آیا ارتودنسی می تواند باعث رفع مشکلات فکی شود؟
نقش ارتودنسی در رفع مشکلات فکی: راهکارها و محدودیت‌ها
ارتودنسی به‌عنوان یکی از شاخه‌های مهم دندانپزشکی، نقش بسیار مؤثری در درمان مشکلات فکی ایفا می‌کند. تحقیقات و تجربیات بالینی نشان می‌دهند که بسیاری از ناهنجاری‌های فکی از طریق درمان‌های ارتودنسی قابل اصلاح هستند. این درمان‌ها نه‌تنها به بهبود زیبایی صورت کمک می‌کنند، بلکه عملکرد فک، قابلیت جویدن و صحبت کردن را نیز بهبود می‌بخشند. ارتودنسی می‌تواند از طریق تنظیم موقعیت دندان‌ها و اصلاح ناهماهنگی‌های فکی، فشار غیرضروری بر مفصل فکی را کاهش داده و مشکلات مربوط به آن را برطرف کند.
قیمت ارتودنسی در تهران (جدول هزینه)
انواع مشکلات فکی قابل درمان با ارتودنسی
ناهنجاری‌های اصلی مال‌اکلوژن
مهم‌ترین مشکلات فکی که با ارتودنسی قابل درمان هستند شامل سه کلاس اصلی مال‌اکلوژن می‌شود. مال‌اکلوژن کلاس ۱ که شایع‌ترین نوع است، در آن فک‌های بالا و پایین به‌طور تراز و هماهنگ با یکدیگر قرار دارند، اما مشکل اصلی در موقعیت دندان‌ها وجود دارد. در مال‌اکلوژن کلاس ۲ یا رتروگناتیسم، دندان‌های فک بالایی بسیار جلوتر از دندان‌های فک پایینی قرار گرفته‌اند و این حالت به‌عنوان اوربایت شدید شناخته می‌شود. مال‌اکلوژن کلاس ۳ یا پروگناتیسم، حالتی است که در آن دندان‌های فک پایینی جلوتر از دندان‌های فک بالایی قرار می‌گیرند.
ارتودنسی می‌تواند مشکلات متنوعی از قبیل اوربایت، آندربایت، اپن‌بایت و کراس‌بایت را درمان کند. در حالت اوربایت که اکثر افراد درجاتی از آن را دارند، ارتودنسی با اصلاح موقعیت فک بالا، خط فک را اصلاح کرده و قوس بالا و پایین را به هم نزدیک‌تر می‌کند. اپن‌بایت که حالتی است با فضای باز بین دندان‌های فک بالا و پایین، از طریق ارتودنسی قابل اصلاح است تا فک‌ها به‌درستی به هم برسند.
مشکلات رشد و توسعه فک
یکی از مشکلات مهم که ارتودنسی می‌تواند در آن مؤثر باشد، رشد کم فک بالا است که باعث ایجاد پروگناتیسم می‌شود. این ناهنجاری معمولاً دارای زمینه ارثی و ژنتیکی بوده و در کودکی قابل تشخیص و درمان است. رشد کم در فک‌ها، مخصوصاً فک بالا، علاوه بر ایجاد مشکلات زیبایی، می‌تواند در موارد شدید موجب اختلال در تکلم و غذا خوردن شود.
روش‌های درمان ارتودنسی برای مشکلات فکی
درمان‌های ارتودنسی متعارف
ارتودنسی با استفاده از ابزارهایی مانند بریس‌ها یا اینویزیلاین‌ها می‌تواند به تنظیم موقعیت دندان‌ها و فک‌ها کمک کرده و فشار روی مفصل فکی را کاهش دهد. این روش‌ها باعث می‌شوند که مفصل فکی بهتر عمل کرده و علائم درد و ناراحتی کم شود. بریس‌های ثابت که شامل براکت‌ها و سیم‌های فلزی هستند، با اعمال فشار مداوم و ملایم به دندان‌ها و فک، کجی فک و نامتقارن بودن دندان‌ها را اصلاح می‌کنند.
ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی، روشی است که به معنای “پنهان کردن” یا “پوشاندن” مشکلات دندانی و فکی موجود عمل می‌کند. این روش می‌تواند بی‌تعادلی‌های فکی، مشکلات فاصله‌گذاری دندان‌ها و حتی برخی مشکلات تنفسی را بهبود بخشد. در این روش، متخصص ارتودنسی با انجام ارزیابی دقیق، برنامه‌ای تنظیم می‌کند که موجب بهبود موقعیت دندان‌ها و فک‌ها می‌شود.
دستگاه‌های فانکشنال و کاربردهای آن‌ها
دستگاه‌های فانکشنال نوعی ابزار ارتوپدیک ارتودنسی هستند که اغلب به‌منظور اصلاح روابط فکی، تغییر مسیر رشد، ابعاد و تناسب فک استفاده می‌شوند. این ابزارها در درجه اول ابزارهای ارتوپدی هستند که رشد استخوان‌های فک را تحت تأثیر قرار می‌دهند و باید در طول دوره رشد اسکلتی بیمار استفاده شوند.
مهم‌ترین استفاده این دستگاه‌ها، درمان و اصلاح رشد ناکافی فک پایین است. هدف از درمان فانکشنال، تحریک رشد فک پایین است ولی این درمان آثار دیگری مانند جلوگیری از رشد فک بالا و تغییرات دندانی می‌تواند داشته باشد. دستگاه‌های فانکشنال با استفاده از قدرت ماهیچه‌های فک، فک پایین را در موقعیت رو‌به‌جلو نگه می‌دارند و بدین ترتیب کشش لازم در استخوان‌های فک را ایجاد کرده و استخوان‌سازی را تحریک می‌کنند.
یکی از شایع‌ترین انواع دستگاه‌های فانکشنال، Twin Block است که بخاطر دوپارت بودن اینگونه نامیده شده. زمانی که به دندان‌ها کلیپ می‌شود، بخش پایینی به بخش بالایی فیت شده و به فک پایینی کمک می‌کند تا به سمت جلو بیاید. این دستگاه‌ها معمولاً حدود یک سال استفاده می‌شوند و در این مدت باید نزد متخصص ارتودنسی مراجعه شود.
درمان‌های تخصصی برای رشد کم فک بالا
برای درمان کمبود رشد فک بالا، استفاده از اکسپندرها مهم‌ترین راهکار درمان ارتودنسی محسوب می‌شود. پلاک‌های متحرک پیچ‌دار، به‌صورت صفحاتی در کام بالا نصب می‌شوند که دارای پیچ تنظیم هستند. با تنظیم پیچ، فشار مناسبی به فک، دندان‌ها و استخوان فک بالا وارد شده که موجب افزایش عرض آن می‌گردد.
برای رشد طولی و قرار گرفتن فک بالا در موقعیت مناسب خود، استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی خارج دهانی توصیه می‌شود. فیس ماسک و چانه‌بند ارتودنسی برعکس از دیگر ابزارهای ارتودنسی برای درمان این ناهنجاری هستند. هنگامی که فرد در دوران کودکی قرار دارد، انعطاف استخوان فک بسیار زیاد است و با استفاده از ابزارهای ارتودنسی می‌توان موجب ایجاد فاصله بین دو استخوان تشکیل‌دهنده فک شد.
سن مناسب و زمان‌بندی درمان
اهمیت درمان زودهنگام
بهترین زمان برای انجام ارتودنسی و اصلاح ناهنجاری‌های فک و دندان، دوران کودکی و نوجوانی است، چون استخوان فک در حال رشد و تکامل است و بهتر به مداخلات ارتودنسی پاسخ می‌دهد. بهترین سن برای ارتودنسی ۷ سالگی است، درست زمانی که اولین دندان‌های خلفی رویش پیدا کرده‌اند.
در این سن، متخصص ارتودنسی با معاینه به‌موقع کودک، می‌تواند با تخمین زدن روند رویشی از مشکلاتی مثل اور بایت، لبخند لثه‌ای، کراس بایت خلفی و کراودینگ دندانی در بزرگسالی جلوگیری کند. سن ارتودنسی برای پهن کردن فک ۹-۱۱ سالگی، شروع درمان برای پهن کردن فک پایین ۱۱ سالگی و ۱۲ سالگی به بعد برای درمان نامنظمی دندانی و بستن فاصله دندان‌ها مناسب است.
درمان در بزرگسالان
بعد از سن بلوغ و جهش رشدی کودک، درمان‌هایی که باعث پهن شدن فک یا جلو آوردن فک پایین می‌شوند دیگر قابل انجام نیست و فقط مشکلات دندانی قابل درمان می‌باشد. در هر سنی از بزرگسالی پس از مراجعه به متخصص ارتودنسی و مشاوره گرفتن از او می‌توانید درمان ارتودنسی خود را آغاز کنید.
محدودیت‌ها و نیاز به درمان‌های جراحی
محدودیت‌های ارتودنسی متعارف
یکی از محدودیت‌های اصلی ارتودنسی، طولانی بودن دوره درمان است که بسته به نوع و شدت ناهنجاری، ممکن است از چند ماه تا چند سال به طول بینجامد. همچنین در طول دوره درمان، بیماران ممکن است دچار ناراحتی و درد در نواحی تحت درمان شوند.
ناهنجاری‌های بسیار شدید فک، در موارد نادر، با ارتودنسی قابل اصلاح نیست و نیاز به جراحی دارد. همه مشکلات فک و دندان با ارتودنسی قابل درمان نیستند و ابتدا دندانپزشک با انجام معاینه دقیق و تصویربرداری، نوع مشکل فک و دندان‌های بیمار را مشخص می‌کند.
نقش جراحی ارتوگناتیک
در مواردی که ناهنجاری‌های فکی شدید هستند، جراحی ممکن است ضروری باشد. جراحی ارتوگناتیک یک روش تخصصی است که به‌منظور اصلاح ناهنجاری‌های اسکلتی و دندانی به کار می‌رود تا هم عملکرد فکی و هم زیبایی صورت بهبود یابد. این جراحی معمولاً زمانی انجام می‌شود که درمان‌های ارتودنسی به تنهایی، قادر به اصلاح اختلالات جدی در ناهنجاری‌های فکی نباشند.
برای انجام عمل ارتوگناتیک باید یک مرحله درمان ارتودنسی برای آماده کردن دندان‌ها برای جراحی انجام داد. پس از جراحی و بهبودی از آن، مجدداً نوبت به ارتودنسی است. در این عمل، متخصص جراحی دهان، فک و صورت با ایجاد برش از داخل دهان، اقدام به اصلاح استخوان فک باتوجه به ناهنجاری‌های بیمار می‌کند.
ترکیب درمان‌های مختلف
فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود عملکرد فک و کاهش دردهای مربوط به اختلالات مفصل فکی (TMJ) کمک کند. تمرینات خاص، ماساژ و تکنیک‌های دیگر می‌توانند در این راستا مؤثر باشند. همچنین دستگاه‌های مخصوص برای کاهش تنش و فشار روی مفصل فکی طراحی شده‌اند و می‌توانند به تسکین درد کمک کنند.
نتیجه‌گیری
ارتودنسی ابزاری قدرتمند و مؤثر برای درمان بسیاری از مشکلات فکی محسوب می‌شود. این درمان می‌تواند از طریق اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی، فشار غیرضروری بر مفصل فکی را کاهش داده و عملکرد کلی فک را بهبود بخشد. انواع مختلف مال‌اکلوژن، مشکلات رشد فک و ناهماهنگی‌های فکی از جمله مشکلاتی هستند که معمولاً با موفقیت قابل درمان می‌باشند.
بهترین نتایج زمانی حاصل می‌شود که درمان در سنین پایین و در دوران رشد آغاز شود، اگرچه بزرگسالان نیز می‌توانند از درمان‌های ارتودنسی بهره‌مند شوند. استفاده از دستگاه‌های فانکشنال در سنین مناسب می‌تواند تغییرات قابل‌توجهی در رشد و توسعه فک ایجاد کند.
با این حال، مهم است که محدودیت‌های ارتودنسی را نیز در نظر گرفت. موارد شدید ناهنجاری فکی ممکن است نیاز به ترکیب درمان ارتودنسی با جراحی ارتوگناتیک داشته باشند تا نتایج مطلوب حاصل شود. تشخیص دقیق توسط متخصص ارتودنسی و تعیین بهترین روش درمان برای هر بیمار، کلید موفقیت در رفع مشکلات فکی محسوب می‌شود.
لیست پزشکان مرتبط:
رها رادفردکترا دندانپزشک | تهران- مریم اخیانیدکترای دندانپزشک | تهران
- محمدرضا زارعدکترا دندانپزشک | تهران
- بهروز مشهدی رحیمیدکترا دندانپزشک | تهران
- حمید آهنگریدکترا دندانپزشک | تهران
- محمدمهدی حائری اسدیدکترا دندانپزشک | تهران
- مهدی کریمیجراح و دکترای دندانپزشک زیبایی - ایمپلنت - فلوشیپ زیبایی از دانشگاه Genova ایتالیا- فلوشیپ تخصصی ایمپلنت از ICOI آمریکا - فلوشیپ لیزر از دانشگاه Aachen آلمان | تهران
- آزاده خلجیاندکترای دندانپزشک | تهران
- سمیرا فرنیاجراح و متخصص دندانپزشک | تهران
- ایمان رشندکترای دندانپزشک | تهران
