آیا دندان مصنوعی باعث آسیب به لثه ها می شود؟
آیا دندان مصنوعی باعث آسیب به لثهها میشود؟
دندان مصنوعی یا پروتز دندانی، راهحلی کارآمد برای جایگزینی دندانهای از دست رفته است که میتواند کیفیت زندگی، توانایی جویدن و زیبایی لبخند را به افراد بازگرداند. با این حال، این ابزار خارجی در تماس مستقیم و مداوم با بافتهای حساس دهان قرار دارد. به همین دلیل، در صورتی که پروتز به درستی قالبگیری، تنظیم و نگهداری نشود، میتواند به منبعی برای تحریک مزمن، التهاب، عفونت و حتی زخمهای دردناک روی لثهها تبدیل شود. خوشبختانه، با آگاهی از دلایل این مشکلات و رعایت دقیق اصول بهداشتی و مراقبتی، میتوان از بروز این عوارض جلوگیری کرد و از مزایای دندان مصنوعی بدون آسیب رساندن به سلامت لثهها بهرهمند شد.
قیمت دندان مصنوعی در تهران (جدول هزینه)
علل اصلی آسیب به لثهها
آسیبهای لثوی ناشی از دندان مصنوعی معمولاً حاصل ترکیبی از عوامل مکانیکی، بیولوژیکی و بهداشتی است.
۱. تحریک و ساییدگی مکانیکی وقتی دندان مصنوعی کاملاً با لثهها منطبق نباشد، فشار ناشی از جویدن به طور نامتوازن توزیع میشود. این امر منجر به ایجاد نقاط فشار (Pressure Points) در نواحی خاصی از لثه میگردد. این نقاط که معمولاً در برجستگیهای استخوانی بیشتر دیده میشوند، در ابتدا باعث قرمزی و درد خفیف شده و در صورت ادامه فشار، به زخمهای باز و دردناک (Ulcer) تبدیل میشوند. این مشکل در پروتزهای قدیمی که به دلیل تحلیل استخوان فک دیگر مناسب نیستند، بسیار شایع است.
۲. التهاب قارچی (دنتور استوماتیت) فضای بین پروتز و لثه، محیطی گرم، مرطوب و کماکسیژن است که شرایطی ایدهآل برای رشد میکروارگانیسمها، بهویژه قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس (Candida Albicans)، فراهم میکند. این قارچ به طور طبیعی در دهان وجود دارد، اما عواملی مانند بهداشت ضعیف، استفاده ۲۴ ساعته از پروتز، سیگار کشیدن و بیماریهایی مانند دیابت، تعادل میکروبی دهان را بر هم زده و منجر به رشد بیش از حد آن میشوند. دنتور استوماتیت با قرمزی شدید و مخملیشکل در ناحیه زیر پروتز، تورم و گاهی لکههای سفید یا احساس سوزش همراه است. این عارضه یکی از شایعترین مشکلات کاربران دندان مصنوعی است و تا ۶۷٪ آنها حداقل یک بار آن را تجربه میکنند.
۳. تحلیل لثه و استخوان (Resorption) ریشههای دندانهای طبیعی هنگام جویدن، نیروی ملایمی به استخوان فک وارد میکنند که باعث تحریک و حفظ تراکم آن میشود. پس از کشیدن دندانها، این تحریک طبیعی از بین رفته و استخوان فک به تدریج شروع به تحلیل رفتن میکند (فرآیندی به نام آتروفی). فشار مداوم و مستقیم دندان مصنوعی روی لثه و استخوان زیرین، این فرآیند تحلیل را تسریع میکند. این امر نه تنها باعث شل شدن و عدم ثبات پروتز در درازمدت میشود، بلکه میتواند ظاهر چهره را نیز تحت تأثیر قرار داده و موجب فرورفتگی لبها و گونهها گردد.
۴. عفونت و زخمهای فشاری باقیماندن ذرات ریز غذا و پلاکهای باکتریایی در زیر پروتز، بستری برای فعالیت باکتریها ایجاد میکند. این باکتریها با تجزیه مواد قندی، اسید تولید کرده که لثهها را تحریک و ملتهب میکند. اگر زخمهای ناشی از فشار مکانیکی نیز وجود داشته باشند، این محیط آلوده خطر عفونتهای باکتریایی ثانویه را به شدت افزایش میدهد و میتواند منجر به بوی بد دهان (Halitosis) و دردهای شدید شود.
نشانههای هشداردهنده آسیب به لثه
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، لازم است به سلامت لثهها و وضعیت پروتز خود توجه بیشتری کنید:
- قرمزی و تورم: التهاب واضح در ناحیهای از لثه که زیر پروتز قرار دارد.
- درد و ناراحتی: احساس درد هنگام قرار دادن یا برداشتن پروتز و یا در زمان جویدن غذا.
- زخم یا آفت: مشاهده زخمهای کوچک، خراشیدگی یا نقاط سفیدرنگ روی لثه.
- خونریزی: مشاهده خون هنگام مسواک زدن لثهها یا تمیز کردن پروتز.
- بوی بد دهان: بوی نامطبوع مداوم که با بهداشت معمول برطرف نمیشود.
- احساس لقی پروتز: تغییر در نحوه قرارگیری دندان مصنوعی و احساس عدم ثبات آن که قبلاً وجود نداشته است.
راههای پیشگیری و کاهش آسیب
حفظ سلامت لثهها با دندان مصنوعی یک مسئولیت دوجانبه بین شما و دندانپزشکتان است.
- قالبگیری دقیق و تنظیم منظم پروتز: اطمینان حاصل کنید که پروتز شما توسط دندانپزشک ماهر و با استفاده از مواد باکیفیت ساخته شده است. به دلیل تحلیل تدریجی استخوان، لازم است هر ۱ تا ۲ سال یکبار برای معاینه و تنظیم مجدد (آسترکشی یا Relining) به دندانپزشک مراجعه کنید تا تناسب پروتز با شکل جدید لثهها حفظ شود.
- رعایت بهداشت کامل دهان و پروتز:
- پروتز: پس از هر وعده غذایی، پروتز را خارج کرده و زیر آب جاری بشویید. روزی یکبار آن را با یک برس مخصوص دندان مصنوعی (که زبر نیست) و یک پاککننده غیرساینده (مانند صابون مایع ملایم یا قرصهای جوشان مخصوص) تمیز کنید. از خمیردندانهای معمولی که موجب خراشیدگی سطح پروتز میشوند، خودداری کنید.
- دهان: لثهها، زبان و سقف دهان خود را هر روز صبح و شب با یک مسواک بسیار نرم یا یک گاز استریل مرطوب به آرامی ماساژ دهید. این کار به پاکسازی، افزایش گردش خون و حفظ سلامت بافتها کمک میکند.
- استراحت دادن به لثهها (استراحت شبانه): برداشتن دندان مصنوعی به مدت حداقل ۶ تا ۸ ساعت در طول شبانهروز امری ضروری است. این کار به بافتهای لثه اجازه میدهد تا استراحت کرده، در معرض اکسیژن و بزاق قرار گیرند و از فشار مداوم رها شوند. پروتز را در این مدت در یک لیوان آب یا محلول مخصوص نگهداری کنید تا از خشک شدن و تغییر شکل آن جلوگیری شود.
- استفاده از دهانشویههای مناسب: در صورت بروز التهاب خفیف، شستشو با آبنمک ولرم (نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) میتواند تسکیندهنده باشد. برای موارد شدیدتر مانند استوماتیت، دندانپزشک ممکن است دهانشویههای دارویی ضدقارچ یا ضدباکتری (مانند کلرهگزیدین) را برای یک دوره کوتاه تجویز کند.
- مراجعه فوری به متخصص: هرگز تلاش نکنید پروتز خود را با ابزارهای خانگی تنظیم یا تعمیر کنید؛ این کار میتواند آسیب جبرانناپذیری به آن وارد کند. در صورت بروز درد مداوم، زخمهای بهبود نیافته یا لقی پروتز، فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
با اجرای دقیق این تدابیر، میتوانید از دندان مصنوعی خود به عنوان ابزاری برای بهبود کیفیت زندگی استفاده کنید و همزمان سلامت و یکپارچگی لثههای خود را برای سالهای طولانی حفظ نمایید.
لیست پزشکان مرتبط:
- رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران
- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران