دهان و دندان
آیا ترمیم دندان می تواند باعث حساسیت دندان ها شود؟
تجربه‌ی حساسیت دندان پس از ترمیم (پر کردن) یک اتفاق بسیار شایع و در اغلب موارد، بخشی طبیعی از فرآیند بهبودی است. این حساسیت که می‌تواند به سرما، گرما، فشار، شیرینی‌جات یا حتی جریان هوا واکنش نشان دهد، معمولاً موقتی است. درک دلایل بروز این پدیده، مدت زمان طبیعی آن و راهکارهای موثر برای مدیریت آن می‌تواند نگرانی شما را کاهش داده و به بهبودی سریع‌تر کمک کند.
قیمت ترمیم دندان در تهران (جدول هزینه)
علل اصلی بروز حساسیت پس از ترمیم
حساسیت پس از پر کردن دندان می‌تواند ناشی از یک یا چند عامل به‌هم‌پیوسته باشد:
- التهاب و تحریک عصب (Pulpitis) عصب دندان (پالپ) در مرکز آن قرار دارد و توسط لایه‌های مینا و عاج محافظت می‌شود. در حین ترمیم، دندانپزشک برای برداشتن پوسیدگی، با استفاده از دریل از این لایه‌ها عبور می‌کند. لرزش، حرارت و نزدیکی ابزار به پالپ می‌تواند باعث التهاب موقت آن شود. این وضعیت که به آن “پالپیت برگشت‌پذیر” می‌گویند، شایع‌ترین علت دردهای تیز و ناگهانی به محرک‌های دمایی است. عاج دندان حاوی هزاران لوله میکروسکوپی (توبول‌های عاجی) است که مستقیماً به عصب متصل هستند؛ تحریک این توبول‌ها سیگنال درد را به سرعت منتقل می‌کند.
- هدایت حرارتی ماده ترمیمی مواد مختلف، دما را با سرعت‌های متفاوتی منتقل می‌کنند. مواد فلزی مانند آمالگام (ماده نقره‌ای‌رنگ) رسانای بسیار خوبی برای گرما و سرما هستند و تغییرات دمایی را بسیار سریع‌تر از ساختار طبیعی دندان به عصب منتقل می‌کنند. این امر می‌تواند باعث ایجاد یک “شوک” حرارتی و درد شدید شود. رزین‌های کامپوزیت (مواد همرنگ دندان) نیز تا حدی دما را منتقل می‌کنند، اما معمولاً حساسیت کمتری نسبت به آمالگام ایجاد می‌کنند.
- تنظیم نبودن بایت (بلندی ترمیم) یکی از شایع‌ترین و در عین حال قابل حل‌ترین دلایل حساسیت، بلند بودن سطح ماده ترمیمی است. اگر ترمیم حتی به اندازه چند میکرون بلندتر از سطح طبیعی دندان‌های دیگر باشد، هنگام جویدن یا بستن دهان، فشار نامتناسب و شدیدی به آن دندان و رباط نگهدارنده آن (لیگامان پریودنتال) وارد می‌شود. این فشار مداوم نه تنها عصب را تحریک می‌کند، بلکه می‌تواند حسی شبیه به “کوبیدگی” یا درد مبهم هنگام جویدن ایجاد کند.
- واکنش شیمیایی یا آلرژیک هرچند بسیار نادر است، اما بدن برخی افراد ممکن است به یکی از اجزای ماده ترمیمی واکنش نشان دهد. این واکنش می‌تواند به صورت حساسیت، خارش یا التهاب لثه در اطراف دندان ترمیم‌شده بروز کند.
- عمق ترمیم و نزدیکی به عصب هرچه پوسیدگی عمیق‌تر باشد، فاصله بین ماده ترمیمی و پالپ دندان کمتر خواهد بود. در این موارد، احتمال تحریک عصب و بروز حساسیت پس از ترمیم به مراتب بیشتر است و ممکن است مدت زمان بیشتری برای بهبودی کامل لازم باشد. دندان‌پزشکان معمولاً در ترمیم‌های عمیق از یک لایه محافظ (Liner) در زیر پرکردگی برای عایق‌بندی عصب استفاده می‌کنند، اما همچنان مقداری حساسیت قابل انتظار است.
- نشت میکروسکوپی (Microleakage) اگر ماده ترمیمی به طور کامل به دیواره‌های دندان نچسبد، یک شکاف میکروسکوپی بین دندان و ماده پرکننده ایجاد می‌شود. از طریق این شکاف، بزاق، باکتری‌ها و مایعات می‌توانند به زیر ترمیم نفوذ کرده و با تحریک توبول‌های عاجی، باعث ایجاد حساسیت شوند. این پدیده می‌تواند بلافاصله یا مدتی پس از ترمیم رخ دهد.
مدت زمان طبیعی حساسیت چقدر است؟
- کوتاه‌مدت (چند روز تا یک هفته): این شایع‌ترین حالت است. حساسیت معمولاً در چند روز اول به اوج خود می‌رسد و سپس به تدریج و به شکل محسوسی کاهش می‌یابد. این واکنش طبیعی بدن به یک مداخله دندانپزشکی است.
- میان‌مدت (یک تا چهار هفته): در ترمیم‌های عمیق‌تر یا در دندان‌هایی که قبل از ترمیم نیز حساس بوده‌اند، ممکن است پالپ برای بهبودی کامل به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. تا زمانی که حساسیت روند کاهشی دارد (حتی اگر کند باشد)، جای نگرانی نیست.
- طولانی‌مدت و هشدارهای مهم (بیش از یک ماه): اگر حساسیت پس از چند هفته کاهش نیافت، شدیدتر شد، یا با علائم زیر همراه بود، باید آن را جدی گرفت و به دندانپزشک مراجعه کرد:
- درد خودبه‌خودی و ضربان‌دار که شما را از خواب بیدار می‌کند.
- درد شدید و مداوم که به مسکن پاسخ نمی‌دهد.
- تورم لثه یا صورت در ناحیه دندان ترمیم‌شده.
- احساس لقی در دندان. این علائم ممکن است نشانه “پالپیت برگشت‌ناپذیر” (آسیب دائمی به عصب) یا عفونت باشد که نیازمند درمان‌های جدی‌تری مانند عصب‌کشی است.
راهکارهای موثر برای مدیریت و کاهش حساسیت
- استفاده از خمیردندان‌های ضدحساسیت: این خمیردندان‌ها حاوی موادی مانند نیترات پتاسیم (که عصب را آرام می‌کند) یا فلوراید قلع (که توبول‌های عاجی را مسدود می‌کند) هستند. برای اثربخشی، باید به طور مداوم و روزانه از آنها استفاده کرد.
- اجتناب از محرک‌ها: در هفته‌های اول پس از ترمیم، از مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های بسیار سرد یا داغ خودداری کنید. همچنین مصرف مواد غذایی شیرین یا اسیدی (مانند نوشابه و مرکبات) را محدود کنید، زیرا این مواد نیز می‌توانند عصب را تحریک کنند. استفاده از نی برای نوشیدنی‌های سرد می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- مراجعه به دندانپزشک برای تنظیم بایت: اگر احساس می‌کنید هنگام بستن دهان، اولین نقطه‌ای که با هم تماس پیدا می‌کند دندان ترمیم‌شده شماست، حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهید. تنظیم بایت یک فرآیند سریع و بدون درد است که اغلب به شکل چشمگیری حساسیت ناشی از فشار را برطرف می‌کند.
- رعایت بهداشت دهان با ملایمت: از یک مسواک با برس نرم استفاده کنید و اطراف دندان ترمیم‌شده را با ملایمت تمیز کنید. مسواک زدن خشن می‌تواند لثه را تحریک کرده و حساسیت را تشدید کند.
- استفاده از دهانشویه‌های مناسب: استفاده از دهانشویه‌های حاوی فلوراید می‌تواند به تقویت مینا و کاهش حساسیت کمک کند. شستشو با آب‌نمک ولرم (نصف قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم) نیز یک راهکار خانگی عالی برای کاهش التهاب لثه است.
- مصرف مسکن‌های بدون نسخه: در صورت وجود درد قابل تحمل، می‌توانید از داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن طبق دستورالعمل استفاده کنید. اما به یاد داشته باشید که این داروها فقط علامت را کنترل می‌کنند و اگر درد ادامه یافت، نباید جایگزین مراجعه به دندانپزشک شوند.
نتیجه‌گیری
حساسیت پس از ترمیم دندان یک بخش طبیعی و قابل انتظار از فرآیند درمان است. با درک علل آن و به کار بستن راهکارهای مدیریتی، این دوره گذرا را می‌توان با آرامش بیشتری سپری کرد. کلید اصلی، توجه به روند حساسیت است: اگر به مرور زمان بهتر می‌شود، جای نگرانی نیست. اما اگر درد شدید، مداوم یا همراه با علائم نگران‌کننده بود، مراجعه به دندانپزشک برای ارزیابی دقیق، بهترین و ضروری‌ترین اقدام است.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
