تفاوت کامپوزیت نانوسرامیک با معمولی

2 هفته پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۵-۱۳

0 زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

در این مقاله شما خواهید خواند

پرکردگیهای دندانپزشکی، که با نام مواد ترمیمی نیز شناخته میشوند، نقشی حیاتی در بازگرداندن عملکرد و زیبایی دندانهای آسیب‌دیده دارند. در طول سالها، پیشرفتهای چشمگیری در تولید این مواد صورت گرفته است که از جمله مهمترین آنها میتوان به کامپوزیتها اشاره کرد. کامپوزیتهای دندانی به دلیل قابلیت تطابق با رنگ طبیعی دندان و حفظ ساختار آن، به گزینهای محبوب تبدیل شده‌اند. با این حال، تمام کامپوزیتها یکسان نیستند و نسل جدیدی از آنها با نام کامپوزیت نانوسرامیک وارد عرصه شدهاند که استانداردهای جدیدی را در زمینه دوام، زیبایی و عملکرد بالینی تعریف کردهاند.

تفاوت اصلی و تعیینکننده این دو نوع ماده در ساختار و اندازه ذرات پرکننده (Filler) آنها نهفته است. این تفاوت ظریف در مقیاس میکروسکوپی، اثرات چشمگیری بر خواص مکانیکی، زیبایی، دوام و عملکرد بالینی آنها میگذارد. در این مقاله، به بررسی دقیق و علمی تفاوتهای این دو نوع کامپوزیت خواهیم پرداخت و با ارائه دادههای آماری و توضیحات ساده، به شما کمک میکنیم تا انتخاب بهتری برای سلامت و زیبایی دندانهای خود داشته باشید.

قیمت کامپوزیت دندان در تهران (جدول هزینه)

بررسی ساختار و اندازه ذرات؛ کلید عملکرد متفاوت کامپوزیت‌ها

اساس تفاوت بین کامپوزیت نانوسرامیک و کامپوزیت معمولی در ترکیب ذرات پرکننده آنها است. این ذرات که نقش تقویتکننده را ایفا میکنند، بر خواص کلی ماده، از جمله استحکام، مقاومت به سایش و ظاهر زیبایی آن، تأثیر مستقیم میگذارند.

کامپوزیت‌های معمولی: در این نوع کامپوزیت، فاز پرکننده عمدتاً شامل ذرات بزرگتر کوارتز و شیشه با اندازه تقریبی ۰.۶ تا ۱ میکرومتر است. برای بهبود ویژگیها، ذرات بسیار کوچکتر سیلیکا کلوئیدی با ابعاد حدود ۰.۰۴ میکرومتر نیز به آنها اضافه میشود. این ذرات بزرگتر یک سطح ناهموارتر ایجاد میکنند که پس از سایش و یا پولیش، بهراحتی میتوانند از ماتریس رزینی جدا شوند (پدیده Plucking). این اتفاق منجر به ایجاد سطح ناصافتر، کاهش براقیت و مقاومت کمتر در برابر لکهپذیری میشود.
کامپوزیت‌های نانوسرامیک: این کامپوزیتها از پرکنندههای سرامیکی با اندازه بسیار کوچک، یعنی ۲۰ تا ۵۰ نانومتر، بهره میبرند. به دلیل ابعاد فوقالعاده کوچک ذرات نانو، آنها بهصورت یکنواخت و با تراکم بسیار بالاتر در ماتریس رزینی پخش میشوند. این توزیع یکنواخت و متراکم، پیوندی محکم‌تر و یکپارچهتر را ایجاد میکند که سطح بسیار صافتری را بهوجود میآورد و از پدیده کندهشدن ذرات جلوگیری میکند. این ساختار دقیق و یکدست، مزایای متعددی در بخشهای مختلف عملکردی به همراه دارد.

خواص مکانیکی و مقاومت در برابر فشار و شکست

توزیع و اندازه ذرات پرکننده بهطور مستقیم بر مقاومت و دوام کامپوزیت در محیط دهان که تحت فشارهای جویدن قرار دارد، تأثیر میگذارد.

سختی و مقاومت خمشی؛ دوام در برابر نیروهای جویدن

اثر هال-پچت (Hall-Petch effect): به دلیل اندازه بسیار کوچک ذرات نانو، کامپوزیتهای نانوسرامیک از اثر «هال-پچت» بهره میبرند. این پدیده به این معنی است که هرچه اندازه دانهها یا ذرات یک ماده کوچکتر باشد، مرزهای دانه بیشتری وجود دارد که حرکت نابجاییها (Dislocations) را دشوارتر میکند و در نتیجه، ماده سختتر و مقاومتر میشود. این پدیده منجر به افزایش قابل توجه سختی و مقاومت خمشی کامپوزیتهای نانوسرامیک میشود.
شبکه‌بندی قوی: ذرات نانو به دلیل سطح ویژه بالای خود، بهتر در ماتریس رزینی شبکه‌بندی میشوند و این ساختار منسجم باعث افزایش سختی و مقاومت خمشی تا ۲۰-۴۰٪ نسبت به نمونههای معمولی میگردد. این مقاومت بالا، کامپوزیتهای نانوسرامیک را برای استفاده در دندانهای خلفی که فشارهای زیادی را تحمل میکنند، به گزینهای ایده‌آل تبدیل میکند.

مقاومت به شکست (تافنس) و جلوگیری از ترک خوردگی

حضور ذرات نانو باعث ایجاد مکانیزمهای «ناقره‌سازی ترک» (Crack deflection) میشود. در این مکانیزم، زمانی که یک ترک در حال انتشار است، به جای حرکت مستقیم، مجبور به تغییر مسیر در اطراف ذرات نانو میشود. این تغییر مسیر باعث اتلاف انرژی ترک و کاهش سرعت انتشار آن میشود. این پدیده منجر به توزیع بهتر تنش در سطح ماتریس شده و در نهایت، مقاومت به شکست ماده را بهطور چشمگیری افزایش میدهد و از شکست ناگهانی ترمیم جلوگیری میکند.

مقاومت به خوردگی و خزش؛ پایداری در بلندمدت

ترکیب نانوسرامیکها با ماتریسهای پیشرفته (مانند آلومینا/SiC) مقاومت در برابر خزش (Deformation) را یک تا دو مرتبه افزایش میدهد. خزش به تغییر شکل تدریجی ماده تحت تنش ثابت در طول زمان گفته میشود. این ویژگی به معنای پایداری بیشتر پرکردگی در برابر فشارهای طولانی‌مدت جویدن است و تضمین میکند که ترمیم شکل و فرم خود را در طول سالها حفظ کند.

ثبات رنگ و زیبایی؛ ایجاد لبخندی طبیعی و درخشان

یکی از مهمترین دلایل استفاده از کامپوزیت، قابلیت تطابق آن با رنگ طبیعی دندان است. در این زمینه، کامپوزیتهای نانوسرامیک به دلیل خواص نوری و سطحی منحصر به فرد خود، عملکرد بهتری ارائه میدهند.

براقیت و درخشندگی پایدار

ذرات نانومتری نور را به شیوه بهتری پراکنده میکنند و سطحی بسیار صافتر و صیقلی ایجاد میکنند که شباهت زیادی به مینای طبیعی دندان دارد. این ویژگی منجر به براقیت و درخشندگی پایدارتری نسبت به ذرات بزرگتر در کامپوزیتهای معمولی میشود.
ذرات بزرگتر در کامپوزیتهای معمولی ممکن است بهمرورزمان ساییده شوند و سطحی خشن ایجاد کنند که منجر به از دست رفتن براقیت و جذب لکهها از غذاها و نوشیدنیهای رنگی میگردد. در مقابل، سطح بسیار صاف کامپوزیتهای نانوسرامیک، مقاومت بالایی در برابر لکهپذیری دارد.

تطابق با رنگ طبیعی دندان

کامپوزیت نانوسرامیک، جلوهای طبیعیتری شبیه به مینای دندان ایجاد میکند. این به دلیل شباهت خواص نوری ذرات نانو به مینای طبیعی است که باعث میشود نور به شکل طبیعی در ماده پخش شود. این ویژگی به دندانپزشک امکان میدهد تا طیفهای رنگی دقیقتر را انتخاب کند و ترمیم کاملاً با رنگ دندانهای مجاور منطبق شود.

انقباض پلیمریزاسیون و میکرولیکاژ؛ جلوگیری از پوسیدگی مجدد

هنگامی که کامپوزیت با نور مخصوص سفت میشود، پدیده انقباض پلیمریزاسیون رخ میدهد. این انقباض میتواند منجر به ایجاد شکافهای میکروسکوپی بین پرکردگی و دندان شود که به میکرولیکاژ (Microleakage) معروف است و عوارض زیادی را به دنبال دارد.

کاهش انقباض تا ۱.۵-۳٪

فرمولاسیون پیشرفته نانو، به دلیل حجم بیشتر پرکنندهها و ماهیت شیمیایی خاص خود، انقباض حین سفتشدن را کاهش میدهد و به حداقل رساندن فاصله میکروسکوپی بین مواد و لایه دندان کمک میکند. کاهش این تنشهای انقباضی، فشار وارد شده به ساختار دندان را نیز به شدت کم میکند.

پیشگیری از پوسیدگی ثانویه

انطباق بهتر لبههای کامپوزیت نانوسرامیک با دندان، از ورود بزاق، باکتریها و مواد غذایی به زیر پرکردگی جلوگیری میکند. این امر خطر پوسیدگی ثانویه (پوسیدگی در حاشیه ترمیم) را به شدت کاهش میدهد و عمر مفید ترمیم را افزایش میدهد.

مقاومت به سایش و پایداری در سرویس بالینی

مقاومت در برابر سایش یک عامل حیاتی برای دوام پرکردگیهای دندانی، بهویژه در دندانهای خلفی (posterior) است که نیروهای جویدن سنگینی را تحمل میکنند.

عمق سایش کمتر؛ دوام طولانی‌تر

مطالعات بالینی متعدد نشان داده است که عمق سایش کامپوزیت نانوفیل در دندانهای خلفی پس از ۲۴ ماه بهطور متوسط ۰.۱۵ میلیمتر است، در حالی که کامپوزیت معمولی حدود ۰.۲۵ میلیمتر ساییده میشود (P<0.05). این تفاوت به ظاهر کوچک ۰.۱ میلیمتر، در طول زمان میتواند تأثیرات زیادی بر روی هماهنگی بایت (occlusion) و عملکرد کلی دهان داشته باشد.

نوع کامپوزیت	عمق سایش (پس از ۲۴ ماه)	تفاوت عمق سایش
نانوسرامیک (نانوفیل)	۰.۱۵ میلی‌متر	۰.۱ میلی‌متر کمتر
کامپوزیت معمولی	۰.۲۵ میلی‌متر	—

بازده طولانی‌تر و رضایت بیمار

به دلیل مقاومت بالاتر در برابر سایش و حفظ یکپارچگی حاشیهای بهتر در دورههای پیگیری بالینی، نیاز به تعویض یا ترمیم مجدد کاهش مییابد. این امر منجر به رضایت بالای بیمار و کاهش هزینههای درمانی در بلندمدت میشود.

حساسیت پس از درمان و سازگاری زیستی

حساسیت پس از ترمیم میتواند برای بیماران بسیار آزاردهنده باشد. کامپوزیت نانوسرامیک با ویژگیهای خاص خود به کاهش این عارضه کمک میکند.

سازگاری زیستی (بیوکامپتیبلیتی) بالاتر: این مواد به دلیل ترکیب شیمیایی پایدارتر و عدم انتشار مونومرهای رزینی سمی در محیط دهان، واکنشهای التهابی را در بافتهای اطراف دندان (مانند پالپ) کاهش میدهند.
کاهش تنشهای انقباضی: کاهش انقباض پلیمریزاسیون، تنشهای وارد شده به ساختار دندان و استحکام باند (Bond Strength) را به حداقل میرساند. در کامپوزیتهای معمولی، این تنشها میتواند باعث حرکت مایع در داخل توبولهای عاجی شده و بیمار این حرکت را بهصورت درد (طبق نظریه هیدرودینامیک) حس کند. کاهش این تنش، از بروز حساسیت پس از درمان میکاهد.

نکات پایانی در انتخاب کامپوزیت دندانپزشکی

کامپوزیتهای نانوسرامیک با بهره‌گیری از ذرات سرامیکی در مقیاس نانومتری، ساختاری دقیقتر و یکنواختتری را فراهم میکنند. این نوآوری منجر به افزایش چشمگیر مقاومت مکانیکی، زیبایی طبیعی، کاهش انقباض و پایداری بیشتر در برابر سایش نسبت به کامپوزیتهای معمولی میشود. در نتیجه، این مواد گزینهای برتر برای پرکردگیهای زیبایی و درمانی با دوام طولانیتر محسوب میشوند. با توجه به این مزایا، انتخاب کامپوزیت مناسب میتواند نقش مهمی در ماندگاری و زیبایی لبخند شما داشته باشد. برای دریافت مشاوره تخصصی و انتخاب بهترین روش درمانی، همواره با دندانپزشک خود مشورت کنید.