چه تفاوتی بین کامپوزیت دندان و پرکردگی های دیگر وجود دارد؟

3 هفته پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۵-۰۵

0 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

چه تفاوتی بین کامپوزیت دندان و پرکردگی های دیگر وجود دارد؟

در این مقاله شما خواهید خواند

تفاوت کامپوزیت دندان با سایر پرکردگی‌ها

پرکردن دندان یکی از رایج‌ترین و ضروری‌ترین روش‌های دندانپزشکی برای ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده بر اثر پوسیدگی یا شکستگی است. این فرایند نه تنها به بازیابی عملکرد طبیعی دندان برای جویدن کمک می‌کند، بلکه با مهر و موم کردن نواحی آسیب‌پذیر، از نفوذ باکتری‌ها و پیشرفت پوسیدگی در آینده جلوگیری می‌نماید. با توجه به تنوع مواد موجود، انتخاب بهترین نوع پرکردگی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. در این مقاله، تفاوت‌های کامپوزیت دندان با سایر انواع پرکردگی‌ها را به صورت عمیق و تفصیلی بررسی می‌کنیم.

قیمت ترمیم دندان در تهران (جدول هزینه)

انواع مواد پرکردگی دندان

برای ترمیم دندان‌های پوسیده یا آسیب‌دیده از مواد مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند:

۱. کامپوزیت (مواد همرنگ دندان)

کامپوزیت‌ها که به پرکننده‌های سفید یا همرنگ دندان نیز شهرت دارند، از محبوب‌ترین گزینه‌ها به ویژه برای دندان‌های جلویی هستند. این مواد از یک ماتریس رزین پلاستیکی (مانند بیس-GMA) و ذرات ریز شیشه یا سرامیک به عنوان فیلر ساخته شده‌اند.

ویژگی‌های کلیدی:
- زیبایی طبیعی: قابلیت تطبیق رنگ با دندان‌های مجاور، تشخیص ناحیه پر شده را تقریبا غیرممکن می‌سازد.
- پیوند شیمیایی (باندینگ): کامپوزیت به صورت شیمیایی به ساختار دندان می‌چسبد. این ویژگی به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا با تراش حداقلی و حفظ بافت سالم دندان، ترمیم را انجام دهد. فرایند باندینگ شامل آماده‌سازی سطح دندان با اسید ملایم (اچینگ) و استفاده از یک عامل اتصال (باند) است.
- تطبیق‌پذیری: علاوه بر پرکردن پوسیدگی، برای اصلاحات زیبایی مانند بستن فاصله بین دندان‌ها (دیاستم)، ترمیم شکستگی‌های کوچک و حتی ساخت روکش‌های کامپوزیتی (ونیر) کاربرد دارد.
- حساسیت تکنیکی: قرار دادن کامپوزیت نیازمند محیطی کاملاً خشک و ایزوله است، زیرا رطوبت می‌تواند کیفیت باندینگ را به شدت کاهش دهد.

۲. آمالگام (مواد نقره‌ای)

آمالگام با بیش از ۱۵۰ سال سابقه، یکی از قدیمی‌ترین و بادوام‌ترین مواد پرکننده دندان است.

ویژگی‌های کلیدی:
- ترکیبات: مخلوطی از فلزات شامل نقره، قلع، روی، مس و حدود ۵۰ درصد جیوه است. جیوه در این ترکیب فلزات دیگر را به هم متصل کرده و ماده‌ای مقاوم و باثبات ایجاد می‌کند.
- استحکام فوق‌العاده: مقاومت بسیار بالایی در برابر فشارهای ناشی از جویدن دارد و به همین دلیل گزینه‌ای ایده‌آل برای دندان‌های عقبی (مولر) است.
- اتکای مکانیکی: آمالگام به دندان نمی‌چسبد، بلکه با ایجاد یک حفره با دیواره‌های گیردار، به صورت مکانیکی در جای خود قفل می‌شود. این امر مستلزم تراشیدن بخش بیشتری از ساختار سالم دندان در مقایسه با کامپوزیت است.
- ملاحظات جیوه: با وجود نگرانی‌ها در مورد جیوه، سازمان‌های معتبر مانند انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) و سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده از آمالگام را برای افراد بالای ۶ سال بی‌خطر می‌دانند، زیرا جیوه در ترکیب آن به شکل پایداری قرار دارد.

۳. گلاس آینومر

گلاس آینومر یک ماده ترمیمی منحصر به فرد است که به دلیل خواص بیواکتیو خود شناخته می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی:
- آزادسازی فلوراید: این ماده به طور مداوم فلوراید آزاد می‌کند که به تقویت ساختار دندان و جلوگیری از پوسیدگی‌های ثانویه در اطراف ناحیه پر شده کمک می‌کند. این ویژگی آن را برای بیماران با ریسک بالای پوسیدگی و کودکان بسیار مناسب می‌سازد.
- پیوند شیمیایی: مانند کامپوزیت، به مینا و عاج دندان پیوند شیمیایی برقرار می‌کند.
- استحکام محدود: مقاومت سایشی آن کمتر از کامپوزیت و آمالگام است، بنابراین معمولاً برای نواحی کم‌فشار مانند نزدیک خط لثه یا برای دندان‌های شیری اطفال استفاده می‌شود. همچنین به عنوان آستر یا پایه در زیر پرکردگی‌های دیگر نیز کاربرد دارد.

۴. سرامیک (پرسلن)

پرکننده‌های سرامیکی که اغلب به صورت اینله (Inlay) و آنله (Onlay) ساخته می‌شوند، ترکیبی از زیبایی و دوام را ارائه می‌دهند.

ویژگی‌های کلیدی:
- زیبایی و ثبات رنگ: از جنس پرسلن دندانپزشکی ساخته می‌شوند که در برابر لکه‌پذیری بسیار مقاوم است و ظاهر شفاف و طبیعی دندان را به خوبی تقلید می‌کند.
- دوام بالا: مقاومت خوبی در برابر سایش و فشار دارند، اما ممکن است کمی شکننده‌تر از طلا باشند.
- فرایند لابراتواری: این ترمیم‌ها معمولاً در لابراتوار دندانپزشکی ساخته می‌شوند. دندانپزشک پس از آماده‌سازی دندان، از آن قالب‌گیری کرده و برای ساخت به لابراتوار ارسال می‌کند. در جلسه دوم، قطعه سرامیکی آماده شده به دندان چسبانده (سمان) می‌شود.
- هزینه بالا: به دلیل نیاز به فرایند لابراتواری و مواد گران‌قیمت، هزینه بیشتری نسبت به کامپوزیت و آمالگام دارند.

۵. طلا

پرکننده‌های طلا به عنوان استاندارد طلایی دوام و طول عمر در دندانپزشکی شناخته می‌شوند.

ویژگی‌های کلیدی:
- طول عمر بی‌نظیر: این پرکردگی‌ها می‌توانند بیش از ۲۰ تا ۳۰ سال دوام بیاورند و در برابر خوردگی، شکستگی و سایش بسیار مقاوم هستند.
- سازگاری بافتی: بافت لثه به خوبی طلا را تحمل می‌کند و واکنش‌های آلرژیک به آن بسیار نادر است.
- فرایند ساخت: مانند سرامیک، نیاز به حداقل دو جلسه درمانی و ساخت در لابراتوار دارد.
- زیبایی و هزینه: رنگ فلزی آن برای همه افراد خوشایند نیست و گران‌ترین ماده پرکننده محسوب می‌شود.

مقایسه جامع کامپوزیت با سایر پرکردگی‌ها

معیار مقایسه	کامپوزیت	آمالگام	گلاس آینومر	سرامیک	طلا
زیبایی	عالی (همرنگ دندان)	ضعیف (رنگ تیره)	متوسط (مات)	عالی (مشابه دندان)	ضعیف (رنگ فلزی)
استحکام و دوام	متوسط (۵ تا ۱۰ سال)	بالا (۱۰ تا ۱۵ سال+)	کم (مناسب نواحی کم‌استرس)	بالا (تا ۱۵ سال)	بسیار بالا (۱۵ تا ۳۰ سال)
حفظ ساختار دندان	عالی (تراش حداقلی)	ضعیف (نیاز به تراش بیشتر)	خوب	متوسط	متوسط
زمان درمان	یک جلسه	یک جلسه	یک جلسه	دو جلسه یا بیشتر	دو جلسه یا بیشتر
هزینه	متوسط تا بالا	پایین	پایین تا متوسط	بالا	بسیار بالا
پیشگیری از پوسیدگی	خنثی	خاصیت ضد میکروبی جزئی	عالی (آزادسازی فلوراید)	خنثی	خنثی

مزایا و معایب کامپوزیت: نگاهی عمیق‌تر

مزایا:

زیبایی برتر: اصلی‌ترین مزیت کامپوزیت، ظاهر طبیعی آن است که ترمیم را نامرئی می‌سازد.
حفظ بافت دندان: به دلیل قابلیت چسبندگی، نیازی به تراشیدن بخش‌های سالم دندان برای ایجاد گیر مکانیکی نیست. این امر به حفظ استحکام بلندمدت دندان کمک می‌کند.
تطبیق‌پذیری بالا: می‌تواند برای ترمیم انواع مختلفی از نقایص دندانی، از پوسیدگی‌های کوچک گرفته تا شکستگی‌های بزرگ‌تر و اصلاحات زیبایی، به کار رود.
عدم وجود فلز: برای بیمارانی که به فلزات حساسیت دارند یا نگران وجود جیوه در دهان خود هستند، گزینه‌ای ایده‌آل است.

معایب:

دوام محدودتر: اگرچه کامپوزیت‌های مدرن بسیار مقاوم شده‌اند، اما هنوز در برابر فشارهای سنگین جویدن در دندان‌های عقبی، دوام کمتری نسبت به آمالگام یا طلا دارند.
لکه پذیری: با گذشت زمان و مصرف مواد غذایی رنگی مانند چای، قهوه و نوشابه یا استعمال دخانیات، ممکن است دچار تغییر رنگ شود.
تکنیک حساس: موفقیت ترمیم کامپوزیتی به شدت به مهارت دندانپزشک و رعایت دقیق پروتکل‌های ایزولاسیون و باندینگ بستگی دارد.
هزینه بالاتر: هزینه آن معمولاً بیشتر از آمالگام و گلاس آینومر است.

جدیدترین پیشرفت‌ها در مواد پرکردگی دندان

دنیای دندانپزشکی ترمیمی به سرعت در حال تحول است و مواد جدیدی با خواص بهبود یافته معرفی می‌شوند:

ترمیم‌های سرامیکی با کامپیوتر (CAD/CAM): فناوری‌هایی مانند CEREC به دندانپزشک اجازه می‌دهند تا با اسکن دیجیتالی دندان، ترمیم سرامیکی را در مطب طراحی و با دستگاه تراش مخصوص (milling machine) در کمتر از یک ساعت بسازد و تحویل دهد. این امر نیاز به جلسه دوم را از بین می‌برد.
مواد سرامیکی قوی‌تر: سرامیک‌های مدرن مانند لیتیوم دی‌سیلیکات (E.max) و زیرکونیای پلی‌کریستالی، استحکامی نزدیک به فلزات دارند و در عین حال زیبایی فوق‌العاده‌ای ارائه می‌دهند.
کامپوزیت‌های پیشرفته:
- Bulk-Fill Composites: این کامپوزیت‌ها را می‌توان در لایه‌های ضخیم‌تری در حفره قرار داد که باعث کاهش زمان درمان و استرس انقباضی (Shrinkage) می‌شود.
- Bioactive Composites: نسل جدیدی از مواد که یون‌هایی مانند کلسیم و فسفات آزاد می‌کنند و به تحریک بازسازی طبیعی ساختار دندان (رمینرالیزاسیون) کمک می‌کنند.

نتیجه‌گیری

انتخاب نوع پرکردگی دندان یک تصمیم مشترک بین بیمار و دندانپزشک است که باید بر اساس مجموعه‌ای از عوامل گرفته شود: محل و وسعت پوسیدگی، نیازهای زیبایی‌شناختی بیمار، عادات بهداشتی، میزان فشاری که به دندان وارد می‌شود و بودجه.

برای دندان‌های جلویی، کامپوزیت و سرامیک به دلیل زیبایی بی‌نظیرشان گزینه‌های ارجح هستند.
برای دندان‌های عقبی، آمالگام به دلیل استحکام و هزینه کمتر و کامپوزیت‌های مدرن به دلیل زیبایی و حفظ ساختار دندان، هر دو گزینه‌های محبوبی هستند. طلا و سرامیک نیز به عنوان راه‌حل‌های بادوام‌تر اما گران‌تر مطرح می‌شوند.

در نهایت، صرف‌نظر از نوع ماده انتخابی، مهم‌ترین عامل در طول عمر هر ترمیمی، رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان شامل مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و مراجعات منظم به دندانپزشک است.