چه افرادی به ارتودنسی نیاز دارند؟

3 هفته پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۵-۰۵

0 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

چه کسانی به ارتودنسی نیاز دارند؟

ارتودنسی یکی از رشته‌های تخصصی و حیاتی دندانپزشکی است که به تشخیص، پیشگیری و اصلاح ناهنجاری‌های پیچیده دندانی و فکی می‌پردازد. این درمان فراتر از یک مداخله زیبایی برای دستیابی به لبخندی هالیوودی است؛ ارتودنسی یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای حفظ و بهبود سلامت کلی دهان، عملکرد صحیح سیستم جویدن و در نهایت، افزایش کیفیت زندگی است. در ادامه، گروه‌هایی که کاندیدای اصلی و نیازمند درمان ارتودنسی هستند، با جزئیات بیشتری معرفی می‌شوند.

قیمت ارتودنسی در تهران (جدول هزینه)

۱. افراد دارای مشکلات دندانی

دندان‌های نامرتب و کج (Crowding)

این شایع‌ترین دلیلی است که افراد را به سمت درمان ارتودنسی سوق می‌دهد. زمانی که فضای کافی در قوس فکی برای رشد منظم همه دندان‌ها وجود ندارد، دندان‌ها برای یافتن فضا، به صورت کج، چرخیده یا همپوشان رشد می‌کنند. این حالت که کراودینگ نامیده می‌شود، علاوه بر ظاهر نازیبا، مشکلات جدی‌تری نیز به همراه دارد:

افزایش ریسک پوسیدگی: تمیز کردن سطوح بین دندانی که روی هم قرار گرفته‌اند، تقریبا غیرممکن است و این نواحی به محل مناسبی برای تجمع پلاک و باکتری تبدیل می‌شوند.
بیماری‌های لثه: عدم توانایی در رعایت بهداشت کامل، منجر به التهاب لثه (ژنژیویت) و در صورت عدم درمان، بیماری‌های پیشرفته‌تر پریودنتال می‌شود که می‌تواند به تحلیل استخوان فک و از دست دادن دندان منجر شود.
سایش نامتقارن: دندان‌هایی که در موقعیت صحیح قرار ندارند، دچار سایش غیرطبیعی و زودرس می‌شوند.

دندان‌های فاصله‌دار (Spacing)

وجود فاصله‌های غیرطبیعی و مشهود بین دندان‌ها نیز یکی دیگر از دلایل اصلی برای شروع درمان ارتودنسی است. این مشکل می‌تواند ناشی از کوچک بودن ژنتیکی اندازه دندان‌ها نسبت به فک، از دست دادن یک یا چند دندان و حرکت دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی، یا عاداتی مانند مکیدن انگشت در کودکی باشد. فاصله‌های بین دندانی علاوه بر تأثیر بر زیبایی، می‌توانند باعث گیر کردن مواد غذایی و آسیب به لثه شوند.

مشکلات بایت (Malocclusion)

مال‌اکلوژن یا ناهنجاری بایت به معنای عدم قرارگیری صحیح دندان‌های دو فک روی یکدیگر است. این مشکل عملکرد جویدن را مختل کرده و فشار نامناسبی به دندان‌ها و مفصل فک وارد می‌کند. انواع اصلی آن عبارتند از:

اوربایت (Overbite): حالتی که دندان‌های جلویی فک بالا بیش از حد استاندارد (معمولاً ۲-۳ میلی‌متر) دندان‌های پایینی را می‌پوشانند. اوربایت شدید می‌تواند باعث سایش دندان‌های پایینی و آسیب به بافت لثه کام شود.
آندربایت (Underbite): در این حالت، دندان‌های جلویی فک پایین جلوتر از دندان‌های فک بالا قرار می‌گیرند که به چهره ظاهری “مصمم” و چانه‌ای برجسته می‌دهد و جویدن را دشوار می‌سازد.
کراس‌بایت (Crossbite): قرارگیری نامتقارن دندان‌ها که در آن یک یا چند دندان بالایی در داخل دندان‌های پایینی قرار می‌گیرند. این مشکل می‌تواند منجر به سایش دندان، رشد نامتقارن فک و مشکلات مفصل فک شود.
اپن‌بایت (Openbite): وضعیتی که در آن هنگام بسته شدن دهان، بین دندان‌های جلویی یا کناری فک بالا و پایین فاصله عمودی وجود دارد و دندان‌ها به هم نمی‌رسند. این ناهنجاری جویدن و گاز زدن غذا (مثلاً یک ساندویچ) را بسیار دشوار می‌کند و می‌تواند بر تکلم نیز تأثیر بگذارد.

۲. افراد دارای مشکلات فکی

ناهماهنگی‌های اسکلتی فک

در برخی افراد، مشکل اصلی فراتر از موقعیت دندان‌ها بوده و به ساختار و موقعیت فک‌ها مربوط می‌شود. ناهنجاری‌های رشدی مانند جلو بودن فک بالا، عقب بودن فک پایین (که منجر به ظاهر “چانه ضعیف” می‌شود) یا برعکس، نیاز به درمان ارتودنسی دارند. در موارد شدید، این درمان باید در سنین رشد انجام شود و در بزرگسالی ممکن است برای دستیابی به نتیجه ایده‌آل، علاوه بر ارتودنسی به جراحی فک (ارتوگناتیک) نیز نیاز باشد.

عدم تناسب رشدی فک‌ها

تفاوت‌های نامتناسب در اندازه، شکل یا موقعیت فک‌ها می‌تواند عملکرد حیاتی مانند تنفس را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال، یک فک پایین کوچک و عقب رفته می‌تواند مسیر هوایی را تنگ کرده و ریسک آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) را افزایش دهد.

۳. افراد دارای مشکلات عملکردی

اختلالات در جویدن: جویدن اولین مرحله هضم غذاست. وقتی دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند، غذا به خوبی آسیاب نشده و این امر می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی و کاهش جذب مواد مغذی شود.
مشکلات تکلم: موقعیت صحیح دندان‌ها برای تلفظ دقیق برخی حروف (مانند “س”، “ش” یا “ت”) ضروری است. ناهنجاری‌هایی مانند اپن‌بایت یا فاصله زیاد بین دندان‌ها می‌تواند باعث اختلالات گفتاری شود.
درد فک (اختلال مفصل گیجگاهی-فکی – TMD): مال‌اکلوژن باعث توزیع نامناسب نیروها روی دندان‌ها، عضلات و مفصل فک می‌شود. این فشار مداوم می‌تواند منجر به درد مزمن در ناحیه فک، سردردهای تنشی، صدای کلیک یا تق‌تق در مفصل و قفل شدن فک شود.

۴. افراد دارای مشکلات بهداشتی

وقتی دندان‌ها کج، درهم‌رفته و نامرتب هستند، تمیز کردن کامل آن‌ها با مسواک و نخ دندان به یک چالش روزانه تبدیل می‌شود. این امر مستقیماً به تجمع پلاک باکتریایی در نواحی غیرقابل دسترس منجر می‌شود. پیامدهای این وضعیت عبارتند از بوی بد دهان (هالیتوزیس)، پوسیدگی‌های متعدد بین دندانی و بیماری‌های لثه که می‌تواند تا مرحله تحلیل استخوان و لق شدن دندان‌ها پیشرفت کند. ارتودنسی با مرتب کردن دندان‌ها، امکان رعایت بهداشت را فراهم کرده و سلامت بلندمدت آن‌ها را تضمین می‌کند.

نشانه‌های نیاز به ارتودنسی در کودکان

والدین باید هوشیار باشند و در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در کودکان خود، حتماً برای یک معاینه تشخیصی به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند:

از دست دادن زودهنگام یا دیرهنگام دندان‌های شیری
عادات دهانی مانند مکیدن انگشت یا پستانک پس از ۵ سالگی
تنفس مداوم از راه دهان به جای بینی
مشکل در جویدن یا گاز زدن غذا
جلو یا عقب بودن غیرعادی فک‌ها
صدای غیرعادی در مفصل فک
قرارگیری دندان‌های جلویی بالایی روی لب پایینی

سن مناسب برای ارتودنسی

بهترین زمان برای اولین معاینه ارتودنسی حدود ۷ تا ۹ سالگی است. در این سن، دندان‌های دائمی شروع به رویش کرده‌اند و متخصص می‌تواند مشکلات اسکلتی و فکی را زودتر تشخیص داده و با “ارتودنسی پیشگیرانه” یا “درمان دو مرحله‌ای”، از پیچیده‌تر شدن مشکل در آینده جلوگیری کند. با این حال، هیچگاه برای داشتن لبخندی زیبا و سالم دیر نیست و بزرگسالان در هر سنی می‌توانند با موفقیت تحت درمان قرار بگیرند.

شرایط لازم برای شروع ارتودنسی

سلامت کامل دهان و دندان: قبل از نصب هرگونه دستگاه ارتودنسی، دهان باید کاملاً سالم باشد. هرگونه پوسیدگی باید ترمیم شود و بیماری‌های لثه باید تحت کنترل درآیند.
همکاری بالای بیمار: موفقیت درمان ارتودنسی به شدت به همکاری بیمار وابسته است. این شامل رعایت دقیق بهداشت، پیروی از رژیم غذایی توصیه‌شده (پرهیز از غذاهای سفت و چسبناک)، استفاده منظم از کش‌های ارتودنسی و حضور در تمام جلسات معاینه است.
انجام معاینات تکمیلی: طرح درمان دقیق نیازمند بررسی‌های کامل است. این شامل تهیه رادیوگرافی‌های مختلف (برای ارزیابی موقعیت دندان و ریشه و ساختار فک)، تهیه عکس‌های داخل و خارج دهانی و قالب‌گیری از دندان‌ها (به روش دیجیتال یا سنتی) می‌شود.

نتیجه‌گیری

ارتودنسی یک درمان چندبعدی است که طیف وسیعی از افراد، از کودکان با مشکلات رشدی فک گرفته تا بزرگسالانی که به دنبال بهبود عملکرد و زیبایی لبخند خود هستند را در بر می‌گیرد. هر فردی که با دندان‌های نامرتب، مشکلات فکی، اختلالات عملکردی یا چالش‌های بهداشتی ناشی از موقعیت ناصحیح دندان‌ها مواجه است، یک کاندیدای بالقوه برای ارتودنسی محسوب می‌شود. برداشتن اولین قدم یعنی مشاوره با یک متخصص ارتودنسی، بهترین راه برای ارزیابی دقیق نیازها و یافتن بهترین مسیر درمانی است.