MCHC در آزمایش خون؛ نحوه انجام آزمایش و تفسیر آن
آزمون خون یکی از روش های اصلی برای تشخیص بیماری هاست که پزشکان به طور گسترده از آن استفاده می کنند. بسیاری از ما به طور مرتب، برای بررسی وضعیت کلی سلامتی خود، آزمایش خون می دهیم و با تفسیر نتایج آن، از وجود یا عدم وجود بیماری های پنهان آگاه می شویم. در یک آزمایش خون کامل، عوامل بسیار زیادی مورد بررسی قرار می گیرند که برخی از آن ها برای عموم آشنا هستند و برخی دیگر کمتر شناخته شده اند. یکی از این عوامل کمتر شناخته شده، MCHC است.
MCHC دقیقاً چیست و چه اطلاعاتی را در اختیار پزشکان قرار می دهد؟ بالا یا پایین بودن این شاخص چه معنایی دارد؟ این مخفف چهار حرفی به چه چیزی اشاره می کند؟ اگر شما نیز با دیدن نتایج آزمایش خون خود با این اصطلاح روبرو شده اید، این مقاله می تواند به شما کمک کند تا به این پرسش ها پاسخ دهید.
MCHC در آزمایش خون به چه معناست؟
MCHC مخفف عبارت Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration به معنای «میانگین غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز» است. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول های قرمز خون وجود دارد و وظیفه انتقال اکسیژن به سلول های بدن را بر عهده دارد. هموگلوبین همچنین به گلبول های قرمز رنگ قرمز می دهد. MCHC در واقع نشان می دهد که به طور متوسط هر گلبول قرمز حاوی چه مقدار هموگلوبین است. زمانی که مقدار هموگلوبین در گلبول های قرمز از حد طبیعی بیشتر باشد، این سلول ها تیره تر شده و به آن ها هایپرکروم (پررنگ) گفته می شود. برعکس، اگر غلظت هموگلوبین کمتر از حد طبیعی باشد، گلبول های قرمز روشن تر به نظر می رسند و به آن هیپوکروم گفته می شود.
اهمیت MCHC زمانی آشکار می شود که به نقش حیاتی هموگلوبین در بدن پی ببریم. هموگلوبین، این پروتئین حامل اکسیژن، نقش کلیدی در انتقال حیات بخش ترین عنصر یعنی اکسیژن به تمامی نقاط بدن ایفا می کند. بدون اکسیژن کافی، اندام های حیاتی مانند مغز و قلب نمی توانند به درستی عمل کنند و اختلالات جدی در بدن رخ می دهد. از این رو، اندازه گیری دقیق میزان هموگلوبین در گلبول های قرمز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هنگامی که مقدار هموگلوبین در خون افزایش می یابد، امکان دارد نشان دهنده تلاش بدن برای جبران کمبود اکسیژن رسانی به دلیل اختلال در عملکرد قلب یا ریه ها باشد. از سوی دیگر، کاهش هموگلوبین نیز می تواند نشانه ای از بیماری های مختلف از جمله کم خونی باشد.
MCHC به عنوان یکی از شاخص های مهم در آزمایش خون، به پزشکان کمک می کند تا انواع مختلف کم خونی را تشخیص دهند و درمان مناسب را تجویز کنند. مقادیر غیر طبیعی MCHC می توانند نشان دهنده تغییرات در اندازه و شکل گلبول های قرمز باشند که هر کدام دلایل و عواقب خاص خود را دارند.
به طور خلاصه، MCHC یک ابزار تشخیصی ارزشمند است که به پزشکان اجازه می دهد تا با بررسی دقیق خون، به مشکلات پنهان پی ببرند و از بروز عوارض جدی جلوگیری کنند.
چه زمانی نیاز به ارزیابی دقیق میزان هموگلوبین گلبول های قرمز است؟
یکی از پرسش های رایجی که امکان دارد برای افراد پیش آید، این است که آزمایش MCHC به چه منظور انجام می شود و چرا پزشک این آزمایش را تجویز می کند؟ بهتر است بدانید که این آزمایش، بخشی از آزمایش CBC خون محسوب می شود و هدف اصلی آن، بررسی دقیق برخی موارد خاص است. این آزمایش شامل موارد زیر است:
- ارزیابی و چکاپ کامل بدن
- تشخیص دقیق بیماری های خونی مانند اختلالات خونی
- درمان بیماری
- نظارت بر روند درمان بیماری و ارزیابی اثربخشی روش های درمانی به کار رفته.
دلایل مختلفی امکان دارد پزشک را بر آن دارد تا به طور خاص به بررسی میزان MCHC بپردازد. از جمله این دلایل می توان به بروز علائم کم خونی مانند احساس خستگی مفرط، رنگ پریدگی پوست و سرگیجه اشاره کرد. همچنین، زمانی که پزشک به دنبال یافتن علل مختلف کم خونی باشد، امکان دارد این آزمایش را درخواست نماید.
آزمایش MCHC چگونه انجام می شود؟
شاید شنیدن نام آزمایش، برای برخی افراد موجب اضطراب شود. اما با آگاهی از مراحل انجام آزمایش، می توان به راحتی بر این اضطراب غلبه کرد.
مراحل قبل از انجام آزمایش
قبل از انجام آزمایش MCHC که بخشی از آزمایش شمارش گلبول های قرمز خون است، نیازی به رعایت رژیم غذایی خاص یا محدودیت در انجام فعالیت های روزانه نیست. این آزمایش توسط تمامی بیمه ها پوشش داده می شود و هر پزشکی می تواند آن را تجویز کند. توصیه می شود تمامی نتایج آزمایش های قبلی خون را هنگام مراجعه به پزشک همراه داشته باشید.
نکته مهم دیگر این است که برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست و می توان آن را در هر ساعتی از روز انجام داد.
فرایند انجام آزمایش MCHC
آزمایش MCHC را می توان در تمامی آزمایشگاه ها انجام داد. قبل از خونگیری، ناحیه ورود سوزن به طور کامل ضدعفونی می شود. سپس با بستن بانداژی بالای سیاهرگ، رگ برجسته شده و سوزن وارد آن می گردد. پس از جمع آوری مقدار مورد نیاز خون، سوزن خارج شده و محل خونگیری با پنبه استریل فشار داده می شود. نمونه خون در لوله های مخصوص جمع آوری شده و برای بررسی های بیشتر به آزمایشگاه منتقل می شود. در آزمایشگاه، نمونه خون توسط دستگاه های پیشرفته آنالیز شده و نتایج آن برای تفسیر به پزشک ارجاع می گردد.
بعضی افراد امکان دارد در مواجهه با سوزن یا دیدن خون احساس سرگیجه یا ضعف کنند. در صورت بروز چنین حالتی، حتما به تکنسین آزمایشگاه اطلاع دهید.
مراقبت های پس از آزمایش
پس از انجام آزمایش، نیازی به مراقبت خاصی نیست. شما می توانید به فعالیت های روزمره خود ادامه دهید. عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:
- درد مختصر در محل خونگیری به ویژه اگر پیدا کردن رگ دشوار بوده باشد.
- خونریزی خفیف در افراد با اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای رقیق کننده خون.
- کبودی یا هماتوم در محل خونگیری.
- خطر عفونت در صورت عدم رعایت کامل اصول بهداشتی در هنگام نمونه گیری.
خطرات و عوارض آزمایش
آزمایش CBC به طور کلی ایمن بوده و عوارض جدی به همراه ندارد. عوارض احتمالی آن بسیار نادر بوده و شامل مواردی مانند خونریزی، کبودی و عفونت می باشد.
تفسیر نتایج آزمایش MCHC خون
پس از انجام آزمایش و دریافت نتایج، شناخت دلایل و نشانه های مرتبط با هر نوع نتیجه، بسیار مهم است.
محدوده طبیعی MCHC در آزمایش خون
MCHC با تقسیم حاصل ضرب مقدار هموگلوبین در صد بر مقدار هماتوکریت محاسبه می شود. مقدار طبیعی MCHC معمولاً بین ۳۳.۴ تا ۳۵.۵ گرم در دسی لیتر است. مقادیر کمتر از ۳۳.۴ نشان دهنده کاهش MCHC و مقادیر بالاتر از ۳۵.۵ نشان دهنده افزایش آن است. تغییر در این شاخص می تواند نشانه مشکلات مختلفی باشد.
MCHC کاذب نرمال
در بسیاری از انواع کم خونی، امکان دارد مقدار MCHC در محدوده طبیعی قرار گیرد. برخی از این انواع کم خونی شامل موارد زیر است:
- آنمی ناشی از از دست دادن خون
- آنمی ناشی از بیماری های کلیوی
- کم خونی های ترکیبی
- اختلال در مغز استخوان
- آنمی های همولتیک.
| mchc پایین | mchc بالا |
| کمبود آهن | آنمی همولتیک خودایمنی |
| بیماری هایی همچون سلیاک، کرون و یا جراحی های معده که موجب اختلال و پایین آمدن جذب آهن می گردند. | اسفروسیتوز ارثی |
| از دست دادن مزمن خون؛ به عنوان مثال فردی که خونریزی های شدید در دوره های یائسگی دارد و یا بیماری که در طول مدتی معین از راه زخم معده خون از دست می دهد. | سوختگی های شدید |
| همولیز | بیماری های کبدی |
| سرطان | هایپرتیروئیدی |
MCHC پایین در آزمایش خون
کاهش MCHC در آزمایش خون می تواند علائم خاصی را ایجاد کند که به تشخیص بیماری کمک می کند.
نشانه های MCHC پایین در آزمایش خون
عوارضی که در افرادی با MCHC پایین بروز می کند، بسیار مشابه علائم کم خونی است. این علائم شامل موارد زیر می شود:
- خستگی شدید و مزمن
- تنگی نفس
- رنگ پریدگی پوست
- کبودی آسان پوست
- سرگیجه
- ضعف عمومی
کسانی که اخیراً شاهد کاهش MCHC خون خود بوده اند یا کاهش خفیفی در مقدار MCHC دارند، امکان دارد این علائم را به صورت خفیف تجربه کنند. برخی افراد حتی امکان دارد متوجه این علائم نشوند.
علل کاهش MCHC در آزمایش خون
شایع ترین دلیل کاهش این شاخص خونی، کم خونی است. کم خونی میکروسیتیک هیپوکرومیک شایع ترین نوع کم خونی با MCHC پایین است. در این نوع کم خونی، گلبول های قرمز کوچک با مقدار هموگلوبین کم وجود دارد. دلایل ایجاد این وضعیت عبارت اند از:
- کمبود آهن
- بیماری های گوارشی مانند سلیاک، کرون یا جراحی های معده که باعث اختلال در جذب آهن می شوند
- خونریزی مزمن مانند خونریزی های شدید قاعدگی یا خونریزی های ناشی از زخم معده
- همولیز (تخریب زودرس گلبول های قرمز)
علل کمتر شایع کاهش MCHC عبارت اند از:
- سرطان، به ویژه سرطان هایی که باعث خونریزی داخلی می شوند
- خونریزی های ناشی از عفونت انگلی
- مسمومیت با برخی فلزات
تشخیص کاهش MCHC
پزشک می تواند از روش های مختلفی برای تشخیص کاهش میانگین غلظت هموگلوبین در خون استفاده کند. در ادامه به برخی از این روش ها اشاره شده است.
آزمایش کامل خون (CBC): چنانچه پزشک به کاهش میانگین غلظت هموگلوبین در خون شما مشکوک شود، آزمایش CBC را درخواست خواهد کرد و به شاخص حجم متوسط گلبول قرمز (MCV) نیز توجه خواهد نمود. MCV نشان دهنده اندازه گلبول های قرمز خون است. پس از تأیید کاهش این شاخص خونی، پزشک به دنبال یافتن علت کم خونی خواهد بود تا درمان مناسب آغاز شود.
سطح آهن: گاهی پزشک سطح آهن و ظرفیت اتصال آهن را در بدن شما اندازه گیری می کند تا از میزان جذب آهن در بدن شما آگاه شود.
از دست دادن خون: هنگامی که فرد مقدار قابل توجهی خون از دست بدهد، احتمال کاهش MCHC وجود دارد. بنابراین پزشک به دنبال منبع خونریزی خواهد بود که در زنان، خونریزی های شدید و طولانی مدت قاعدگی شایع ترین علت است.
عوارض MCHC پایین خون
شایع ترین عارضه کاهش غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز، کاهش انرژی و استقامت بدن است. در این حالت، فرد امکان دارد در انجام فعالیت های روزمره با مشکل مواجه شود. بنابراین، کاهش این شاخص خونی می تواند محدودیت هایی را در انجام فعالیت های فرد ایجاد کند.
اگر این وضعیت شدید شود، امکان دارد فرد دچار مشکل تنفسی شده و اکسیژن رسانی به بافت های بدن مختل شود. در این حالت، ریه ها برای تنفس با مشکل مواجه شده و کم خونی هیپوکسیک (کمبود اکسیژن) رخ می دهد که وضعیتی خطرناک است. برای مثال، اگر مغز اکسیژن کافی دریافت نکند، می تواند برای حیات فرد تهدیدآمیز باشد.
درمان کاهش میانگین غلظت هموگلوبین (MCHC)
هنگامی که پزشک کاهش MCHC را در خون تشخیص می دهد، درمان های مختلفی را پیشنهاد می کند:
- افزایش مصرف آهن از طریق غذا
- مصرف مکمل های آهن
- افزایش مصرف ویتامین B6
- افزایش فیبر در رژیم غذایی
- کاهش مصرف کلسیم، زیرا کلسیم می تواند جذب آهن را کاهش دهد.
بهترین غذاها برای افزایش MCHC
برای افزایش هموگلوبین خون، مصرف مواد غذایی زیر توصیه می شود:
- گوشت قرمز
- حبوبات
- غذاهای دریایی
- اسفناج
- سایر سبزیجات برگ سبز
افزایش میانگین غلظت هموگلوبین (MCHC)
اگر مقدار MCHC از حد نرمال یعنی ۲۵.۵ بالاتر برود، فرد امکان دارد علائمی را تجربه کند. در ادامه به بررسی علل و علائم این وضعیت می پردازیم.
علائم افزایش MCHC
افزایش MCHC می تواند علائمی مانند تپش قلب، احساس سرما، سردرد، عدم تمرکز، درد قفسه سینه و حتی بیهوشی را به همراه داشته باشد.
علل افزایش MCHC
افزایش MCHC به معنای افزایش غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز است. این وضعیت امکان دارد در افراد سیگاری و برخی بیماری ها مانند کم خونی همولیتیک خود ایمنی، اسفروسیتوز ارثی، سوختگی های شدید، بیماری های کبدی، پرکاری تیروئید، کم خونی داسی شکل و بیماری هموگلوبین C رخ دهد.
عوارض افزایش MCHC
افزایش MCHC می تواند عوارضی مانند ضعف، سرگیجه، خستگی مزمن، زردی، تیره شدن ادرار، رنگ پریدگی پوست، تپش قلب و تنگی نفس را به همراه داشته باشد.
درمان MCHC بالای خون
برای درمان این وضعیت، نخست باید ریشه اصلی مشکل شناسایی و برطرف شود.
جمع بندی و راهنمای مراجعه به دکتر
آزمایش MCHC یکی از شاخص های مهم در آزمایش خون است که میانگین غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز خون را نشان می دهد. تفسیر نتایج این آزمایش به همراه سایر شاخص های خون و میزان هموگلوبین و هماتوکریت انجام می شود. محدوده طبیعی MCHC بین ۳۳.۴ تا ۳۵.۵ گرم بر دسی لیتر است. کاهش MCHC اغلب نشانه ای از کم خونی است، اما خونریزی نیز می تواند باعث کاهش آن شود.
آزمایش MCHC به عنوان بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) توسط انواع پزشکان برای بررسی وضعیت عمومی بدن درخواست می شود.
پرسش های متداول
آیا برای انجام آزمایش MCHC نیاز به ناشتایی است؟
خیر، برای این آزمایش احتیاجی به ناشتا بودن فرد نیست.
چه زمانی باید آزمایش MCHC انجام داد؟
اگر علائم کم خونی مانند خستگی، ضعف، رنگ پریدگی و … را تجربه می کنید، بهتر است این آزمایش را انجام دهید.
برای درخواست آزمایش MCHC به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
پزشک عمومی و متخصصان مختلف می توانند این آزمایش را درخواست کنند.
هزینه آزمایش MCHC چقدر است؟
آزمایش MCHC معمولاً به عنوان بخشی از آزمایش CBC انجام می شود و هزینه آن در سال ۱۴۰۳ بین ۷۰ هزار تا ۳۰۰ هزار تومان متغیر است.
هزینه آزمایش MCHC در سال 1403 چقدر بود؟
آزمایش MCHC به عنوان بخشی از آزمایش خون هزینه پایینی دارد و معمولاً کمتر از 100 هزار تومان بوده است. علاوه بر این، اکثر بیمه ها هزینه این آزمایش را پوشش می دهند.
لیست پزشکان مرتبط:
اردشیر قوام زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران- حمید رضوانیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- فاضل الهیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بهروز غریبفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- غلامرضا توگهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- بابک بهارفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- پارسا رستمیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
- محمدامیر سرابیفوق تخصص خون و سرطان بالغین (هماتولوژی انکولوژی بزرگسالان) | تهران
- الهام ظرافت فردفوق تخصص خون و سرطان و پیوند مغز استخوان (هماتولوژی و انکولوژی ) | تهران
- علیرضا قاضی زادهفوق تخصص خون و سرطان بالغین (انکولوژی) | تهران
