خواص نشاسته در بارداری

مصرف نشاسته در دوران بارداری: فواید، خطرات و توصیه‌های کاربردی

نشاسته یکی از منابع اصلی کربوهیدرات‌ها در رژیم غذایی است که نقش مهمی در تأمین انرژی مادر و جنین در دوران بارداری دارد. طبق منابع علمی، مصرف متعادل نشاسته برای سلامت مادر و رشد جنین ضروری است، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند به چاقی، افزایش قند خون و عوارض دیگر منجر شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که زنان باردار باید حدود یک سوم رژیم غذایی خود را به مواد نشاسته‌ای اختصاص دهند، اما کیفیت این مواد و میزان مصرف باید با دقت کنترل شود.

نشاسته چیست و در چه مواد غذایی یافت می‌شود؟

نشاسته پودری سفید رنگ، نرم و بدون طعم است که معمولاً از دانه‌های ذرت تولید می‌شود و قابلیت حل شدن در آب و سایر مایعات حلال را دارد. این ماده به طور گسترده در غذای انسان، حیوانات و همچنین در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد و در تهیه کیک‌های رژیمی و غلیظ کردن برخی از انواع شیرینی کاربرد دارد. در واقع، نشاسته اغلب با آب ترکیب می‌شود تا از ویژگی غلیظ‌کنندگی آن استفاده شود.

کربوهیدرات‌ها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: قند، فیبر و نشاسته. نشاسته در مواد غذایی متنوعی وجود دارد، از جمله:

• نان، به خصوص نان‌های سبوس‌دار
• غلات کامل و صبحانه
• سیب زمینی و سبزیجات نشاسته‌ای
• برنج (سفید و قهوه‌ای)
• ماکارونی و رشته فرنگی
• ذرت، جو دوسر و آرد ذرت

غذاهای حاوی آرد گندم، ذرت و برخی دیگر از انواع آردها نیز سرشار از نشاسته هستند. البته برخی مواد غذایی حاوی آرد صنعتی مانند غلات صبحانه فرآوری شده دارای نشاسته زیادی هستند، اما ممکن است فاقد مواد معدنی اصلی باشند.

فواید مصرف نشاسته در دوران بارداری

خوردن نشاسته در بارداری مزایای متعددی دارد که برای سلامت مادر و جنین ضروری است:

تأمین انرژی مادر و جنین

نشاسته در بدن به قندهای ساده مانند گلوکز تجزیه می‌شود که برای انرژی رساندن به سلول‌های مغز و عضلات استفاده می‌شود. این قندها به راحتی از جفت عبور می‌کنند و انرژی لازم را برای حمایت از جنین در حال رشد فراهم می‌کنند.

تأمین مواد مغذی ضروری

مصرف نشاسته در بارداری همچنین مواد مغذی مهم دیگری نظیر فیبر و ویتامین‌های گروه B را برای رشد کودک فراهم می‌کند. این ویتامین‌ها برای تکامل سیستم عصبی جنین ضروری هستند.

حفظ ثبات قند خون

یکی از خواص مهم نشاسته برای زنان باردار، حفظ قند خون است. نشاسته نوعی کربوهیدرات پیچیده است که به تدریج قند خون را افزایش می‌دهد، برخلاف قندهای ساده که باعث افزایش ناگهانی قند خون می‌شوند. این ویژگی برای سلامتی مادر و جنین بسیار مهم است.

کمک به پیشگیری از یبوست

فیبر موجود در غذاهای نشاسته‌ای کامل (غیر فرآوری شده) به هضم غذا کمک می‌کند و می‌تواند از یبوست که یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است، جلوگیری کند.

کمک به احساس سیری

غذاهای نشاسته‌ای به مادران باردار کمک می‌کنند بدون دریافت کالری زیاد احساس سیری کنند. این موضوع در کنترل وزن دوران بارداری اهمیت زیادی دارد.

عوارض و خطرات احتمالی مصرف بیش از حد نشاسته

با وجود فواید متعدد، مصرف بیش از حد نشاسته در دوران بارداری می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد:

چاقی و اضافه وزن

افراط در مصرف مواد نشاسته‌ای می‌تواند منجر به چاقی و اضافه وزن در دوران بارداری شود. اضافه وزن در بارداری می‌تواند مشکلاتی از قبیل بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و چاقی را در کودکان ایجاد کند.

افزایش خطر دیابت بارداری

مصرف زیاد شکر و مواد قندی و نشاسته‌ای در بارداری می‌تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد. وقتی مادر باردار مبتلا به قند خون بالا باشد، این قند از راه جفت وارد بدن جنین می‌شود و می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.

تأثیر بر سلامت جنین

مصرف بیش از حد مواد قندی و نشاسته‌ای به ویژه در سه ماهه اول بارداری می‌تواند خطر بروز نقص لوله عصبی و نخاعی را در جنین افزایش دهد. تحقیقات نشان داده است که افزایش قند خون و اختلالات تحمل گلوکز در دوران بارداری، احتمال آسیب‌های جنینی را بیشتر می‌کند.

توصیه‌های مصرف نشاسته در بارداری

برای بهره‌مندی از فواید نشاسته و پیشگیری از عوارض احتمالی آن، توصیه‌های زیر ارائه می‌شود:

رعایت اعتدال در مصرف

مصرف نشاسته در دوران بارداری بی‌خطر است، اما لازم است در مصرف آن زیاده‌روی نکنید و اعتدال را رعایت کنید. طبق توصیه متخصصان، غذاهای نشاسته‌ای باید حدود یک سوم از غذایی که می‌خورید را تشکیل دهند.

انتخاب نشاسته‌های با کیفیت بالاتر

همه نشاسته‌ها مثل هم عمل نمی‌کنند. به جای غذاهای نشاسته‌ای تصفیه شده (سفید)، از غلات سبوس‌دار یا غذاهای با فیبر بالاتر استفاده کنید. نان سفید یا برنج سفید هم نشاسته دارند، اما نشاسته آنها سریع‌تر تجزیه می‌شود و باعث افزایش سریع قند خون می‌شود؛ درحالی‌که نشاسته موجود در نان‌های سبوس‌دار، غلات کامل، ماکارونی سبوس‌دار و سیب زمینی دیرتر تجزیه می‌شود.

تنوع در مصرف مواد غذایی

تعادل در خوردن انواع مواد غذایی موجود در هرم غذایی را باید نه به صورت روزانه بلکه به صورت هفتگی رعایت کنید. سعی کنید هر روز غذاهای متنوعی مصرف کنید تا تعادل مناسبی از مواد مغذی مورد نیاز خود و کودکتان را بدست آورید.

باورهای رایج درباره مصرف نشاسته در بارداری

برخی باورهای رایج درباره مصرف نشاسته در بارداری وجود دارد که لازم است به آنها توجه کرد:

نشاسته و جلوگیری از سقط جنین

برخی باور دارند که نشاسته می‌تواند از سقط جنین جلوگیری کند. اما شواهد علمی محکمی برای اثبات این باور وجود ندارد. دکتر مهسا خصوصی ثانی، متخصص زنان و زایمان، اظهار می‌دارد: “هر چیزی رو بیش از حد مصرف کنید مضره ولی در حد معقول و کم مشکلی نداره”.

نشاسته و ضخامت آندومتر

باور دیگری که وجود دارد این است که نشاسته می‌تواند به افزایش ضخامت آندومتر برای انتقال جنین کمک کند. اما طبق نظر متخصصان، “نشاسته کمکی نمی‌کند” و “کاملاً بی‌تأثیر است”. دکتر مریم جمالی، متخصص زنان، زایمان و نازایی، توصیه می‌کند: “اگر می‌خواهید انتقال انجام بدهید طبق دستور پزشکتان داروی مناسب مصرف کنید نه نشاسته”.

نشاسته برای درمان لکه‌بینی و سرفه

برخی از زنان باردار از نشاسته برای درمان لکه‌بینی یا سرفه استفاده می‌کنند. در مورد استفاده از نشاسته برای درمان سرفه در بارداری، منابع محدودی وجود دارد و بهتر است قبل از استفاده با پزشک مشورت شود.

نشاسته در ویار بارداری (پیکا)

گاهی اوقات، میل شدید به خوردن نشاسته می‌تواند یکی از علائم پیکا در بارداری باشد. پیکا به معنای میل شدید به خوردن مواد غیر غذایی یا مواد غذایی خاص به شکل غیرمعمول است.

نشاسته ذرت یکی از مواردی است که در لیست ویارهای غیرمعمول در بارداری قرار می‌گیرد. سایر موارد شامل خوردن یخ، خاک، زغال چوبی، گچ و موارد دیگر است. اگر میل شدیدی به خوردن نشاسته دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است نشانه‌ای از کمبود مواد مغذی خاصی در بدن شما باشد.

نتیجه‌گیری

مصرف نشاسته در دوران بارداری برای تأمین انرژی و مواد مغذی مورد نیاز مادر و جنین ضروری است. با این حال، مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به چاقی، افزایش قند خون و عوارض دیگر شود. توصیه می‌شود زنان باردار:

1. در مصرف نشاسته اعتدال را رعایت کنند.
2. از نشاسته‌های با کیفیت بالاتر مانند غلات کامل و سبوس‌دار استفاده کنند.
3. تنوع غذایی را در رژیم خود حفظ کنند.
4. در صورت میل شدید به مصرف نشاسته، با پزشک خود مشورت کنند.
5. به باورهای رایج بدون پشتوانه علمی درباره مصرف نشاسته توجه نکنند.

در نهایت، رژیم غذایی متعادل و متنوع که شامل انواع مواد غذایی از همه گروه‌های غذایی باشد، بهترین انتخاب برای زنان باردار است. مصرف نشاسته باید بخشی از این رژیم متعادل باشد، نه جایگزینی برای سایر مواد غذایی مهم.