آیا بلیچینگ دندان باعث حساسیت دندان ها می شود؟

2 ساعت پیشآخرین بروزرسانی: ۱۴۰۴-۰۴-۲۹

0 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

آیا بلیچینگ دندان باعث حساسیت دندان ها می شود؟

در این مقاله شما خواهید خواند

راهنمای کامل بلیچینگ و حساسیت دندان‌ها

سفید کردن دندان‌ها یا بلیچینگ، یکی از پرطرفدارترین درمان‌های زیبایی دندانپزشکی است که می‌تواند لبخندی درخشان‌تر به شما هدیه دهد. با این حال، یکی از شایع‌ترین و قابل پیش‌بینی‌ترین عوارض جانبی آن، بروز حساسیت موقت در دندان‌هاست. این پدیده آنقدر رایج است که مطالعات علمی نشان میدهد، بین ۵۰ تا ۹۰ درصد از بیماران پس از انجام بلیچینگ، درجاتی از حساسیت دندانی را تجربه می‌کنند. خبر خوب این است که این حساسیت تقریباً همیشه موقتی و قابل مدیریت است.

قیمت بلیچینگ دندان در تهران (جدول هزینه)

چرا بلیچینگ باعث حساسیت دندان می‌شود؟

برای درک این موضوع، باید نگاهی عمیق‌تر به ساختار دندان و مواد مورد استفاده در بلیچینگ بیندازیم.

مکانیسم ایجاد حساسیت

عاملان اصلی این فرآیند، مواد فعال موجود در ژل‌های بلیچینگ، یعنی هیدروژن پراکسید و کاربامید پراکسید، هستند. این مواد از طریق چند مکانیسم کلیدی باعث تحریک و حساسیت دندان می‌شوند:

۱. نفوذ به بافت‌های عمیق دندان: مینای دندان، با وجود سختی، ساختاری متخلخل دارد. مولکول‌های مواد بلیچینگ به دلیل وزن مولکولی بسیار پایین، به راحتی از این منافذ میکروسکوپی عبور کرده و به لایه زیرین یعنی عاج دندان (دنتین) می‌رسند. عاج دندان حاوی هزاران لوله بسیار ریز (تیوبول‌های دنتینی) است که مستقیماً به مرکز عصبی دندان، یعنی پالپ، متصل هستند. رسیدن این مواد به پالپ، اولین قدم در ایجاد حساسیت است.

۲. تحریک مستقیم عصب: هیدروژن پراکسید یک عامل اکسیدکننده قوی است. این ماده با تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن در بافت پالپ، یک واکنش استرس اکسیداتیو ایجاد می‌کند که مستقیماً گیرنده‌های درد در انتهای اعصاب پالپ را تحریک کرده و سیگنال درد را به مغز ارسال می‌کند.

۳. تغییر فشار مایع درون دندان (نظریه هیدرودینامیک): این نظریه که یکی از معتبرترین توضیحات برای حساسیت دندانی است، بیان می‌کند که تیوبول‌های دنتینی پر از مایع هستند. واکنش شیمیایی مواد بلیچینگ باعث ایجاد حباب‌های اکسیژن و حرکت سریع این مایع درون تیوبول‌ها می‌شود. این جابجایی فشار، مانند موجی عمل کرده و انتهای عصب را در پالپ تحریک می‌کند و باعث ایجاد دردهای تیز و ناگهانی (معروف به Zinger) می‌شود.

۴. التهاب واکنشی و موقت پالپ: نفوذ مواد شیمیایی به پالپ باعث ایجاد یک التهاب خفیف و موقت در این بافت زنده می‌شود. در این حالت، رگ‌های خونی پالپ گشاد شده و واسطه‌های التهابی آزاد می‌شوند که آستانه تحریک اعصاب را پایین می‌آورند. در نتیجه، دندان به محرک‌هایی مانند سرما و گرما که در حالت عادی مشکلی ایجاد نمی‌کنند، واکنش دردناک نشان می‌دهد.

عوامل تأثیرگذار بر میزان حساسیت

شدت حساسیت در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل زیر بستگی دارد:

غلظت مواد بلیچینگ: یک قانون کلی وجود دارد: غلظت بالاتر = حساسیت بیشتر. ژل‌های مورد استفاده در مطب (In-Office Bleaching) دارای غلظت بالایی از هیدروژن پراکسید (۳۵٪ تا ۴۰٪) هستند که نتایج سریع‌تری دارند اما احتمال حساسیت را نیز به شدت افزایش می‌دهند. در مقابل، کیت‌های خانگی (Home Bleaching) که تحت نظارت دندانپزشک استفاده می‌شوند، حاوی کاربامید پراکسید با غلظت ۱۰٪ تا ۲۲٪ هستند که به آرامی به حدود ۳٪ تا ۷٪ هیدروژن پراکسید تجزیه می‌شود و حساسیت کمتری ایجاد می‌کند.
نوع ماده بلیچینگ: کاربامید پراکسید به دلیل تجزیه آهسته‌تر به هیدروژن پراکسید و اوره، ماده فعال را به صورت تدریجی آزاد می‌کند. این آزادسازی کندتر، تحریک ملایم‌تری برای پالپ ایجاد می‌کند و به همین دلیل، حساسیت کمتری نسبت به هیدروژن پراکسید با غلظت معادل ایجاد می‌کند که به سرعت فعال می‌شود.
مدت زمان تماس: هرچه ژل بلیچینگ مدت زمان بیشتری روی دندان‌ها باقی بماند، فرصت بیشتری برای نفوذ به لایه‌های عمیق‌تر و تحریک پالپ خواهد داشت. به همین دلیل جلسات بلیچینگ در مطب معمولاً کوتاه‌تر و جلسات خانگی طولانی‌تر اما با غلظت کمتر هستند.
وضعیت اولیه دندان‌ها:
- حساسیت قبلی: افرادی که به طور طبیعی دندان‌های حساسی دارند، به دلیل باز بودن تیوبول‌های دنتینی، مستعد تجربه حساسیت شدیدتری پس از بلیچینگ هستند.
- مشکلات دندانی: وجود ترک‌های مینا، پوسیدگی‌های ترمیم‌نشده، یا تحلیل لثه مسیرهای مستقیمی برای نفوذ مواد بلیچینگ به عاج و پالپ ایجاد می‌کنند. تحلیل لثه باعث نمایان شدن ریشه دندان می‌شود که لایه محافظ (سمنتوم) آن بسیار نازک‌تر و نفوذپذیرتر از مینای دندان است و حساسیت را به شدت افزایش می‌دهد.

خصوصیات حساسیت ناشی از بلیچینگ

زمان شروع و مدت: حساسیت معمولاً به سرعت، یا بلافاصله پس از درمان یا طی ۲۴ ساعت اول، ظاهر می‌شود. ویژگی کلیدی آن این است که کاملاً موقتی است و معمولاً بین چند روز تا حداکثر دو هفته پس از اتمام کامل دوره درمان، به طور خود به خود از بین می‌رود. اگر حساسیت بیش از این مدت ادامه یافت، حتماً باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
علائم:
- درد تیز، ناگهانی و تیرکشنده هنگام مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرد، گرم، شیرین یا اسیدی.
- احساس درد شدید هنگام تنفس هوای سرد از طریق دهان.
- درد معمولاً خفیف تا متوسط است و به ندرت به یک درد مداوم و غیرقابل تحمل تبدیل می‌شود.

روش‌های مؤثر برای کاهش و کنترل حساسیت

خوشبختانه، راهکارهای متعددی برای پیشگیری و مدیریت این عارضه وجود دارد:

۱. استفاده از مواد و محصولات ضد حساسیت

پتاسیم نیترات (Potassium Nitrate): این ماده به عنوان مؤثرترین ترکیب برای کاهش حساسیت عصبی شناخته می‌شود. یون‌های پتاسیم با تجمع در اطراف عصب پالپ، مانع از ارسال سیگنال درد توسط عصب می‌شوند و آن را “آرام” می‌کنند. استفاده از خمیردندان یا ژل حاوی پتاسیم نیترات ۵٪ به همراه فلوراید سدیم ۲٪ بهترین نتایج را دارد.
فلوراید (Fluoride): فلوراید با دو مکانیسم به کاهش حساسیت کمک می‌کند:
1. مسدود کردن تیوبول‌ها: با رسوب کریستال‌های کلسیم فلوراید در دهانه تیوبول‌های دنتینی، مسیر حرکت مایع و تحریک عصب را به صورت فیزیکی مسدود می‌کند.
2. تقویت مینا: به فرآیند بازسازی مواد معدنی مینا (Remineralization) کمک کرده و آن را مقاوم‌تر می‌کند.

۲. توصیه‌ها و راهکارهای عملی

قبل از شروع بلیچینگ:

استفاده از خمیردندان ضد حساسیت: حداقل به مدت دو هفته قبل از شروع درمان، روزانه از این خمیردندان‌ها استفاده کنید تا به پتاسیم نیترات فرصت دهید اثر خود را بر اعصاب دندان اعمال کند.
مصرف مسکن: با مشورت دندانپزشک، مصرف یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یک ساعت قبل از جلسه بلیچینگ در مطب، می‌تواند به کنترل التهاب پالپ و کاهش درد کمک کند.

حین انجام بلیچینگ:

کاهش مدت زمان یا غلظت: در صورت بروز حساسیت شدید، دندانپزشک می‌تواند زمان قرارگیری ژل روی دندان‌ها را کاهش دهد یا از ژل با غلظت پایین‌تر استفاده کند.
استفاده از ژل ضد حساسیت: بسیاری از دندانپزشکان، ژل‌های حاوی پتاسیم نیترات و فلوراید را قبل یا بعد از جلسه بلیچینگ روی دندان‌ها اعمال می‌کنند.

پس از اتمام بلیچینگ:

اجتناب از محرک‌ها: از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های بسیار سرد، گرم، اسیدی (مانند مرکبات و نوشابه) و شیرین برای چند روز خودداری کنید.
استفاده از مسواک نرم: برای جلوگیری از سایش و تحریک بیشتر دندان‌ها، از مسواک با برس نرم (Soft) استفاده کنید.
ادامه استفاده از خمیردندان ضد حساسیت: تا چند هفته پس از اتمام درمان به استفاده از این خمیردندان‌ها ادامه دهید.

نتیجه‌گیری نهایی

بلیچینگ دندان یک روش ایمن و مؤثر برای زیباتر کردن لبخند شماست. حساسیت دندانی یک عارضه جانبی شایع، اما کاملاً موقتی و قابل کنترل است. با برنامه‌ریزی صحیح، مشورت با دندانپزشک و استفاده از روش‌های پیشگیری و درمانی مناسب، می‌توان این عارضه را به حداقل رساند.

نکته کلیدی این است که بلیچینگ دندان حتماً باید تحت نظارت مستقیم دندانپزشک انجام شود. دندانپزشک با معاینه دقیق، مشکلات زمینه‌ای مانند پوسیدگی یا ترک را شناسایی و درمان کرده و بهترین و ایمن‌ترین روش بلیچینگ را متناسب با شرایط دندان‌های شما انتخاب می‌کند تا از نتایج درخشان آن بدون نگرانی لذت ببرید.