دهان و دندان
چه تفاوت هایی بین دندان مصنوعی و بریج وجود دارد؟
تفاوت‌های جامع بین دندان مصنوعی و بریج دندان
انتخاب بین دندان مصنوعی (دنچر) و بریج (پل دندانی) یکی از تصمیمات مهم و کلیدی در علم دندانپزشکی برای بازسازی لبخند و جایگزینی دندان‌های از دست رفته است. این انتخاب نه تنها بر ظاهر فرد، بلکه بر کیفیت زندگی، سلامت دهان و راحتی او نیز تأثیر مستقیم دارد. هر یک از این روش‌ها دارای ویژگی‌ها، مواد سازنده، مزایا و معایب خاص خود هستند که در ادامه به تفصیل و با جزئیات کامل بررسی می‌شوند.
قیمت دندان مصنوعی در تهران (جدول هزینه)
۱. تعریف، انواع و ساختار
- دندان مصنوعی (دنچر): یک پروتز دندانی قابل جایگزینی است که نه تنها برای جایگزینی دندان‌ها، بلکه برای حمایت از بافت‌های لثه و استخوان فک طراحی می‌شود. دنچرها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- دنچر کامل (Full Denture): زمانی استفاده می‌شود که فرد تمام دندان‌های یک فک (بالا یا پایین) را از دست داده باشد. این پروتز از یک پایه آکریلیکی همرنگ لثه ساخته شده که روی لثه‌ها و استخوان فک قرار می‌گیرد.
- دنچر پارسیل (Partial Denture): برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته در شرایطی که هنوز تعدادی دندان سالم در فک وجود دارد، استفاده می‌شود. این پروتز علاوه بر پایه آکریلیکی، دارای گیره‌های فلزی یا همرنگ دندان است که به دندان‌های مجاور متصل شده و به ثبات آن کمک می‌کند.
- بریج دندان (پل دندانی): یک ترمیم دندانی ثابت است که به معنای واقعی کلمه مانند یک پل، فضای خالی بین دو دندان را پر می‌کند. بریج برای نصب، به دندان‌های سالم مجاور ناحیه بی‌دندانی به عنوان تکیه‌گاه (Abutment) متکی است. اجزای اصلی آن عبارتند از:
- پونتیک (Pontic): دندان مصنوعی که جایگزین دندان از دست رفته می‌شود.
- روکش (Crown/Retainer): کلاهک‌هایی که روی دندان‌های تکیه‌گاه تراش‌خورده قرار گرفته و سیمان می‌شوند تا کل ساختار را در جای خود محکم نگه دارند. انواع مختلفی از بریج‌ها وجود دارد، از جمله بریج سنتی (رایج‌ترین نوع)، بریج کانتی‌لِوِر (که فقط به یک دندان تکیه دارد) و بریج مریلند (که با باله‌های فلزی به پشت دندان‌های مجاور می‌چسبد و نیاز به تراش کمتری دارد).
۲. تفاوت‌های اساسی در ساختار و اتصال
- ثبات و قابلیت حرکت: این اصلی‌ترین تفاوت است. بریج‌ها با سیمان دائمی به دندان‌های طبیعی متصل می‌شوند و بخشی جدایی‌ناپذیر از قوس دندانی فرد به حساب می‌آیند، بنابراین هیچ حرکتی ندارند. در مقابل، دندان‌های مصنوعی متحرک برای ثبات به مکش، چسب‌های مخصوص و کنترل عضلات زبان و گونه متکی هستند و می‌توان آن‌ها را به راحتی از دهان خارج کرد.
- نحوه اتصال و تأثیر بر دندان‌های مجاور: برای نصب بریج، دندان‌های سالم تکیه‌گاه باید به میزان قابل توجهی تراشیده شوند تا روکش روی آن‌ها قرار گیرد. این یک فرآیند غیرقابل بازگشت است. اما دندان مصنوعی پارسیل معمولاً نیازی به تراش دندان‌های مجاور ندارد و تنها با گیره‌هایی به آن‌ها متصل می‌شود.
۳. عملکرد، کارایی و احساس بیمار
- پایداری و اعتماد به نفس: بریج‌های دندانی به دلیل ثبات کامل، احساسی بسیار شبیه به دندان‌های طبیعی ایجاد می‌کنند. فرد با اعتماد به نفس کامل صحبت می‌کند، می‌خندد و غذا می‌خورد. دندان‌های مصنوعی متحرک، به ویژه در ابتدا، ممکن است در حین صحبت کردن یا غذا خوردن جابجا شوند یا صدای “کلیک” ایجاد کنند که می‌تواند باعث کاهش اعتماد به نفس شود. همچنین، گیر کردن ذرات غذا در زیر پایه دنچر یک مشکل رایج است.
- قدرت جویدن: بریج‌ها تقریباً تمام قدرت جویدن طبیعی را باز می‌گردانند، زیرا نیرو مستقیماً از طریق دندان‌های تکیه‌گاه به استخوان فک منتقل می‌شود. قدرت جویدن با دندان‌های مصنوعی به مراتب کمتر است، زیرا نیرو به بافت نرم لثه وارد می‌شود که برای تحمل فشار ساخته نشده است.
- دوره تطبیق: عادت کردن به بریج بسیار سریع است و معمولاً طی چند روز فرد آن را به عنوان بخشی از دهان خود می‌پذیرد. دوره تطبیق با دندان مصنوعی طولانی‌تر و چالش‌برانگیزتر است. فرد باید یاد بگیرد چگونه با آن صحبت کند، غذا بخورد و عضلات دهان خود را برای نگه داشتن آن تطبیق دهد. این دوره می‌تواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
۴. مزایا و معایب: نگاهی عمیق‌تر
دندان مصنوعی (متحرک)
- مزایا:
- ✅ کم‌هزینه‌ترین گزینه: راه‌حل اقتصادی برای جایگزینی دندان‌ها.
- ✅ روش غیرتهاجمی: نیازی به تراش دندان‌های سالم نیست.
- ✅ تمیز کردن آسان: قابلیت خروج از دهان برای تمیز کردن کامل.
- ✅ کاربرد گسترده: مناسب برای جایگزینی تعداد زیاد یا تمام دندان‌ها.
- معایب:
- ❌ عدم ثبات: احتمال لغزش و جابجایی در دهان.
- ❌ تحلیل استخوان فک: به دلیل عدم انتقال نیرو، باعث تحلیل تدریجی استخوان زیرین می‌شود.
- ❌ کاهش حس چشایی: دنچر فک بالا سقف دهان را می‌پوشاند و حس چشایی را کم می‌کند.
- ❌ نیاز به تنظیم و تعویض: با تحلیل رفتن استخوان، نیاز به آسترکشی (Reline) یا تعویض پیدا می‌کند.
بریج دندان (ثابت)
- مزایا:
- ✅ ثبات و راحتی فوق‌العاده: احساسی کاملاً شبیه به دندان طبیعی.
- ✅ ظاهر بسیار طبیعی: با انتخاب مواد مناسب، غیرقابل تشخیص از دندان‌های دیگر است.
- ✅ حفظ موقعیت دندان‌ها: از حرکت و کج شدن دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی جلوگیری می‌کند.
- ✅ طول عمر بالا: با مراقبت صحیح، دوام بسیار خوبی دارد.
- معایب:
- ❌ هزینه بالاتر: به طور قابل توجهی گران‌تر از دنچر است.
- ❌ تراش دندان‌های سالم: مهم‌ترین عیب آن، تراشیدن دندان‌های تکیه‌گاه است که یک اقدام غیرقابل بازگشت است.
- ❌ ریسک برای دندان‌های تکیه‌گاه: این دندان‌ها در معرض پوسیدگی و بیماری لثه قرار دارند.
- ❌ تعمیر دشوار: در صورت شکستگی یا آسیب، معمولاً کل بریج باید تعویض شود.
۵. بهداشت و نگهداری
- نگهداری از دندان مصنوعی: باید روزانه از دهان خارج شده و با یک مسواک مخصوص دنچر و پاک‌کننده‌های غیرساینده تمیز شود. شب‌ها باید آن را در آب یا محلول مخصوص نگهداری کرد تا از خشک شدن و تغییر شکل آن جلوگیری شود. بهداشت لثه‌ها و زبان نیز بسیار مهم است.
- نگهداری از بریج دندان: بهداشت بریج چالش‌برانگیزتر است. علاوه بر مسواک زدن عادی، تمیز کردن فضای زیر پونتیک (دندان معلق) برای جلوگیری از تجمع پلاک و مواد غذایی حیاتی است. این کار با استفاده از نخ دندان‌های مخصوص (Super Floss) یا فلاس تریدر (Floss Threader) انجام می‌شود. عدم رعایت بهداشت می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان‌های تکیه‌گاه و شکست کل بریج شود.
۶. شرایط استفاده و کاندیدای مناسب
بریج دندان زمانی مناسب است که:
- فضای بی‌دندانی توسط دندان‌های سالم و قوی با ریشه‌های بلند و استخوان حمایت‌کننده کافی احاطه شده باشد.
- تعداد دندان‌های از دست رفته محدود باشد (معمولاً ۱ تا ۳ دندان متوالی).
- بیمار بهداشت دهان خوبی داشته باشد و متعهد به رعایت آن باشد.
دندان مصنوعی زمانی بهتر است که:
- تعداد زیادی از دندان‌ها یا تمام دندان‌های یک فک از دست رفته باشد.
- دندان‌های باقی‌مانده ضعیف بوده و توانایی تحمل فشار بریج را نداشته باشند.
- بیمار به دلیل محدودیت بودجه، به دنبال یک راه‌حل اقتصادی باشد.
- به عنوان یک راه‌حل موقت قبل از درمان‌های پیچیده‌تر مانند ایمپلنت استفاده شود.
۷. طول عمر، دوام و هزینه
- طول عمر:
- بریج دندان: با مراقبت مناسب، معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سال یا حتی بیشتر عمر می‌کند.
- دندان مصنوعی: به دلیل تغییرات در استخوان فک، معمولاً هر ۵ تا ۸ سال نیاز به تنظیم، آسترکشی یا تعویض کامل دارد.
- هزینه:
- دندان مصنوعی: به عنوان مقرون‌به‌صرفه‌ترین گزینه اولیه محسوب می‌شود.
- بریج دندان: هزینه اولیه آن به مراتب بالاتر است و به تعداد واحدها (تعداد روکش‌ها + پونتیک‌ها) و جنس مواد (سرامیک، زیرکونیا، فلز) بستگی دارد.
نتیجه‌گیری نهایی
انتخاب نهایی بین دندان مصنوعی و بریج یک تصمیم پیچیده و چندوجهی است. این انتخاب نه تنها به شرایط کلینیکی دهان بیمار، بلکه به سبک زندگی، انتظارات، توانایی مالی و تعهد او به رعایت بهداشت بستگی دارد. بریج یک راه‌حل ثابت، راحت و با دوام است که احساسی بسیار نزدیک به دندان طبیعی دارد اما تهاجمی‌تر و پرهزینه‌تر است. دندان مصنوعی یک گزینه اقتصادی و غیرتهاجمی است اما با چالش‌هایی در زمینه ثبات و راحتی همراه است.
مهم‌ترین گام، انجام یک معاینه کامل و مشاوره صادقانه با دندانپزشک متخصص است تا با در نظر گرفتن تمام جوانب، بهترین و مناسب‌ترین طرح درمان برای هر فرد به صورت اختصاصی تعیین گردد.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
-
-
