شدید و غیرقابل کنترل، تورم زیاد و فزاینده در داخل یا خارج دهان، خونریزی غیرمعمول و مداوم از محل درمان، تب، یا احساس ناخوشی عمومی مشاهده کردید، باید فوراً با دندانپزشک تماس بگیرید و نباید این علائم را نادیده بگیرید. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از عفونت یا عوارض جدی‌تر باشند که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارند. نادیده گرفتن این هشدارها می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تر و طولانی‌تر شدن روند درمان شود.
رعایت دقیق این نکات و پرهیز از کارهای ممنوع، به بهبودی سریع‌تر و موفق‌تر درمان کمک می‌کند و از بروز عوارض جانبی جلوگیری می‌کند. همکاری شما با دندانپزشک در این دوران، تضمین‌کننده سلامت بلندمدت دندان شما خواهد بود.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
