خواص تخم شاهی برای زنان
خواص تخم شاهی برای زنان
تخم شاهی یکی از گنجینه‌های طبیعی با خواص فراوان برای سلامت زنان محسوب می‌شود. این بذر کوچک که در طب سنتی و اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد، سرشار از ترکیبات فیتواستروژنیک، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی است که می‌تواند به تنظیم هورمون‌های زنانه، بهبود عملکرد تخمدان‌ها، تقویت قوای جنسی، افزایش شیر مادران و درمان برخی از مشکلات شایع زنان کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که این دانه‌های مغذی می‌توانند در درمان کیست تخمدان، تنظیم قاعدگی و کاهش التهاب‌های سیستم تناسلی نقش مؤثری ایفا کنند، هرچند استفاده از آن در دوران بارداری به دلیل خاصیت قاعده‌آوری توصیه نمی‌شود.
معرفی تخم شاهی و ترکیبات آن
تخم شاهی با نام علمی Lepidium sativum، بذر گیاهی از خانواده چلیپائیان است که با نام‌های دیگری همچون تره تیزک، حب الرشاد و تخم سپندان نیز شناخته می‌شود. این گیاه منشأ آن از مصر و غرب آسیا بوده و امروزه در سراسر جهان از جمله ایران کشت می‌شود. طبع تخم شاهی در طب سنتی گرم و خشک بوده و دارای مزه‌ای نسبتاً تند و تلخ است.
تخم شاهی سرشار از ترکیبات مغذی است که آن را به گزینه‌ای مناسب برای سلامت زنان تبدیل می‌کند. این بذر حاوی حدود 25 درصد پروتئین و 16 درصد چربی است و قسمت سبوس آن به دلیل فیبر بالا (74.3 درصد) می‌تواند مقدار زیادی آب را در خود نگه دارد. همچنین، تخم شاهی غنی از مواد معدنی مهمی مانند پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم، آهن، مس، روی و ویتامین A است.
از نظر ترکیبات شیمیایی، تخم شاهی حاوی یک الکالوئید، سیناپیک اسید، کولین اتر و اسانس روغنی است که خاصیت ساخت استروژن را در بدن دارد. اسانس روغنی موجود در آن (حدود 0.115 درصد) محرک نیروی جنسی در زنان به شمار می‌آید. علاوه بر این، تخم شاهی مملو از ترکیبات فنلی از جمله آلفا-توکوفرول‌ها است که خواص آنتی‌اکسیدانی قوی به آن می‌بخشد.
تأثیر تخم شاهی بر سیستم هورمونی زنان
یکی از مهم‌ترین خواص تخم شاهی برای زنان، تأثیر مثبت آن بر سیستم هورمونی است. این بذر دارای ترکیبات فیتواستروژنیک است که به عنوان نوعی استروژن طبیعی عمل می‌کنند. استروژن‌ها نقش مهمی در تنظیم دوره قاعدگی و سلامت تخمدان‌ها دارند، و مصرف تخم شاهی می‌تواند به تنظیم سطح استروژن کمک کرده و بهبودی در عملکرد سیستم تناسلی زنان ایجاد کند.
هورمون‌ها تأثیر بسزایی در سلامت عمومی زنان دارند و هرگونه عدم تعادل در آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند عدم تنظیم دوره قاعدگی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و ناباروری شود. تخم شاهی با تأثیر بر سطح هورمون‌های زنانه می‌تواند باعث بالا بردن هورمون‌های زنانه و کاهش هورمون‌های مردانه در زنان شود. این ویژگی به خصوص برای زنانی که از عدم تعادل هورمونی رنج می‌برند، بسیار مفید است.
علاوه بر تنظیم هورمون‌ها، تخم شاهی دارای خواص ضد التهابی نیز است که می‌تواند به کاهش التهاب‌های درونی در سیستم تناسلی زنان کمک کند. التهاب‌های مزمن در سیستم تناسلی می‌توانند منجر به مشکلاتی مانند التهاب رحم و عفونت‌های ادراری شوند که با مصرف تخم شاهی، این التهاب‌ها کاهش یافته و بهبودی در علائم آن‌ها حاصل می‌شود.
خواص تخم شاهی برای سلامت باروری و تخمدان‌ها
تخم شاهی دارای خواص درمانی قابل توجهی برای مشکلات تخمدانی زنان است. یکی از کاربردهای مهم آن در طب سنتی، درمان کیست تخمدان می‌باشد. برای این منظور، توصیه می‌شود بیست گرم تخم شاهی را در دو لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان باقی بماند و پس از سرد شدن، بیست گرم تباشیر آسیاب شده را با آن مخلوط کرده و شب موقع خواب میل نمایید.
در طب اسلامی، تخم شاهی در ترکیبات برخی از داروهای گیاهی مانند داروی جرجیر یا باه زنان استفاده می‌شود که برای درمان ضعف تخمدان توصیه شده است. این ترکیب گیاهی می‌تواند به تقویت تخمدان‌ها و افزایش فعالیت آن‌ها کمک کند و در نتیجه، مشکلاتی مانند تنبلی تخمدان را بهبود بخشد.
همچنین، تخم شاهی می‌تواند در درمان ناباروری زنان نیز مؤثر باشد. در طب سنتی، برای نازایی زنان توصیه می‌شود از روز هفتم قاعدگی تا شب چهاردهم، تخم شاهی به همراه سایر گیاهان دارویی مصرف شود و در آخرین شب، همبستری صورت گیرد. البته باید توجه داشت که این مصرف نباید در اول، وسط و آخر ماه قمری باشد.
تأثیر تخم شاهی بر قاعدگی
یکی دیگر از خواص مهم تخم شاهی برای زنان، خاصیت قاعده‌آوری آن است. این خاصیت به تنظیم دوره قاعدگی کمک می‌کند و می‌تواند در درمان مشکلاتی مانند عدم خونریزی در قاعدگی بر اثر اختلالات هورمونی، آمنوره (قطع قاعدگی) و الیگومنوره (قاعدگی سبک و گاهگاهی) مؤثر باشد.
تخم شاهی با تحریک جریان خون در ناحیه لگن و رحم، به بهبود گردش خون در این نواحی کمک می‌کند و باعث تنظیم چرخه قاعدگی می‌شود. این خاصیت به دلیل وجود ترکیبات استروژنی در تخم شاهی است که به عنوان تنظیم‌کننده چرخه قاعدگی عمل می‌کند.
همچنین، خواص ضد التهابی تخم شاهی می‌تواند به کاهش دردهای قاعدگی کمک کرده و ناراحتی‌های ناشی از آن را کاهش دهد. البته لازم به ذکر است که به دلیل همین خاصیت قاعده‌آوری، مصرف تخم شاهی برای زنان باردار توصیه نمی‌شود، زیرا می‌تواند باعث سقط جنین شود.
خواص تخم شاهی برای مادران شیرده
یکی از خواص مهم تخم شاهی برای زنان، افزایش ترشح شیر در مادران شیرده است. تخم تره تیزک (شاهی) ترشح شیر مادران را زیاد می‌کند و به اصطلاح گالاکتاگوگ است. این ویژگی برای مادرانی که با کمبود شیر مواجه هستند، بسیار ارزشمند است.
با این حال، باید توجه داشت که مادران شیرده باید در مصرف تخم شاهی احتیاط کنند، زیرا برخی منابع مصرف آن را برای مادران شیرده توصیه نمی‌کنند. دلیل این امر می‌تواند به خاطر خاصیت قاعده‌آوری و سایر تأثیرات هورمونی تخم شاهی باشد که ممکن است بر کیفیت شیر تأثیر بگذارد.
سایر فواید تخم شاهی برای سلامت زنان
علاوه بر خواص اختصاصی برای سیستم تناسلی و هورمونی، تخم شاهی دارای فواید دیگری نیز برای سلامت عمومی زنان است:
خواص ضد اضطراب و آرامش‌بخشی
تخم شاهی دارای خواص ضد اضطراب و آرامش‌بخشی است. استرس و اضطراب می‌توانند تأثیر منفی بر سیستم تناسلی زنان داشته باشند و منجر به مشکلاتی مانند عدم تنظیم دوره قاعدگی و کاهش میل جنسی شوند. مصرف تخم شاهی می‌تواند به کاهش سطح استرس کمک کرده و بهبودی در عملکرد سیستم تناسلی زنان ایجاد کند.
خواص چربی‌سوزی و تصفیه‌کنندگی خون
تخم شاهی دارای خاصیت چربی‌سوزی و تصفیه‌کنندگی خون است. این ویژگی‌ها می‌توانند به کاهش وزن و بهبود گردش خون کمک کنند که برای سلامت عمومی زنان مفید است.
بهبود مشکلات پوستی
از دیگر خواص تخم شاهی، برطرف کردن لک‌های سفید پوست و کک و مک است. برای این منظور، می‌توان تخم شاهی را کوبیده و با کمی عسل مخلوط کرده و روی لک‌ها قرار داد. این عمل باید روزی یک مرتبه تکرار شود تا بهبودی کامل حاصل شود.
تقویت قوای جنسی
تخم شاهی به تقویت قوای جنسی کمک می‌کند. این خاصیت به دلیل وجود اسانس روغنی در تخم شاهی است که محرک نیروی جنسی در زنان محسوب می‌شود. همچنین، تخم شاهی می‌تواند به رفع سردی جنسی در زنان کمک کند.
روش‌های مصرف تخم شاهی برای زنان
برای بهره‌مندی از خواص تخم شاهی، روش‌های مختلفی برای مصرف آن وجود دارد:
جوشانده تخم شاهی
برای تهیه جوشانده تخم شاهی، می‌توان بیست گرم تخم شاهی را در دو لیوان آب جوشاند تا یک لیوان باقی بماند. این جوشانده را می‌توان به تنهایی یا با افزودن عسل یا ترکیبات دیگر مصرف کرد.
ترکیب با سایر گیاهان دارویی
تخم شاهی را می‌توان با سایر گیاهان دارویی مانند تباشیر برای درمان کیست تخمدان، یا با گل سرخ تبریزی برای درمان سردی تخمدان ترکیب کرد. همچنین، در داروی جرجیر یا باه زنان، تخم شاهی با گل سرخ تبریزی، گزنه، شقاقل، تخم کتان قرمز، تخم زردک، سیاهدانه، تخم کرفس و عسل ترکیب می‌شود.
مصرف مستقیم
برای برخی از فواید مانند رفع بوی بد بدن یا تقویت قوای جنسی، می‌توان تخم شاهی را به صورت مستقیم و صبح ناشتا مصرف کرد.
هشدارها و موارد احتیاط
علی‌رغم خواص فراوان تخم شاهی برای زنان، مصرف آن در برخی شرایط باید با احتیاط صورت گیرد:
منع مصرف در دوران بارداری
به دلیل خاصیت قاعده‌آوری و سقط‌کنندگی جنین، مصرف تخم شاهی برای زنان باردار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. جوشانده تخم شاهی در شیر به منظور سقط جنین استفاده می‌شده است، لذا زنان باردار باید از مصرف آن خودداری کنند.
احتیاط برای مادران شیرده
هرچند تخم شاهی خاصیت افزایش ترشح شیر را دارد، اما به دلیل تأثیرات هورمونی آن، برخی منابع مصرف آن را برای مادران شیرده توصیه نمی‌کنند. بنابراین، مادران شیرده باید قبل از مصرف تخم شاهی با متخصص طب سنتی یا پزشک مشورت کنند.
مصرف با مشورت متخصص
با توجه به تأثیرات قوی تخم شاهی بر سیستم هورمونی، بهتر است مصرف آن تحت نظر متخصص طب سنتی یا پزشک صورت گیرد، به ویژه برای افرادی که دارای شرایط خاص پزشکی هستند یا داروهای هورمونی مصرف می‌کنند.
نتیجه‌گیری
تخم شاهی دارای خواص متعددی برای سلامت زنان است، از جمله تنظیم هورمون‌ها، درمان کیست تخمدان، تقویت تخمدان‌ها، تنظیم قاعدگی، افزایش شیر مادران، تقویت قوای جنسی و بهبود مشکلات پوستی. این بذر کوچک با ترکیبات فیتواستروژنیک، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی خود، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی زنان کمک کند.
با این حال، مصرف تخم شاهی باید با آگاهی از هشدارها و موارد احتیاط صورت گیرد، به ویژه برای زنان باردار که مصرف آن می‌تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد. همچنین، برای بهره‌مندی بهتر از خواص تخم شاهی، توصیه می‌شود مصرف آن تحت نظر متخصص طب سنتی یا پزشک انجام شود.
در نهایت، تخم شاهی به عنوان یک گنجینه طبیعی، می‌تواند بخشی از برنامه مراقبت از سلامت زنان باشد و به بهبود عملکرد سیستم تناسلی، تعادل هورمونی و سلامت عمومی آن‌ها کمک کند.