خواص تخم اردک (مرغابی)
تخم اردک (مرغابی): ارزش غذایی، فواید و مضرات
تخم اردک گزینه‌ای مغذی و سرشار از مواد مفید است که علی‌رغم محبوبیت کمتر نسبت به تخم مرغ، خواص بسیار ارزشمندی برای سلامتی دارد. این ماده غذایی با ارزش غذایی بالا و ترکیبات منحصر به فرد، می‌تواند بخشی مفید از رژیم غذایی روزانه باشد. در این گزارش، به بررسی جامع ویژگی‌های فیزیکی، ارزش غذایی، فواید سلامتی و همچنین مضرات احتمالی تخم اردک می‌پردازیم تا شناخت کاملی از این ماده غذایی ارزشمند به دست آوریم.
ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی تخم اردک
تخم اردک از نظر ظاهری تفاوت‌های قابل توجهی با تخم مرغ معمولی دارد. این تخم‌ها بیضی‌شکل بوده و بزرگتر از تخم مرغ هستند. یک تخم اردک به طور متوسط حدود ۷۰ گرم وزن دارد، در حالی که وزن یک تخم مرغ بزرگ حدود ۵۰ تا ۵۵ گرم است. این تفاوت اندازه باعث می‌شود که از یک تخم اردک مواد مغذی بیشتری نسبت به یک تخم مرغ دریافت کنیم.
پوسته تخم اردک ضخیم‌تر و سفت‌تر از پوسته تخم مرغ است، که همین ویژگی باعث مقاومت بیشتر آن در برابر فاسد شدن می‌شود. بسته به نژاد اردک، رنگ پوسته تخم ممکن است از سفید و کرم تا سبز روشن متغیر باشد. از نظر ساختار داخلی، نسبت زرده به سفیده در تخم اردک بیشتر از تخم مرغ است و همین امر باعث تغییر طعم و ارزش غذایی آن می‌شود.
تخم اردک طعمی متفاوت‌تر از تخم مرغ دارد؛ با توجه به اینکه زرده بیشتری دارد و چربی در زرده ذخیره می‌شود، طعم آن چرب‌تر و غلیظ‌تر از تخم مرغ است. این ویژگی، تخم اردک را برای تهیه برخی غذاها مناسب‌تر می‌کند.
ارزش غذایی تخم اردک
تخم اردک منبع غنی از مواد مغذی مختلف است. در هر ۱۰۰ گرم تخم اردک (معادل تقریباً یک و نیم عدد)، مواد مغذی زیر وجود دارد:
درشت مغذی‌ها
- انرژی: ۱۸۵ کیلوکالری
- پروتئین: ۱۲.۸۱ گرم
- چربی: ۱۳.۷۷ گرم
- کربوهیدرات: ۱.۴۵ گرم
- آب: ۷۰.۸۳ گرم
- کلسترول: ۸۸۴ میلی‌گرم
ویتامین‌ها
تخم اردک منبع غنی از انواع ویتامین‌ها به ویژه ویتامین‌های گروه B است:
- ویتامین A: ۱۹۴ میکروگرم
- ویتامین D: ۱.۷ میکروگرم
- ویتامین E: ۱.۳۴ میلی‌گرم
- ویتامین B1 (تیامین): ۰.۱۵۶ میلی‌گرم
- ویتامین B2 (ریبوفلاوین): ۰.۴۰۴ میلی‌گرم
- ویتامین B12: ۵.۴ میکروگرم (۶۳٪ نیاز روزانه)
- فولات (B9): ۸۰ میکروگرم
- کولین (B4): ۲۶۳.۴ میلی‌گرم
مواد معدنی
- آهن: ۳.۸۵ میلی‌گرم
- کلسیم: ۶۴ میلی‌گرم
- فسفر: ۲۲۰ میلی‌گرم
- پتاسیم: ۲۲۲ میلی‌گرم
- سدیم: ۱۴۶ میلی‌گرم
- روی: ۱.۴۱ میلی‌گرم
- سلنیوم: ۳۶.۴ میکروگرم
قابل توجه است که میزان ویتامین B12 در تخم اردک بسیار بالاست و یک عدد تخم اردک می‌تواند تقریباً تمام نیاز روزانه به این ویتامین را تأمین کند که برای تشکیل گلبول‌های قرمز، سنتز DNA و عملکرد سالم عصبی ضروری است.
فواید سلامتی تخم اردک
تخم اردک به دلیل ترکیب غنی از مواد مغذی، فواید متعددی برای سلامتی دارد:
منبع عالی پروتئین با کیفیت بالا
تخم اردک حاوی پروتئین کاملی است که تمام اسیدهای آمینه ضروری را که بدن برای ساخت پروتئین به آن نیاز دارد، فراهم می‌کند. هر تخم اردک حدود ۹ گرم پروتئین دارد که می‌تواند ۱۸ درصد نیاز روزانه بدن به این ماده غذایی را تأمین کند. این ویژگی، تخم اردک را برای ورزشکاران و افرادی که به دنبال غذایی با محتوای پروتئین بالا هستند، بسیار مناسب می‌سازد.
سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها
رنگ زرد-نارنجی زرده تخم اردک ناشی از وجود رنگدانه‌های طبیعی به نام کاروتنوئیدهاست. این ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی هستند که از سلول‌ها و DNA در برابر آسیب‌های ناشی از اکسیداسیون محافظت می‌کنند. کاروتنوئیدهای اصلی شامل کاروتن، کریپتوکسانتین، زآگزانتین و لوتئین هستند که با کاهش خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولای وابسته به سن، آب مروارید، بیماری‌های قلبی و برخی انواع سرطان مرتبط هستند.
مفید برای سلامت مغز
زرده تخم اردک سرشار از لسیتین و کولین است که برای غشاهای سلولی سالم و همچنین عملکرد مغز، انتقال‌دهنده‌های عصبی و سیستم عصبی ضروری هستند. کولین یک ماده مغذی شبیه ویتامین است که نقش مهمی در عملکرد شناختی و حافظه دارد. مطالعات نشان داده‌اند که تخم مرغابی می‌تواند برای فزونی عقل و هوش و تقویت قوۀ حافظه بسیار سودمند باشد و از فراموشی و زوال عقل جلوگیری کند.
کمک به بهبود هضم و تقویت سیستم گوارش
تخم اردک با دارا بودن ویتامین‌های گروه B سبب بهبود هضم غذا و پیشگیری از بروز امراض گوارشی می‌شود. همچنین این تخم ویتامین‌های دیگری نیز دارد که به افزایش قدرت هاضمه و افزایش اشتها کمک می‌کنند.
مقابله با کم‌خونی
تخم اردک با دارا بودن مقادیر قابل توجه آهن (۳.۸۵ میلی‌گرم در ۱۰۰ گرم)، روی، فسفر و سایر مواد معدنی برای مبارزه با کم‌خونی و ضعف بدن مفید است. به همین دلیل مصرف تخم اردک برای خانم‌هایی که مبتلا به کم‌خونی هستند، سودمند و مناسب است.
کمک به سلامت قلب
تخم اردک با دارا بودن مقادیر قابل توجه امگا ۳ (حدود ۷۳ میلی‌گرم در هر تخم) به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند. البته باید توجه داشت که به دلیل میزان کلسترول بالا، مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد.
ویژگی‌های دیگر
- مقاومت بیشتر در برابر فاسد شدن به دلیل پوسته ضخیم
- کمک به درمان سرفه و تنگی سینه
- خواص ضد باکتریایی طبق برخی مطالعات آزمایشگاهی
- امکان مبارزه با سرطان بر اساس مطالعات اولیه
مضرات و محدودیت‌های مصرف تخم اردک
علی‌رغم فواید متعدد، تخم اردک محدودیت‌هایی نیز برای مصرف دارد:
محتوای کلسترول بالا
تخم اردک حاوی مقدار زیادی کلسترول است (۸۸۴ میلی‌گرم در ۱۰۰ گرم). افرادی که سطح کلسترول خون بالایی دارند یا به بیماری‌های قلبی-عروقی مبتلا هستند، باید در مصرف آن احتیاط کنند و با پزشک خود مشورت نمایند.
چربی زیاد و کالری بالا
تخم اردک چربی زیاد و کالری بالایی دارد که هر تخم اردک حدود ۱۳۰ کالری انرژی دارد. این ویژگی می‌تواند به افزایش وزن کمک کند، اما زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند منجر به چاقی و مشکلات مرتبط با آن شود.
دیر هضم بودن
در طب سنتی، تخم اردک را “غلیظ الغذا” می‌دانند، یعنی دیر هضم است و ممکن است موجب رودل شود. اگرچه وقتی به خوبی هضم گردد، چاق‌کننده بدن و تقویت‌کننده نیروی جنسی است. مصلح آن (ماده‌ای که عوارض آن را کم می‌کند) آب انار معرفی شده است.
ملاحظات طب سنتی
در طب سنتی ایرانی، طبیعت تخم اردک تا درجه دوم گرم و در ابتدای درجه خشک ذکر شده است. گفته شده در افراد با مزاج سرد ایجاد گرمی می‌کند، اما در افراد گرم‌مزاج (محرورین) می‌تواند تب‌آور باشد.
نتیجه‌گیری
تخم اردک با ارزش غذایی بالا و خواص متعدد، می‌تواند جایگزین مناسبی برای تخم مرغ در رژیم غذایی باشد. این ماده غذایی سرشار از پروتئین باکیفیت، ویتامین‌ها (به‌ویژه B12)، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هاست که برای سلامت مغز، قلب، سیستم خون‌ساز و گوارش مفید است.
با این حال، به دلیل محتوای کلسترول و چربی بالا، افرادی که دارای مشکلات قلبی-عروقی هستند یا سطح کلسترول خون بالایی دارند، باید در مصرف آن احتیاط کنند. همچنین توصیه می‌شود تخم اردک به طور کامل پخته شود تا خطر آلودگی باکتریایی احتمالی کاهش یابد.
به طور کلی، تخم اردک می‌تواند بخشی از یک رژیم غذایی متعادل و سالم باشد و با مصرف معتدل آن می‌توان از فواید سلامتی‌اش بهره‌مند شد.