آیا روکش دندان به مرور زمان خراب می شود؟

4 هفته پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۵-۰۱

0 زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

آیا روکش دندان به مرور زمان خراب می‌شود؟

بله، روکش دندان یک راه‌حل دائمی مادام‌العمر نیست و به مرور زمان دچار فرسودگی و خرابی می‌شود. طول عمر متوسط یک روکش دندان معمولاً بین ۵ تا ۱۵ سال تخمین زده می‌شود، اما این بازه زمانی به شدت متغیر است. با انتخاب مواد باکیفیت، تکنیک صحیح دندانپزشک و از همه مهم‌تر، مراقبت دقیق و اصولی بیمار، برخی روکش‌ها می‌توانند تا ۲۵ سال یا حتی بیشتر عملکرد مطلوب خود را حفظ کنند.

قیمت روکش دندان در تهران (جدول هزینه)

چرا روکش دندان با گذشت زمان خراب می‌شود؟

خرابی روکش دندان یک فرآیند تدریجی است که تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل مکانیکی، شیمیایی و بیولوژیکی رخ می‌دهد. درک این عوامل به شما کمک می‌کند تا بهتر از روکش خود مراقبت کنید.

۱. سایش و فرسایش طبیعی (Wear and Tear)

روکش دندان به طور مداوم در محیط دهان در معرض نیروهای گوناگون قرار دارد:

فشار جویدن و غذا خوردن: هر بار که شما غذا می‌جوید، نیرویی قابل توجه به سطح روکش وارد می‌شود. این فشار مداوم، به ویژه هنگام مصرف غذاهای سفت مانند آجیل یا ته‌دیگ، می‌تواند باعث ایجاد ترک‌های میکروسکوپی در ساختار روکش (به خصوص انواع سرامیکی) شود که به مرور زمان گسترش می‌یابند.
تماس با مواد اسیدی: محیط دهان به طور طبیعی در معرض اسیدهای مختلفی قرار دارد؛ از اسیدهای موجود در نوشابه‌های گازدار، آب‌میوه‌ها و مرکبات گرفته تا اسید معده در افرادی که دچار رفلاکس هستند. این اسیدها می‌توانند به تدریج سیمان دندانپزشکی که روکش را به دندان متصل کرده، حل کنند و باعث ضعیف شدن اتصال و نفوذ باکتری‌ها شوند.
دندان قروچه (Bruxism): افرادی که عادت به دندان قروچه یا فشردن دندان‌ها روی هم دارند (اغلب به صورت ناخودآگاه در خواب)، نیرویی بسیار شدید و مخرب به روکش‌ها و دندان‌های خود وارد می‌کنند. این سایش شدید می‌تواند عمر روکش را به شدت کاهش دهد، باعث لب‌پریدگی یا شکستگی کامل آن شود.

۲. مشکلات عفونت و پوسیدگی

حتی اگر روکش سالم به نظر برسد، دندان زیر آن همچنان در معرض خطر است:

نفوذ باکتری‌ها: همیشه یک درز میکروسکوپی بین لبه روکش و دندان وجود دارد. اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، باکتری‌ها و پلاک در این ناحیه تجمع کرده، از این درز نفوذ می‌کنند و باعث پوسیدگی دندان پایه می‌شوند.
دشواری در تشخیص پوسیدگی: از آنجایی که دندان زیر روکش پنهان است، پوسیدگی در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد و تنها با معاینات دقیق و عکس‌های رادیوگرافی (X-ray) توسط دندانپزشک قابل تشخیص است. اگر این پوسیدگی پیشرفت کند، ساختار دندان زیرین را تضعیف کرده و منجر به شکستگی دندان و افتادن روکش می‌شود.
بیماری لثه: التهاب و بیماری لثه (پریودنتیت) باعث تحلیل رفتن استخوان و عقب‌نشینی لثه از اطراف روکش می‌شود. این امر نه تنها ظاهر نازیبایی ایجاد می‌کند، بلکه ریشه حساس دندان را آشکار کرده و یک محیط مستعد برای تجمع پلاک و پوسیدگی ریشه فراهم می‌آورد.

۳. تغییرات ساختاری

با گذشت زمان، هم خود روکش و هم ساختارهای اطراف آن دچار تغییر می‌شوند:

کاهش چسبندگی سیمان: سیمان دندانپزشکی که مانند چسب عمل می‌کند، به مرور زمان در بزاق دهان حل شده و خاصیت خود را از دست می‌دهد. این فرآیند که به آن “شسته شدن سیمان” (Cement Washout) می‌گویند، باعث ایجاد یک فضای خالی زیر روکش شده و آن را مستعد لق شدن و افتادن می‌کند.
عقب‌نشینی لثه: همانطور که اشاره شد، تحلیل لثه با افزایش سن یا به دلیل بیماری، لبه‌های روکش را نمایان می‌کند. در روکش‌های PFM (فلز-سرامیک)، این امر منجر به دیده شدن یک خط تیره فلزی در حاشیه لثه می‌شود که از نظر زیبایی خوشایند نیست.
شکستگی و ترک: ضربه‌های ناگهانی (مثلاً هنگام ورزش یا گاز زدن یک جسم سخت) یا خستگی مواد در طول زمان، می‌تواند باعث ترک خوردن یا شکستن بخشی از روکش شود. این شکستگی‌ها می‌توانند لبه‌های تیزی ایجاد کنند که زبان و گونه را آزار می‌دهد.

عوامل مؤثر بر عمر روکش دندان

نوع ماده روکش

انتخاب ماده مناسب، اولین و یکی از مهم‌ترین قدم‌ها در تعیین طول عمر روکش است:

نوع ماده	عمر تقریبی	ویژگی‌های کلیدی
فلزی (طلا/پالادیوم)	+۱۵-۲۰ سال	بسیار بادوام و مقاوم در برابر سایش. زیست‌سازگاری عالی با بافت لثه. به دلیل رنگ فلزی، برای دندان‌های خلفی که دیده نمی‌شوند، ایده‌آل است.
زیرکونیا	+۱۵-۲۰ سال	استحکام فوق‌العاده بالا، تقریباً به اندازه فلز. ظاهر طبیعی و همرنگ دندان. سایش بسیار کمی روی دندان مقابل ایجاد می‌کند. انتخابی عالی برای افراد مبتلا به دندان قروچه.
پرسلن (تمام سرامیک)	۱۰-۱۵ سال	بالاترین سطح زیبایی و شفافیت، کاملاً مشابه دندان طبیعی. ایده‌آل برای دندان‌های جلویی. نسبت به زیرکونیا شکننده‌تر است و در برابر فشارهای شدید آسیب‌پذیرتر است.
پرسلن جوش خورده به فلز (PFM)	۵-۱۵ سال	ترکیبی از استحکام فلز (در لایه زیرین) و زیبایی سرامیک (در لایه رویی). با این حال، لایه سرامیکی ممکن است دچار لب‌پریدگی شود و خط فلزی در لبه لثه ممکن است نمایان گردد.
رزین	۵-۱۰ سال	مقرون به صرفه‌ترین گزینه. دوام و مقاومت کمتری نسبت به سایر انواع دارد و بیشتر مستعد سایش، شکستگی و تغییر رنگ در طول زمان است. معمولاً به عنوان یک راه‌حل موقت استفاده می‌شود.

عوامل فردی

عادات و ویژگی‌های شخصی شما نقش تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت روکش دارد:

بهداشت دهان: این مهم‌ترین عامل است. مسواک زدن ناکافی و عدم استفاده از نخ دندان باعث تجمع پلاک در لبه‌های روکش و پوسیدگی دندان زیرین می‌شود.
عادات غذایی: مصرف مداوم غذاهای بسیار سخت (یخ، آب‌نبات)، چسبناک (تافی، گز) یا اسیدی (نوشابه) می‌تواند به روکش آسیب فیزیکی وارد کرده یا اتصال آن را ضعیف کند.
موقعیت دندان: روکش روی دندان‌های آسیا (مولرها) که وظیفه اصلی جویدن را بر عهده دارند، فشار بسیار بیشتری را نسبت به روکش دندان‌های جلویی تحمل می‌کند و در نتیجه بیشتر در معرض سایش و شکستگی است.
عادات مضر: استفاده از دندان‌ها به عنوان ابزار (برای باز کردن درب بطری، شکستن آجیل یا نگه داشتن اشیاء) و عادت جویدن ناخن یا سر خودکار، می‌تواند به راحتی باعث شکستن یا لق شدن روکش شود.

علائم خرابی روکش دندان

آگاهی از این علائم به شما کمک می‌کند تا قبل از بروز مشکلات جدی‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید.

علائم قابل مشاهده

آسیب ظاهری: هرگونه ترک، شکستگی، لب‌پریدگی یا سوراخ شدن سطح روکش یک علامت خطر جدی است. می‌توانید با زبان خود لبه‌های روکش را لمس کنید؛ هرگونه تیزی می‌تواند نشانه شکستگی باشد.
تغییر رنگ: تیره شدن روکش یا ایجاد یک هاله خاکستری در اطراف آن می‌تواند نشانه نفوذ مواد رنگی یا پوسیدگی دندان زیرین باشد که از زیر روکش نمایان شده است.
شل شدن: اگر هنگام جویدن یا فشار دادن با انگشت، احساس می‌کنید روکش حرکت می‌کند یا صدای “کلیک” می‌دهد، به این معنی است که سیمان آن از بین رفته و روکش لق شده است.
عقب‌نشینی لثه و خط تیره: نمایان شدن لبه فلزی روکش‌های PFM یا ایجاد فاصله بین روکش و لثه، هم مشکل زیبایی است و هم نشان‌دهنده تحلیل لثه.

علائم حسی

درد مداوم یا هنگام جویدن: درد می‌تواند نشانه وجود عفونت، التهاب عصب دندان زیرین یا ترک در روکش یا ریشه دندان باشد.
حساسیت: اگر روکش شما ناگهان به سرما، گرما یا شیرینی حساس شده، احتمالاً درز یا شکافی در آن ایجاد شده که به عاج حساس دندان اجازه تماس با محرک‌ها را می‌دهد.
تورم یا خونریزی لثه: التهاب، قرمزی و خونریزی لثه در اطراف یک روکش خاص، معمولاً نشانه تجمع پلاک و باکتری و وجود مشکل در آن ناحیه است.
بوی بد یا طعم ناخوشایند: بوی بد مداوم از اطراف یک روکش می‌تواند ناشی از گیر کردن مواد غذایی و فعالیت باکتری‌ها در فضای ایجاد شده زیر روکش لق یا خراب باشد.

راه‌های افزایش عمر روکش دندان

افزایش طول عمر روکش دندان یک همکاری مشترک بین شما و دندانپزشکتان است.

۱. بهداشت دهان بی‌نقص

مسواک زدن: حداقل دو بار در روز، با تمرکز ویژه بر روی خط لثه در محل اتصال روکش به دندان. از یک مسواک با سر نرم استفاده کنید تا به لثه آسیب نرسانید.
نخ دندان: استفاده روزانه از نخ دندان برای تمیز کردن فضای بین روکش و دندان‌های مجاور حیاتی است. نخ را به آرامی به شکل حرف C دور روکش حلقه کرده و بالا و پایین ببرید. استفاده از واترجت (واتر فلاسر) نیز می‌تواند به حذف ذرات غذا از این نواحی کمک کند.
دهان‌شویه: از دهان‌شویه‌های ضدباکتریال فاقد الکل استفاده کنید. الکل می‌تواند باعث خشکی دهان و تحلیل رفتن سیمان دندانپزشکی در طولانی مدت شود.

۲. محافظت از روکش

هوشمندانه غذا بخورید: از گاز زدن مستقیم غذاهای بسیار سخت با دندان روکش‌شده خودداری کنید. آجیل را با دست بشکنید و از جویدن یخ یا آب‌نبات‌های سفت پرهیز کنید.
دندان ابزار نیست: این عادت مخرب را برای همیشه کنار بگذارید. برای باز کردن بسته‌بندی‌ها از قیچی استفاده کنید، نه دندان‌هایتان.
محافظ شبانه (Night Guard): اگر دندان قروچه دارید، استفاده از محافظ شبانه که توسط دندانپزشک ساخته می‌شود، بهترین راه برای محافظت از روکش‌ها و دندان‌هایتان در برابر نیروهای مخرب شبانه است.

۳. مراقبت‌های دندانپزشکی منظم

معاینات دوره‌ای: مراجعه به دندانپزشک هر ۶ ماه یک بار برای معاینه و بررسی وضعیت روکش‌ها ضروری است. دندانپزشک می‌تواند مشکلاتی را که شما متوجه آن‌ها نیستید، در مراحل اولیه تشخیص دهد.
عکس‌برداری (رادیوگرافی): عکس‌های X-ray دوره‌ای تنها راه برای اطمینان از سلامت دندان زیر روکش و عدم وجود پوسیدگی در این ناحیه است.
پاکسازی حرفه‌ای: جرم‌گیری و بروساژ حرفه‌ای توسط دندانپزشک یا متخصص بهداشت، پلاک و جرم‌های سخت‌شده در اطراف روکش را که با مسواک تمیز نمی‌شوند، از بین می‌برد.

نتیجه‌گیری

روکش دندان یک سرمایه‌گذاری مهم برای سلامت و زیبایی لبخند شماست. اگرچه هیچ روکشی برای همیشه دوام نمی‌آورد، اما طول عمر آن به شدت تحت کنترل شماست. با انتخاب هوشمندانه نوع روکش با مشورت دندانپزشک، رعایت بهداشت دهان و دندان به شکلی وسواس‌گونه، اصلاح عادات غذایی و مضر و پایبندی به معاینات منظم دندانپزشکی، می‌توانید عمر روکش خود را به حداکثر ممکن برسانید و سال‌های سال از عملکرد و زیبایی آن لذت ببرید. به یاد داشته باشید که مراقبت پیشگیرانه همیشه آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان مشکلات پیچیده در آینده است.