آیا عصب کشی در دوران بارداری امکان پذیر است؟
راهنمای کامل و جامع عصب‌کشی (درمان ریشه) در دوران بارداری
در صورت وجود ضرورت بالینی، عصب‌کشی (درمان ریشه) در دوران بارداری یک فرایند درمانی کاملاً ایمن و حتی ضروری است و نباید هیچ‌گونه ترسی از تأثیر منفی آن بر جنین وجود داشته باشد. در واقع، عدم درمان عفونت فعال دندان می‌تواند خطرات بسیار بیشتری برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. با رعایت پروتکل‌های استاندارد ایمنی مانند استفاده از پوشش سربی دوگانه هنگام تصویربرداری و به‌کارگیری کمترین دوز مؤثر داروی بی‌حسی، این درمان در هر یک از سه‌ماهه‌های بارداری با اطمینان کامل قابل انجام است.
قیمت عصب کشی دندان در تهران (جدول هزینه)
۱. ضرورت و زمان‌بندی انجام درمان
عصب‌کشی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که باکتری‌ها به پالپ (بافت نرم و حاوی عصب در مرکز دندان) نفوذ کرده و باعث عفونت یا التهاب غیرقابل‌برگشت شوند. این وضعیت با درد شدید، حساسیت به سرما و گرما، یا آبسه همراه است. به تعویق انداختن درمان‌های اورژانسی دندانپزشکی در دوران بارداری، یک اشتباه رایج اما خطرناک است که می‌تواند منجر به مشکلات جدی‌تری شود:
- گسترش عفونت (عفونت سیستمیک): عفونت محدود به دندان می‌تواند به استخوان فک و بافت‌های اطراف گسترش یابد و حتی وارد جریان خون شود (سپسیس). این وضعیت یک خطر جدی برای سلامت عمومی مادر است و می‌تواند به‌طور غیرمستقیم با افزایش ریسک زایمان زودرس، سلامت جنین را نیز تهدید کند.
- نیاز به مداخلات پیچیده‌تر و داروهای بیشتر: هرچه درمان دیرتر انجام شود، عفونت شدیدتر شده و ممکن است نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر و برای مدت طولانی‌تر باشد.
- استرس فیزیولوژیک و روانی مادر: درد شدید و مداوم، یک منبع استرس فیزیولوژیک قوی است. این استرس باعث ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول می‌شود که می‌توانند از جفت عبور کرده و بر رشد جنین تأثیر منفی بگذارند. کنترل درد و عفونت به معنای ایجاد محیطی آرام‌تر برای جنین است.
بهترین زمان برای درمان: اگرچه درمان‌های اورژانسی در هر زمانی باید فوراً انجام شوند، اما اگر درمان الکتیو (انتخابی) و قابل برنامه‌ریزی باشد، سه‌ماهه دوم بارداری (هفته ۱۴ تا ۲۶) بهترین و ایده‌آل‌ترین زمان در نظر گرفته می‌شود. دلایل این امر عبارت‌اند از:
- پایان مرحله ارگانوژنز: در سه‌ماهه اول، اندام‌های حیاتی جنین در حال شکل‌گیری هستند و این دوره حساس‌ترین زمان رشد است. اگرچه درمان دندانپزشکی ایمن است، اما برای کاهش هرگونه استرس، درمان‌های غیراورژانسی به بعد موکول می‌شوند.
- کاهش علائم اولیه بارداری: در سه‌ماهه دوم، معمولاً حالت تهوع و خستگی شدید مادر کاهش یافته و تحمل او برای نشستن روی صندلی دندانپزشکی بیشتر است.
- راحتی فیزیکی مادر: در سه‌ماهه سوم، بزرگ شدن شکم ممکن است دراز کشیدن به پشت را برای مدت طولانی دشوار کند و ریسک سندرم افت فشار خون به دلیل خوابیدن به پشت (Supine Hypotensive Syndrome) را افزایش دهد. با این حال، حتی در این دوره نیز درمان با ایجاد وضعیت مناسب برای مادر (مانند قرار دادن بالشت زیر سمت راست بدن) امکان‌پذیر است.
۲. بی‌حسی موضعی
استفاده از بی‌حس‌کننده‌های موضعی استاندارد دندانپزشکی مانند لیدوکائین (جزو داروهای گروه B) همراه با اپی‌نفرین (با غلظت ۱:۱۰۰,۰۰۰) در دوران بارداری کاملاً بی‌خطر و مورد تأیید است.
- نقش اپی‌نفرین: اپی‌نفرین باعث انقباض عروق خونی در محل تزریق می‌شود. این کار دو مزیت بزرگ دارد: اول اینکه داروی بی‌حسی را برای مدت طولانی‌تری در محل نگه می‌دارد و تأثیر آن را افزایش می‌دهد، و دوم اینکه از جذب سریع دارو به جریان خون عمومی جلوگیری کرده و دوز سیستمیک آن را به حداقل می‌رساند.
- مقایسه با استرس: جالب است بدانید میزان اپی‌نفرینی که بدن مادر در پاسخ به درد شدید و استرس ناشی از آن تولید می‌کند، بسیار بیشتر از مقدار موجود در یک کارتریج بی‌حسی دندانپزشکی است. بنابراین، تزریق بی‌حسی برای کنترل درد، اقدامی بسیار ایمن‌تر از تحمل درد است.
۳. تصویربرداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی)
رادیوگرافی‌های دندانی برای تشخیص دقیق پوسیدگی، بررسی وضعیت ریشه و اطمینان از موفقیت درمان ریشه، یک ابزار حیاتی هستند.
- پوشش سربی کامل: استفاده هم‌زمان از پیش‌بند سربی برای پوشاندن کامل شکم و لگن و تیروئیدبند سربی برای محافظت از غده تیروئید الزامی است. این پوشش‌ها تقریباً تمام تشعشعات پراکنده را مسدود می‌کنند.
- دوز تابش بسیار ناچیز: با وجود این پوشش‌ها، میزان اشعه‌ای که به ناحیه شکم و جنین می‌رسد، عملاً صفر و غیرقابل اندازه‌گیری است. این دوز بسیار کمتر از میزان تشعشعی است که فرد در طول یک پرواز چندساعته با هواپیما یا حتی در زندگی روزمره طی چند روز از منابع طبیعی دریافت می‌کند.
- رادیوگرافی دیجیتال: امروزه اکثر مراکز دندانپزشکی از رادیوگرافی دیجیتال استفاده می‌کنند که میزان اشعه مورد نیاز آن تا ۸۰٪ کمتر از فیلم‌های قدیمی است و ایمنی را به سطح بالاتری می‌رساند.
انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) و کالج متخصصین زنان و زایمان آمریکا (ACOG) هر دو متفق‌القول هستند که خدمات تشخیصی و درمانی دندانپزشکی، با رعایت پروتکل‌های حفاظتی، در تمام طول دوران بارداری ایمن و مجاز است.
۴. مصرف داروهای کمکی
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت وجود عفونت باکتریایی، داروهای خانواده پنی‌سیلین و سفالوسپورین‌ها، آموکسی‌سیلین و کلیندامایسین (همگی گروه B دارویی) ایمن‌ترین گزینه‌ها هستند. باید از مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین به‌شدت خودداری کرد، زیرا می‌تواند باعث تغییر رنگ دائمی دندان‌های جنین شود.
- مسکن‌ها: استامینوفن (پاراستامول) به‌عنوان اولین و ایمن‌ترین انتخاب برای کنترل درد در تمام دوران بارداری شناخته می‌شود. از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم، باید اجتناب شود، زیرا می‌توانند منجر به بسته شدن زودهنگام مجرای شریانی در قلب جنین شوند.
۵. توصیه‌های عملی برای مادران باردار
- مشورت و هماهنگی با پزشک زنان: هدف از این مشورت کسب “اجازه” نیست، بلکه “هماهنگی” است. پزشک زنان را در جریان درمان قرار دهید تا در صورت وجود شرایط خاص (مانند بارداری پرخطر، دیابت بارداری یا فشار خون بالا)، توصیه‌های لازم را به دندانپزشک ارائه دهد.
- تأکید بر پوشش سربی: هنگام مراجعه، شخصاً از دستیار دندانپزشک بخواهید که پیش‌بند و تیروئیدبند سربی را برای شما استفاده کند.
- اطلاع‌رسانی کامل به دندانپزشک: تاریخ احتمالی زایمان، هرگونه حساسیت دارویی، داروهای مصرفی و هرگونه ناراحتی فیزیکی را به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
- راحتی حین درمان: از دندانپزشک خود بخواهید جلسات درمانی را کوتاه‌تر کند. برای جلوگیری از افت فشار، درخواست کنید یک بالشت کوچک زیر سمت راست کمر شما قرار دهند تا رحم به آئورت و ورید اجاف تحتانی فشار نیاورد.
- پیگیری دقیق پس از درمان: علائم خود را پس از درمان به‌دقت کنترل کرده و داروها را دقیقاً طبق دستور و در زمان مقرر مصرف کنید تا از بروز هرگونه عارضه جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
هیچ شواهد معتبر علمی مبنی بر آسیب به جنین در اثر عصب‌کشی استاندارد وجود ندارد. این درمان، به‌ویژه در موارد اورژانسی، نه تنها ایمن است، بلکه برای حفظ سلامت عمومی مادر و پیشگیری از عوارض خطرناک عفونت که می‌تواند به جنین آسیب برساند، یک اقدام ضروری و مسئولانه است. با انتخاب یک دندانپزشک آگاه و رعایت اصول ایمنی، می‌توانید با آرامش کامل و اطمینان خاطر این درمان را دریافت کنید و سلامت دهان و دندان خود را در این دوره حساس حفظ نمایید.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
-
-
