خواص کنگر (تاثیرات شگفت انگیز و مضرات مصرف بیش از اندازه)
کنگر یکی از گیاهان دارویی با خاصیت‌های شگفت‌انگیز است که در فرهنگ‌های مختلف به‌عنوان یک ماده غذایی مغذی و درمانی شناخته می‌شود. طعم خاص کنگر آن را متمایز می‌کند و همچنین برای سلامتی مفید است. خواص این گیاه به ویژه در کمک به مشکلات گوارشی، تقویت کبد، تنظیم فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی شناخته می‌شود. علاوه بر این، کنگر حاوی ویتامین‌ها و مواد مغذی زیادی است که به تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی خواص و فواید کنگر برای سلامتی خواهیم پرداخت.
خواص کنگر
حفاظت و تخلیه سموم از کبد
کنگر به‌عنوان یک گیاه پاک‌کننده برای کبد شناخته می‌شود. این گیاه به تخلیه سموم از کبد کمک می‌کند. عصاره کنگر به خاطر ماده‌ای به نام سینارین می‌تواند از آسیب‌های کبدی جلوگیری کند و به بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده کمک کند. به همین دلیل، کنگر در درمان بیماری‌های کبدی مثل یرقان و نارسایی کبدی مؤثر است. همچنین کنگر به تولید صفرا کمک می‌کند که هضم را آسان‌تر کرده و کبد را در مقابل سموم محافظت می‌کند. سینارین موجود در کنگر نه تنها از کبد محافظت می‌کند، بلکه به بهبود عملکرد آنزیم‌های کبدی نیز کمک می‌کند که نقش حیاتی در متابولیسم و سم‌زدایی دارند. علاوه بر این، کنگر با داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی، از سلول‌های کبدی در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند.
کنترل فشار خون و تقویت قلب
کنگر سرشار از پتاسیم است که به کنترل فشار خون کمک می‌کند. پتاسیم به کاهش فشار خون بالا کمک می‌کند و مشکلات قلبی را کاهش می‌دهد. این ماده معدنی با متعادل کردن اثرات سدیم در بدن، به حفظ فشار خون سالم کمک می‌کند. همچنین، خواص آنتی‌اکسیدانی کنگر به سلامت قلب کمک کرده و عملکرد عروق خونی را بهبود می‌بخشد. این آنتی‌اکسیدان‌ها، مانند فلاونوئیدها، به کاهش التهاب و بهبود انعطاف‌پذیری عروق خونی کمک می‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که کنگر می‌تواند سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید خون را کاهش دهد که از دلایل پیشگیری از مشکلات قلبی است. این گیاه با کاهش کلسترول LDL (“بد”) و افزایش کلسترول HDL (“خوب”)، به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند.
تاثیر مثبت در کاهش قند خون
کنگر برای افرادی که دیابت دارند، مفید است. به دلیل وجود ترکیباتی مانند اینولین، کنگر به تنظیم قند خون کمک می‌کند. اینولین یک نوع فیبر است که جذب قند در روده‌ها را کاهش می‌دهد و به کنترل بهتر قند خون کمک می‌کند. همچنین، کنگر چون غنی از فیبر است، قند خون را به تدریج وارد جریان خون می‌کند و از نوسانات شدید جلوگیری می‌کند. این ویژگی برای افراد دیابتی بسیار مهم است، زیرا نوسانات شدید قند خون می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. بنابراین، این گیاه می‌تواند برای دیابتی‌ها سودمند باشد و به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل، به مدیریت قند خون کمک کند.
تقویت سیستم گوارشی
یکی از مهم‌ترین خواص کنگر، تقویت سیستم گوارشی است. به خاطر مقدار بالای فیبر، کنگر به بهبود عملکرد گوارش کمک می‌کند. فیبر این گیاه باعث می‌شود تا حرکت غذا در روده‌ها بهتر شود و از یبوست جلوگیری کند. همچنین، کنگر به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی عمل کرده و سموم روده‌ها را پاکسازی می‌کند. مصرف کنگر به‌خصوص برای افرادی که از مشکلات گوارشی مانند نفخ و سوء هاضمه رنج می‌برند، مفید است. فیبر موجود در کنگر نه تنها به بهبود حرکات روده کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش حجم مدفوع شده و دفع آن را آسان‌تر می‌کند. علاوه بر این، کنگر با داشتن ترکیباتی مانند سینارین، به تحریک تولید صفرا کمک کرده و فرآیند هضم چربی‌ها را بهبود می‌بخشد.
خاصیت ضدسرطانی
کنگر به‌عنوان یک گیاه آنتی‌اکسیدانی شناخته می‌شود که به مبارزه با رادیکال‌های آزاد در بدن کمک می‌کند. این رادیکال‌ها عامل بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان‌ها هستند. مواد موجود در کنگر نظیر ویتامین C و سینارین با کاهش استرس اکسیداتیو در بدن، مانع از بروز سرطان و بیماری‌های مزمن می‌شوند. استرس اکسیداتیو ناشی از عدم تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد و توانایی بدن در خنثی کردن آنها است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنگر با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد، از آسیب به سلول‌ها جلوگیری کرده و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهند. بنابراین، مصرف منظم کنگر می‌تواند به‌عنوان یک روش پیشگیری از سرطان مؤثر باشد و به حفظ سلامت عمومی بدن کمک کند.
تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن
کنگر دارای ویتامین‌های C و K است که هر دو در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارند. ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به مقابله با عفونت‌ها کمک کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. این ویتامین با افزایش تولید گلبول‌های سفید خون و بهبود عملکرد آنها، به مبارزه با عوامل بیماری‌زا کمک می‌کند. ویتامین K هم نقش مهمی در سلامت خون و استخوان‌ها دارد. این ویتامین در فرآیند لخته شدن خون نقش داشته و به حفظ استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند. بنابراین، مصرف کنگر می‌تواند به حفظ سلامتی عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف کمک کند و به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
مضرات کنگر
بروز آلرژی‌های احتمالی
کنگر می‌تواند در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک شود. افرادی که به گیاهانی از خانواده کاسنی حساسیت دارند (مثل گل آفتابگردان و کاسنی)، ممکن است به کنگر هم واکنش نشان دهند. نشانه‌های آلرژی شامل خارش، ورم و مشکلات تنفسی است. این واکنش‌ها به دلیل وجود ترکیباتی مانند سسکی‌ترپن لاکتون‌ها در کنگر رخ می‌دهند که می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کرده و منجر به واکنش‌های آلرژیک شوند. در موارد شدید، آلرژی به کنگر می‌تواند باعث آنافیلاکسی شود که یک وضعیت اورژانسی پزشکی است و نیاز به توجه فوری دارد. افرادی که سابقه آلرژی به سایر گیاهان را دارند، باید در مصرف کنگر احتیاط کنند و در صورت بروز هرگونه علائم آلرژی، مصرف آن را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنند.
ایجاد مشکلات گوارشی
اگرچه کنگر معمولاً به هضم غذا کمک می‌کند، اما خوردن زیاد آن ممکن است باعث مشکلات گوارشی مثل نفخ و اسهال شود. این گیاه سرشار از فیبر است و مصرف زیاد آن ممکن است عوارضی برای معده ایجاد کند. فیبر موجود در کنگر، در حالی که برای سلامت دستگاه گوارش مفید است، در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند باعث افزایش حرکات روده و در نتیجه نفخ، اسهال و درد شکم شود. این مشکلات به ویژه در افرادی که به فیبر حساس هستند یا به طور ناگهانی مصرف فیبر خود را افزایش می‌دهند، بیشتر دیده می‌شود. برای جلوگیری از این مشکلات، توصیه می‌شود کنگر به تدریج به رژیم غذایی اضافه شود و به میزان متعادل مصرف شود.
اختلال در عملکرد کلیه‌ها
کنگر باعث افزایش دفع آب از بدن می‌شود که می‌تواند برای افرادی که مشکل کلیوی دارند، مشکل‌ساز باشد. مصرف زیاد آن ممکن است فشار بیشتری به کلیه‌ها وارد کند. این خاصیت ادرارآوری کنگر به دلیل وجود ترکیباتی مانند پتاسیم و سایر مواد فعال است که می‌توانند تولید ادرار را افزایش دهند. در افرادی که مشکلات کلیوی دارند، کلیه‌ها ممکن است نتوانند این حجم اضافی از مایعات را به طور موثر مدیریت کنند، که منجر به افزایش فشار بر کلیه‌ها و تشدید مشکلات آنها می‌شود. بنابراین، افرادی که دارای هرگونه مشکل کلیوی هستند، باید قبل از مصرف کنگر با پزشک خود مشورت کنند.
مخالفت با داروهای رقیق‌کننده خون
کنگر ممکن است با داروهایی که برای رقیق کردن خون استفاده می‌شود، مثل وارفارین تداخل کند. به این دلیل که این گیاه خاصیت ضدانعقادی دارد، می‌تواند کارایی این داروها را بیشتر کرده و خطر خونریزی را افزایش دهد. کنگر حاوی ترکیباتی است که می‌توانند از لخته شدن خون جلوگیری کنند، و این خاصیت می‌تواند با اثر داروهای رقیق‌کننده خون همپوشانی داشته باشد. مصرف همزمان کنگر و داروهای رقیق‌کننده خون می‌تواند منجر به افزایش خطر خونریزی داخلی، کبودی و خونریزی‌های غیرقابل کنترل شود. افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند، باید از مصرف کنگر خودداری کنند یا تحت نظارت دقیق پزشکی قرار گیرند.
اختلال در هضم برخی داروها
کنگر به دلیل داشتن فیبر و خاصیت ادرارآوری ممکن است جذب برخی داروها را تحت تأثیر قرار دهد. اگر همزمان با کنگر برخی داروها مصرف شوند، ممکن است اثرگذاری آنها کاهش یابد. فیبر موجود در کنگر می‌تواند با تشکیل یک لایه محافظ در اطراف داروها، جذب آنها را در روده کاهش دهد. خاصیت ادرارآوری آن نیز می‌تواند باعث دفع سریع‌تر داروها از طریق ادرار شود، که این امر می‌تواند منجر به کاهش غلظت داروها در خون و در نتیجه کاهش اثربخشی آنها شود. این تداخل دارویی می‌تواند برای داروهای مختلف، از جمله داروهای قلبی، دیابت و آنتی‌بیوتیک‌ها، مشکل‌ساز باشد.
مضرات برای زنان باردار و شیرده
زنان باردار و شیرده باید هنگام مصرف کنگر احتیاط زیادی کنند، زیرا برخی از ترکیبات این گیاه ممکن است بر بارداری یا شیردهی تأثیر بگذارند. مصرف بیش از حد آن در دوران بارداری ممکن است باعث تحریک رحم شود. برخی از ترکیبات موجود در کنگر می‌توانند انقباضات رحمی را تحریک کرده و خطر سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش دهند. در دوران شیردهی نیز، ترکیبات موجود در کنگر می‌توانند وارد شیر مادر شده و بر نوزاد تأثیر بگذارند. اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف کنگر در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد، بنابراین بهتر است از مصرف آن در این دوران خودداری شود یا با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود.
نوسانات قند خون در افراد دیابتی
اگرچه کنگر می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند، ولی مصرف زیاد آن ممکن است در برخی افراد دیابتی باعث نوسانات قند خون شود. بنابراین، افرادی که دیابت دارند باید در مصرف این گیاه دقت داشته و با پزشک خود مشورت کنند. کنگر حاوی ترکیباتی است که می‌توانند سطح قند خون را کاهش دهند، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به افت ناگهانی قند خون (هیپوگلیسمی) در برخی افراد دیابتی شود، به ویژه کسانی که داروهای کاهنده قند خون مصرف می‌کنند. نوسانات قند خون می‌تواند برای افراد دیابتی خطرناک باشد و منجر به عوارضی مانند سرگیجه، تعریق، تپش قلب و حتی از دست دادن هوشیاری شود.
مضرات برای افرادی که مبتلا به مشکلات قلبی هستند
کنگر ممکن است با داروهای مربوط به مشکلات قلبی تداخل داشته باشد. به‌خصوص برای افرادی که داروهای فشار خون یا قلب مصرف می‌کنند، بهتر است از مصرف زیاد کنگر پرهیز شود تا از تغییرات ناگهانی فشار خون جلوگیری شود. کنگر می‌تواند فشار خون را کاهش دهد و این اثر ممکن است با داروهای کاهنده فشار خون تداخل داشته باشد و منجر به افت بیش از حد فشار خون شود. این وضعیت می‌تواند برای افرادی که مشکلات قلبی دارند، خطرناک باشد و منجر به سرگیجه، ضعف و حتی غش شود. همچنین، کنگر ممکن است با داروهای دیگری که برای درمان مشکلات قلبی استفاده می‌شوند، مانند داروهای ضد آریتمی، تداخل داشته باشد و اثربخشی آنها را تغییر دهد.
لیست پزشکان مرتبط:
مهرداد نصراله زاده ثابتمتخصص تغذیه و رژیم درمانی | تهران- سعید حسینیدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- احمدرضا درستی مطلقدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مریم مظاهریوندکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- رضا راست منشدکترا تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مرتضی عقباییدکترای تخصصی تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- امید صالحیاندکترای تخصصی فیزیولوژی و تغذیه ورزشی | تهران
- وحید خانیکارشناس تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- مونا نوروزیمتخصص تغذیه و رژیم درمانی | تهران
- زهرا اصلانیکارشناس ارشد تغذیه در جامعه | تهران
