آیا ارتودنسی می تواند باعث آسیب به دندان ها شود؟

23 ساعت پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۴-۲۸

0 زمان تقریبی مطالعه 4 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

آیا ارتودنسی می‌تواند باعث آسیب به دندان‌ها شود؟

ارتودنسی یکی از موثرترین و رایج‌ترین روش‌های درمانی در دندانپزشکی برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی محسوب می‌شود. این درمان نه تنها به زیبایی لبخند کمک می‌کند، بلکه عملکرد جویدن و سلامت کلی دهان را نیز بهبود می‌بخشد. با این حال، مانند هر مداخله پزشکی، ارتودنسی نیز ممکن است همراه با برخی عوارض و مشکلات باشد. نکته کلیدی این است که این عوارض عمدتاً قابل پیشگیری و مدیریت هستند و در صورت همکاری بیمار و نظارت دقیق متخصص، خطرات جدی برای دندان‌ها ایجاد نمی‌کنند.

قیمت ارتودنسی در تهران (جدول هزینه)

عوارض احتمالی ارتودنسی

درد و ناراحتی اولیه

یکی از شایع‌ترین تجربیات پس از نصب بریس‌ها یا تنظیمات دوره‌ای، احساس درد خفیف، فشار و ناراحتی جزئی است که معمولاً در چند روز اول به اوج خود می‌رسد. این درد کاملاً طبیعی است و نشان‌دهنده فعال شدن فرآیند بیولوژیکی حرکت دندان‌هاست. فشار وارد شده از سوی دستگاه‌های ارتودنسی باعث التهاب خفیف و موقت در بافت‌های اطراف ریشه دندان (لیگامان پریودنتال) می‌شود که این امر منجر به حساسیت هنگام جویدن و یک درد مبهم می‌گردد. این درد معمولاً تا ۴ الی ۷ روز بعد از شروع درمان یا هر جلسه تنظیم ادامه دارد و پس از آن با عادت کردن دندان‌ها به نیروی جدید، به تدریج کاهش می‌یابد.

مشکلات بافت نرم دهان

براکت‌ها، سیم‌ها و سایر اجزای فلزی دستگاه ارتودنسی می‌توانند در روزهای اول باعث تحریک و ایجاد زخم‌ها یا خراش‌های کوچک در بافت نرم داخل دهان، مانند گونه‌ها، لب‌ها و زبان شوند. این مشکل معمولاً موقتی است، زیرا بافت‌های دهان به مرور زمان با حضور این دستگاه‌ها سازگار شده و مقاوم‌تر می‌شوند. استفاده از موم‌های مخصوص ارتودنسی که روی براکت‌های آزاردهنده قرار می‌گیرند، می‌تواند به شکل مؤثری از این آسیب‌ها جلوگیری کند.

پوسیدگی دندان و مشکلات لثه

تجهیزات ارتودنسی به خودی خود باعث پوسیدگی دندان نمی‌شوند، اما ساختار پیچیده آن‌ها تمیز کردن دندان‌ها را دشوارتر می‌کند. ذرات غذا و پلاک‌های میکروبی به راحتی می‌توانند در اطراف براکت‌ها و زیر سیم‌ها تجمع یابند. اگر این پلاک‌ها به طور منظم و کامل پاک نشوند، باکتری‌های موجود در آن‌ها اسید تولید کرده و به مینای دندان حمله می‌کنند که این امر خطر پوسیدگی را به شدت افزایش می‌دهد. همچنین، تجمع پلاک در خط لثه منجر به التهاب لثه (ژنژیویت) می‌شود که علائم آن قرمزی، تورم و خونریزی هنگام مسواک زدن است. در صورت عدم درمان، این وضعیت می‌تواند به بیماری‌های شدیدتر لثه منجر شود.

عوارض جدی‌تر اما نادر

تحلیل ریشه دندان

یکی از عوارض نادرتر اما جدی‌تر ارتودنسی، کوتاه شدن یا تحلیل رفتن جزئی ریشه دندان (Root Resorption) است. این پدیده یک پاسخ بیولوژیک به نیروی مداومی است که برای حرکت دندان‌ها اعمال می‌شود. در اکثر موارد، این تحلیل بسیار خفیف و از نظر بالینی بی‌اهمیت است و در حدود ۳ تا ۵ درصد موارد رخ می‌دهد. تحلیل شدید ریشه (کوتاه شدن بیشتر از ۲۵% طول اولیه) تنها در کمتر از ۳% موارد دیده می‌شود و معمولاً به عواملی چون استعداد ژنتیکی، شکل غیرطبیعی ریشه، طولانی شدن بیش از حد درمان یا اعمال نیروهای سنگین و کنترل‌نشده بستگی دارد.

آسیب به مینای دندان (دمینرالیزاسیون)

دمینرالیزاسیون یا تحلیل مواد معدنی مینای دندان، مرحله اولیه پوسیدگی است و ممکن است در طول درمان ارتودنسی رخ دهد. این مشکل به صورت لکه‌های سفید گچی یا زرد روی دندان‌ها، به ویژه در اطراف براکت‌ها، ظاهر می‌شود. این لکه‌ها نتیجه مستقیم عدم رعایت بهداشت و تجمع طولانی‌مدت پلاک اسیدی هستند. متأسفانه این لکه‌های سفید دائمی هستند و پیشگیری از آن‌ها بسیار ساده‌تر از درمانشان است.

انکیلوز دندان

در موارد بسیار نادر، ممکن است ریشه دندان مستقیماً به استخوان فک جوش بخورد که به این پدیده انکیلوز (Ankylosis) گفته می‌شود. در این حالت، لیگامان پریودنتال که بافت طبیعی بین ریشه و استخوان است، از بین می‌رود و در نتیجه دندان حرکت نمی‌کند. این عارضه مانع از ادامه صحیح درمان ارتودنسی شده و اغلب به سابقه ضربه به دندان در گذشته مرتبط است.

راه‌های پیشگیری از عوارض

رعایت بهداشت دهان و دندان

مهم‌ترین و مؤثرترین راه پیشگیری از عوارض شایع ارتودنسی، رعایت دقیق و وسواس‌گونه بهداشت دهان و دندان است. توصیه می‌شود پس از هر وعده غذایی با استفاده از مسواک‌های مخصوص ارتودنسی (مانند مسواک بین‌دندانی) تمام سطوح دندان و اطراف براکت‌ها را تمیز کنید و حتماً از نخ دندان مخصوص ارتودنسی یا واترجت برای پاک کردن نواحی غیرقابل دسترس استفاده نمایید.

انتخاب متخصص مجرب

انتخاب یک ارتودنتیست با تجربه و مهارت کافی، نقش حیاتی در کاهش احتمال بروز عوارض دارد. یک متخصص مجرب با تشخیص صحیح، برنامه‌ریزی دقیق درمان و استفاده از تکنیک‌های مدرن، نیروهای بهینه و کنترل‌شده‌ای را به دندان‌ها وارد می‌کند که هم مؤثر است و هم کمترین آسیب را به ریشه و بافت‌های اطراف وارد می‌نماید.

رعایت محدودیت‌های غذایی

پرهیز از مصرف غذاهای سفت (مانند آجیل، ته‌دیگ، یخ)، چسبنده (مانند گز، سوهان، تافی) و شیرین می‌تواند از شکستن یا کنده شدن براکت‌ها و همچنین از تجمع پلاک و افزایش ریسک پوسیدگی جلوگیری کند. کاهش مصرف نوشیدنی‌های قندی و اسیدی مانند نوشابه نیز در طول درمان بسیار مهم است.

مراجعات منظم

مراجعه منظم و طبق برنامه به متخصص ارتودنسی برای بررسی روند درمان و تنظیم دستگاه‌ها ضروری است. این مراجعات به پزشک اجازه می‌دهد تا سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را کنترل کرده، مشکلات احتمالی را در مراحل اولیه تشخیص دهد و درمان را در مسیر صحیح هدایت کند.

نتیجه‌گیری

ارتودنسی به طور کلی روشی ایمن و مؤثر برای دستیابی به لبخندی زیبا و سلامت دهانی پایدار است. اگرچه ممکن است همراه با برخی عوارض جزئی و قابل کنترل باشد، اما این مشکلات عمدتاً موقتی و قابل پیشگیری هستند. موفقیت درمان ارتودنسی یک مسئولیت مشترک بین بیمار و پزشک است. با انتخاب متخصص مجرب، رعایت بهداشت بی‌نقص و پیروی دقیق از دستورالعمل‌های پزشک، می‌توان از اکثر عوارض جلوگیری کرد و به نتایج فوق‌العاده‌ای دست یافت. مزایای بی‌شمار ارتودنسی، شامل بهبود زیبایی، عملکرد بهتر دندان‌ها و افزایش چشمگیر اعتماد به نفس، به مراتب بیشتر از معایب احتمالی و قابل مدیریت آن است.