خواص گیاه اشنان (تاثیرات شگفت انگیز و عوارض جانبی احتمالی)
گیاه اشنان (Seidlitzia rosmarinus)، که به نام “نمک سود بیابان” نیز شناخته می‌شود، یکی از گیاهان بومی مناطق شوره‌زار در کشور ماست. این گیاه به خاطر توانایی زیادش در تحمل خاک‌های بسیار شور، خصوصاً در مناطق کویری مرکزی، معروف است. اشنان با ساختار منحصر به فرد خود که شامل ساقه‌های گوشتی و برگ‌های ضخیم است، به خوبی با محیط‌های خشک و کم‌آب سازگاری پیدا کرده و می‌تواند در شرایط سخت بیابانی به رشد و نمو خود ادامه دهد. این ویژگی‌ها نه تنها به بقای گیاه کمک می‌کنند، بلکه خواص دارویی ویژه‌ای را نیز به آن می‌بخشند. در این نوشته می‌خواهیم خواص این گیاه را به طور کامل بررسی کنیم، با ما همراه باشید.
خواص گیاه اشنان
خواص گیاه آشنان در طب سنتی
گیاه آشنان که طبعی گرم و خشک دارد، یکی از گیاهان دارویی مهم در طب سنتی به شمار می‌رود. قسمت دارویی این گیاه عمدتاً شامل شاخه‌های آن است که ترکیبات شیمیایی مهمی مانند کربنات‌های سدیم و پتاسیم دارد. این ترکیبات شامل عناصر مهمی همچون پتاسیم، فسفر، سدیم، کربن و ازت هستند که در کنار دیگر مواد، پایه و اساس خواص دارویی این گیاه را تشکیل می‌دهند. در طب سنتی، گیاه آشنان به عنوان یک داروی چند منظوره شناخته شده است که می‌تواند در درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها مؤثر باشد. از آن برای تعادل بخشیدن به مزاج بدن، تقویت سیستم گوارشی و بهبود عملکرد کبد استفاده می‌شود. به همین دلیل، گیاه آشنان می‌تواند به عنوان یک منبع دارویی قدرتمند در درمان و پیشگیری از بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
درمان بیماری‌های پوستی
گیاه آشنان به خاطر خاصیت ضد عفونی‌کنندگی قوی‌اش در درمان بیماری‌های پوستی، به ویژه پسوریازیس، بسیار مفید است. این گیاه می‌تواند التهاب را کاهش دهد و علائم بیماری‌های پوستی را تسکین دهد و به بهبودی سریع‌تر زخم‌ها و عفونت‌ها کمک کند. ترکیبات فعال موجود در اشنان با مهار رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها، به جلوگیری از عفونت‌های پوستی کمک کرده و فرآیند ترمیم بافت‌های آسیب دیده را تسریع می‌بخشد. همچنین، این خاصیت در جلوگیری از گسترش عفونت‌ها مؤثر است، به همین خاطر گیاه آشنان به عنوان یک درمان مفید در طب سنتی برای مشکلات پوستی شناخته می‌شود. استفاده موضعی از عصاره یا ضماد تهیه شده از اشنان می‌تواند به کاهش خارش، قرمزی و التهاب ناشی از اگزما و درماتیت نیز کمک کند.
درمان آبله مرغان
یکی دیگر از کاربردهای مهم گیاه آشنان، کمک به درمان آبله مرغان است. استفاده از این گیاه می‌تواند در تسریع بهبودی آبله مرغان مؤثر باشد. ترکیبات ضد ویروسی موجود در اشنان با کاهش فعالیت ویروس واریسلا زوستر، عامل آبله مرغان، به تسریع فرآیند بهبودی کمک می‌کنند. به دلیل اینکه آبله مرغان می‌تواند علائم آزاری به همراه داشته باشد، استفاده از گیاه آشنان به عنوان یک درمان طبیعی بی‌خطر، می‌تواند راهی مناسب برای بیماران و پزشکان باشد. این گیاه به ویژه برای کاهش خارش و التهاب ناشی از تاول‌های آبله مرغان مفید است و می‌تواند به جلوگیری از ایجاد جای زخم‌های عمیق کمک کند.
تنظیم چرخه قاعدگی
گیاه آشنان به دلیل توانایی‌اش در تحریک قاعدگی نیز مورد توجه قرار گرفته است. مصرف حدود ۱۶ گرم از این گیاه ممکن است به باز شدن قاعدگی کمک کند و به همین خاطر یکی از گزینه‌های طبیعی مؤثر برای حل مشکلات مرتبط با چرخه قاعدگی به شمار می‌رود. ترکیبات موجود در اشنان با تأثیر بر سیستم هورمونی، می‌توانند به تنظیم سطح هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون کمک کرده و در نتیجه باعث تحریک قاعدگی شوند. این خاصیت می‌تواند به خصوص برای زنانی که با قاعدگی نامنظم یا دردناک مواجه هستند، بسیار مفید باشد. استفاده از اشنان می‌تواند به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) مانند درد، نفخ و تغییرات خلقی نیز کمک کند.
درمان بیماری سوزاک
علاوه بر موارد قبلی، گیاه آشنان در درمان بیماری سوزاک نیز مؤثر است. پیشنهاد می‌شود که برای بهبود این بیماری، یک گرم از گیاه را در یک فنجان آب بجوشانید و مصرف کنید. ترکیبات ضد باکتریایی موجود در اشنان با مهار رشد باکتری نایسریا گونوره‌آ، عامل سوزاک، به کاهش علائم و سرعت بخشیدن به روند بهبودی کمک می‌کنند. این روش طبیعی می‌تواند به کاهش علائم و سرعت بخشیدن به روند بهبودی کمک کند و این گیاه را به یک گزینه طبیعی و بی‌خطر برای درمان این بیماری تبدیل می‌کند. استفاده از اشنان به عنوان یک درمان مکمل در کنار آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده توسط پزشک، می‌تواند به بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عوارض جانبی ناشی از مصرف طولانی مدت آنتی‌بیوتیک‌ها کمک کند.
بهبود بیماری برص
گیاه آشنان همچنین در بهبود بیماری برص، که پوست فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، نقش دارد. استفاده از این گیاه در روند درمان می‌تواند به ترمیم پوست و بهبود ظاهر آن کمک کند. ترکیبات موجود در اشنان با تحریک تولید ملانین، رنگدانه مسئول رنگ پوست، به کاهش لک‌های سفید ناشی از برص کمک می‌کنند. با این حال، مهم است که استفاده از گیاه اشنان تحت نظارت پزشک انجام شود تا اطمینان حاصل شود که به صورت ایمن و مؤثر مورد استفاده قرار گیرد. درمان برص یک فرآیند طولانی مدت است و استفاده از اشنان به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع که شامل سایر روش‌های درمانی مانند نوردرمانی و داروهای موضعی است، می‌تواند مفید باشد.
کاهش علائم یرقان
گیاه آشنان، با خواص درمانی چشمگیر خود، گیاه آشنان در بهبود یرقان کمک می‌کند. این گیاه به کارایی بهتر کبد و تصفیه خون کمک می‌کند و به همین دلیل به بهبودی سریع‌تر یرقان یاری می‌رساند. ترکیبات موجود در اشنان با افزایش تولید صفرا توسط کبد، به دفع بهتر بیلی‌روبین، ماده‌ای که در صورت افزایش سطح آن در خون باعث زردی پوست می‌شود، کمک می‌کنند. برای استفاده از آن، بهتر است ۵ گرم از گیاه آشنان را در یک لیتر آب بریزید و بگذارید دم بکشد. سپس به مدت یک هفته، روزی سه فنجان از دمنوش آن را بنوشید. این روش درمانی با تأکید بر استفاده از مواد طبیعی و بدون عوارض جانبی، یک روش موثر برای مقابله با یرقان و بهبود عملکرد کبد به حساب می‌آید. علاوه بر این، اشنان با داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی، از کبد در برابر آسیب‌های ناشی از سموم محافظت کرده و به بهبود عملکرد آن کمک می‌کند.
خاصیت مسهل بودن گیاه آشنان
گیاه آشنان به خاطر خاصیت مسهل بودنش، در کمک به عملکرد دستگاه گوارش و پاکسازی بدن از سموم مفید است. مصرف ۳ گرم از این گیاه می‌تواند به رفع مشکلات گوارشی و بهبود حرکت روده‌ها کمک کند، به‌ویژه در مواردی که نیاز به دفع ملایم و طبیعی زرداب وجود دارد. ترکیبات موجود در اشنان با تحریک ترشح صفرا و افزایش حرکات دودی روده، به تسهیل دفع مواد زائد و سموم از بدن کمک می‌کنند. این ویژگی، آشنان را به یک درمان طبیعی و موثر برای افرادی که با مشکلات گوارشی روبرو هستند، تبدیل می‌کند. استفاده از اشنان به عنوان یک مسهل ملایم می‌تواند به جلوگیری از یبوست، نفخ و سایر مشکلات گوارشی کمک کند.
درمان سنگ‌های مثانه و کلیه
استفاده از گیاه آشنان در درمان سنگ‌های مثانه و کلیه نیز یکی از کاربردهای جالب این گیاه است. آشنان می‌تواند در حل و خرد کردن سنگ‌های کلیوی و مثانه کمک کند و به بیماران این امکان را می‌دهد که به روشی طبیعی و با درد کمتر از این سنگ‌ها خلاص شوند. ترکیبات موجود در اشنان با افزایش جریان ادرار و تغییر pH آن، به حل شدن سنگ‌های کلیوی و مثانه کمک می‌کنند. این خاصیت برای افرادی که نمی‌خواهند زیر knife بروند یا به دنبال روش‌های درمانی طبیعی هستند، بسیار اهمیت دارد. استفاده از اشنان به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع که شامل تغییر رژیم غذایی و افزایش مصرف مایعات است، می‌تواند به جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ‌ها کمک کند.
درمان طاسی
گیاه آشنان به عنوان یک روش طبیعی برای درمان طاسی و تحریک رشد مجدد مو شناخته شده است. محلولی که از حل کردن آشنان در آب جوش تهیه می‌شود، می‌تواند با شستشوی سر به تقویت فولیکول‌های مو و بهبود جریان خون در پوست سر کمک کند. ترکیبات موجود در اشنان با تحریک فولیکول‌های مو و افزایش جریان خون در پوست سر، به تقویت و رشد موها کمک می‌کنند. این روش با تأمین مواد مغذی مورد نیاز برای پوست سر و فولیکول‌ها، می‌تواند به کاهش ریزش مو و تحرک رشد مجدد موها کمک کند. استفاده منظم از محلول اشنان می‌تواند به بهبود سلامت پوست سر، کاهش شوره و خارش، و افزایش ضخامت و درخشندگی موها کمک کند.
کاهش علائم نقرس
گیاه آشنان همچنین در کاهش علائم نقرس مؤثر است. نوشیدن جوشانده آشنان می‌تواند به کاهش التهاب و درد مرتبط با نقرس کمک کند. ترکیبات ضد التهابی موجود در اشنان با مهار تولید اسید اوریک، ماده‌ای که در صورت افزایش سطح آن در خون باعث نقرس می‌شود، به کاهش التهاب و درد مفاصل کمک می‌کنند. همچنین، این گیاه با خاصیت ضد التهابی خود، به کاهش تجمع اسید اوریک در مفاصل کمک کرده و می‌تواند علائم نقرس را تسکین دهد، به طوری که بیماران بتوانند تجربه بهتری از درمان داشته باشند. استفاده از اشنان به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع که شامل تغییر رژیم غذایی، کاهش مصرف پورین‌ها و داروهای تجویز شده توسط پزشک است، می‌تواند به مدیریت بهتر نقرس کمک کند.
درمان آنژین
گیاه آشنان به عنوان یک درمان مکمل برای کاهش علائم بیماری آنژین که به خاطر کاهش اکسیژن‌رسانی به قلب ایجاد می‌شود، استفاده می‌شود. ترکیبات موجود در اشنان با بهبود جریان خون و گشاد کردن عروق خونی، به افزایش اکسیژن‌رسانی به قلب کمک می‌کنند. استفاده از این گیاه می‌تواند به بهبود جریان خون و افزایش اکسیژن‌رسانی به قلب کمک کند و بنابراین به کاهش درد قفسه سینه و بهبود علائم آنژین منجر شود. این خاصیت آشنان به بیماران امکان مدیریت بهتر بیماری و کاهش نیاز به داروهای شیمیایی را می‌دهد. استفاده از اشنان به عنوان یک درمان مکمل در کنار داروهای تجویز شده توسط پزشک و تغییر سبک زندگی، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آنژین کمک کند.
تسکین درد مفاصل و سیاتیک
درمان درد مفاصل و سیاتیک از دیرباز توجه بسیاری را به خود جلب کرده و چندین روش طبیعی و سنتی برای آن وجود دارد که مؤثر هستند. یکی از این روش‌ها، استفاده از ریشه چوبک است که بعد از سوزاندن، خاکستر آن با سرکه مخلوط و به صورت ضماد بر روی ناحیه دردناک استفاده می‌شود. این درمان که در دانش سنتی ریشه دارد، به عنوان یک راهکار مؤثر برای کاهش التهاب و درد شناخته شده است. خاکستر ریشه چوبک دارای خواص ضد التهابی و ضد درد است و سرکه نیز به عنوان یک عامل نفوذ کننده، به جذب بهتر این خواص توسط پوست کمک می‌کند. این ضماد می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناشی از آرتروز، روماتیسم و سیاتیک کمک کند.
افزایش نیروی جنسی
بسیاری از افراد به دنبال تقویت نیروی جنسی خود هستند. روش‌های طبیعی و سنتی نظیر استفاده از ریشه گیاه آشنان به خاطر نداشتن عوارض جانبی نسبت به روش‌های شیمیایی، بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. ترکیبات موجود در ریشه گیاه آشنان با افزایش جریان خون به اندام‌های جنسی و تحریک تولید هورمون‌های جنسی، می‌توانند به تقویت میل جنسی و بهبود عملکرد جنسی کمک کنند. گفته می‌شود که این گیاه می‌تواند به تقویت نیروی جنسی در هر دو جنس کمک کند و این تأثیر فقط فیزیکی نیست، بلکه می‌تواند بر روحیه و روان نیز تأثیر مثبت بگذارد. استفاده منظم از ریشه گیاه آشنان می‌تواند به افزایش انرژی، کاهش استرس و بهبود خلق و خو کمک کرده و در نتیجه باعث افزایش رضایت جنسی شود.
کاهش گلودرد و ورم لوزه‌ها
گلودرد و ورم لوزه‌ها معمولاً نشانه‌های عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی هستند و می‌توانند خیلی آزاردهنده باشند. گیاه اشنان، به عنوان یک روش درمانی سنتی برای درمان ناراحتی‌های گلو شناخته می‌شود. ترکیبات ضد التهابی و ضد عفونی کننده موجود در اشنان می‌توانند به کاهش التهاب و درد گلو کمک کنند. این گیاه با خاصیت‌های ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده خود می‌تواند به کاهش درد و تورم گلو کمک کند. غرغره کردن با جوشانده اشنان می‌تواند به تسکین درد و التهاب لوزه‌ها کمک کرده و به بهبودی سریع‌تر عفونت‌های گلو کمک کند.
خارج کردن زهر حشرات
نیش حشرات و زنبورها ممکن است بسیار دردناک و گاهی خطرناک باشد. در چنین شرایطی، استفاده از گیاه اشنان به عنوان یک درمان طبیعی برای خارج کردن زهر و آرام کردن درد ناشی از نیش حشرات، یک روش قدیمی و مؤثر به شمار می‌رود. ترکیبات ضد التهابی و تسکین دهنده موجود در اشنان می‌توانند به سرعت درد و ورم ناشی از نیش حشرات را کاهش دهند. این گیاه به دلیل خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده‌ای که دارد، می‌تواند به سرعت درد و ورم ناشی از نیش را کاهش دهد. استفاده از ضماد تهیه شده از اشنان بر روی محل نیش می‌تواند به جذب زهر حشره، کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند.
تسکین سرفه
سرفه که می‌تواند علامتی از مشکلات تنفسی مختلف باشد، نیاز به درمان دارد. در این زمینه، دمنوش چوبک به عنوان یک درمان طبیعی و مؤثر برای سرفه شناخته می‌شود. ترکیبات موجود در چوبک با خاصیت ضد التهابی و خلط آور، به تسکین سرفه و بهبود تنفس کمک می‌کنند. نوشیدن این دمنوش، به ویژه قبل از غذا، می‌تواند به تسکین سرفه و بهبود تنفس کمک کند. دمنوش چوبک می‌تواند به کاهش التهاب مجاری تنفسی، شل شدن مخاط و تسهیل خروج آن از ریه‌ها کمک کند.
کاهش وزن و لاغری
در جستجوی راه‌های طبیعی برای کاهش وزن و رسیدن به تناسب اندام، گیاه اشنان به عنوان یک گزینه درمانی مورد توجه قرار گرفته است. ترکیبات موجود در اشنان با افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها، می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند. دمنوش این گیاه که به متابولیسم بدن کمک می‌کند، می‌تواند به کاهش وزن یاری رساند. نوشیدن منظم این دمنوش، به ویژه قبل از وعده‌های غذایی، می‌تواند به کنترل اشتها و حمایت از رژیم‌های کاهش وزن کمک کند. اشنان همچنین با داشتن فیبر، به افزایش احساس سیری و جلوگیری از پرخوری کمک می‌کند.
تاثیر مثبت بر سلول‌های سرطانی
مطالعات جدید نشان داده‌اند که عصاره گیاه اشنان می‌تواند بر روی توجه‌های مختلف سلول‌های سرطانی اثرات مثبتی داشته باشد. ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی موجود در اشنان می‌توانند به مهار رشد و گسترش سلول‌های سرطانی کمک کنند. این خاصیت نشان‌دهنده پتانسیل بالای اشنان در درمان سرطان است. در حالی که تحقیقات بیشتری برای تأیید این خواص و تعیین دوز مؤثر و بی‌خطر نیاز است، این یافته‌ها امیدوارکننده به نظر می‌رسند. تحقیقات اولیه نشان داده است که عصاره اشنان می‌تواند در برابر انواع مختلف سرطان مانند سرطان پستان، سرطان ریه و سرطان روده بزرگ موثر باشد.
هشدارها و ملاحظات مصرف گیاه اشنان
با اینکه گیاه اشنان فواید زیادی دارد، ماده سمی ساپونین موجود در آن به احتیاط در مصرف نیاز دارد. زیاده‌روی در مصرف اشنان یا استفاده از آن بدون مشورت پزشک می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. ساپونین‌ها می‌توانند باعث تحریک دستگاه گوارش، تهوع، استفراغ و اسهال شوند. بنابراین، تأکید می‌شود که مصرف اشنان نباید از ۲۰ گرم در روز بیشتر باشد تا از به وجود آمدن عوارض جانبی جلوگیری شود.
عوارض جانبی احتمالی گیاه اشنان
مصرف اشنان ممکن است در بعضی افراد به بروز واکنش‌های منفی مانند خارش مثانه منجر شود. ترکیبات موجود در اشنان می‌توانند باعث تحریک مثانه و مجاری ادراری شوند. این عارضه نشان‌دهنده اهمیت ارزیابی واکنش‌های فردی به گیاهان دارویی و احتیاط در استفاده از آن‌هاست. در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی پس از مصرف اشنان، باید مصرف آن قطع و با پزشک مشورت شود.
اشنان و محدودیت‌های مصرف در دوران بارداری
به دلیل خاصیت قاعده‌آوری اشنان، مصرف آن در دوران بارداری ممنوع است. ترکیبات موجود در اشنان می‌توانند باعث تحریک رحم و افزایش خطر سقط جنین شوند. این گیاه می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد و بنابراین توصیه می‌شود خانم‌های باردار از مصرف یا حتی استنشاق این گیاه خودداری کنند. این موضوع اهمیت مشاوره با متخصصان قبل از استفاده از گیاهان دارویی در دوران بارداری را نشان می‌دهد.
تأثیرات منفی مداومت در مصرف اشنان بر دندان‌ها
تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف مداوم اشنان ممکن است باعث فساد دندان‌ها شود. اسیدی بودن اشنان می‌تواند باعث فرسایش مینای دندان و افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها شود. لذا لازم است که در استفاده طولانی‌مدت از اشنان احتیاط لازم شود، به ویژه برای افرادی که به سلامتی دهان و دندان خود اهمیت می‌دهند. توصیه می‌شود پس از مصرف اشنان، دهان به خوبی با آب شسته شود تا از تماس طولانی مدت اسید با دندان‌ها جلوگیری شود.
تنوع نام‌ها و خصوصیات گیاهی اشنان
اشنان، که نام‌های دیگری مانند چوبک اشنان، اشنان قلیا و آذربو دارد، به خانواده اسفناجیان تعلق دارد و به صورت درختچه‌ای با ساقه‌های ترد و آبدار که شبیه کاکتوس‌ها هستند، می‌روید. این گیاه با برگ‌های کوچک و ضخیم خود که طعم شوری دارند، می‌تواند در شرایط خشک و شور به خوبی رشد کند. اشنان با داشتن ریشه‌های عمیق، می‌تواند به منابع آب زیرزمینی دسترسی پیدا کرده و در شرایط کم آبی زنده بماند.
اشنان که یک گیاه چند ساله است، در اوایل شهریور گل می‌دهد و بذرهای آن در آبان به بلوغ می‌رسند. این زمان، زمان مناسبی برای جمع‌آوری بذرها است. گل‌های اشنان کوچک و غیر جذاب هستند، اما نقش مهمی در تولید بذر و تکثیر گیاه دارند. به جز خواص دارویی، از این گیاه همچنین در سوخت و تولید زغال استفاده می‌شود که نشان‌دهنده تنوع کاربردی و ارزش اقتصادی و درمانی اشنان در بین گیاهان دارویی است. خاکستر اشنان به دلیل داشتن مقادیر بالای کربنات سدیم، در تولید صابون و سایر مواد شوینده نیز کاربرد دارد.
لیست پزشکان مرتبط:
مهرداد نصراله زاده ثابتمتخصص تغذیه و رژیم درمانی | تهران- سعید حسینیدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- احمدرضا درستی مطلقدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مریم مظاهریوندکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- رضا راست منشدکترا تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مرتضی عقباییدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- امید صالحیاندکترای تخصصی فیزیولوژی و تغذیه ورزشی | تهران
- وحید خانیکارشناس تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مونا نوروزیمتخصص تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- زهرا اصلانیکارشناس ارشد تغذیه در جامعه | تهران
