براساس یک مطالعه معتبر در سال 2014، تقریبا 53% از زنان در هر دوره پریودی علائمی مانند کمردرد، پادرد، دل‌درد، سرگیجه، سردرد، ضعف، خستگی و بی‌قراری را تجربه می‌کنند. در برخی از خانم‌ها در روزهای اول شدت درد پریود به حدی زیاد می‌شود که توانایی لازم برای انجام کارهای روزانه را از دست می‌دهند.
از نظر متخصصان، بروز این علائم کاملا طبیعی است. زمانی باید نگران شد که شدت درد بیش‌ازحد معمول باشد و با علائم دیگری مانند خونریزی شدید واژینال، حالت تهوع، استفراغ و اسهال همراه شود. در اصطلاح پزشکی از این وضعیت با عنوان قاعدگی دردناک یا دیسمنوره (Dysmenorrhea) یاد می‌شود. بهتر است بدانید که تداوم آن می‌تواند نشانه بروز کیست تخمدان، فیبروم رحم یا سایر مشکلات رحم و تخمدان باشد.
طبق یک دستورالعمل کلی، علت درد غیرقابل تحمل پریود در سه روز اول و استمرار آن حتی از روز چهارم به بعد را می‌توان به قاعدگی دردناک نسبت داد. این وضعیت حتما باید توسط پزشک متخصص زنان و زایمان بررسی شود، زیرا اغلب دردی مشابه درد زایمان است و معمولا با راهکارهای خانگی مانند مصرف مسکن تسکین پیدا نمی‌کند. در ادامه به جزئیات بیشتری از انواع راهکارهای تسکین درد قاعدگی اشاره خواهیم کرد. با دکتریاب همراه شوید.
علت بروز درد پریود چیست؟
همانطورکه ذکر شد، بروز درد پریود در اغلب خانم‌ها یک روند طبیعی است. زیرا در دوره قاعدگی با انقباض عضلات دیواره رحم، دیواره مخاطی آن به‌تدریج شروع به ریزش می‌کند. این فرآیند نیاز به ترشح هورمون پروستاگلاندین دارد که منجر به بروز درد و التهاب می‌شود و به‌صورت دل‌درد، کمردرد و پادرد خود را نشان میدهد.
البته شدت درد می‌تواند در هر سیکل متفاوت باشد. گاهی گرفتگی شدید است و گاهی به‌صورت یک درد مزمن و خفیف احساس می‌شود.
طبق نتایج تحقیقات، شدت درد طبیعی پریودی تقریبا معادل یک‌پنجم درد زایمان است. اگر علت زمینه‌ای وجود نداشته باشد، معمولا شدت درد پریود با بالا رفتن سن کمتر می‌شود. برخی از زنان نیز بعد از بچه‌دار شدن متوجه بهبودی و تسکین خودبهخود درد پریود می‌شوند.
برای دریافت لیست بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان برای کاهش و تسکین درد پریودی در شهر خود از لینک زیر استفاده بفرمایید لیست پزشکان بهترین دکتر زنان تهران
چگونه می‌توان دردهای شدید پریود را کنترل کرد؟
اگرچه می‌توان با استراحت، قرار دادن کیسه آب گرم، مصرف مسکن، اجتناب از مصرف غذاهای حاوی نمک و کافئین و غیره به‌خوبی این مشکل را مدیریت کرد، اما درد شدید ناشی از پریودی با این روش‌های خانگی قابل تسکین نیست. این درد شدید اغلب از 1 تا 3 روز قبل از خونریزی واژینال شروع می‌شود، در روز اول به اوج خود می‌رسد و در نهایت به میزان اندکی فروکش می‌کند یا اصلا از بین نمی‌رود.
دیسمنوره دو نوع اولیه و ثانویه دارد. دیسمنوره اولیه می‌تواند در تمام طول زندگی در اثر انقباضات غیرطبیعی رحم باعث بروز گرفتگی شدید و مکرر و احساس درد در ناحیه شکم، کمر و پاها در زمان پریودی شود.
درحالی‌که دیسمنوره ثانویه زمانی بروز می‌کند که خانم قبلا با دردهای خفیف در هر دوره قاعدگی مواجه می‌شده است و حال به‌دلیل ابتلا به بیماری‌های دستگاه تناسلی درد شدیدتری را احساس می‌کند. تجربه نشان داده است که زنان از سن 35 سال به بعد به‌دلیل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مربوط به زنان، بیشتر احتمال دارد که درگیر دیسمنوره ثانویه شوند.
توصیه می‌کنیم برای تسکین درد پریود شدید به پزشک متخصص مراجعه کنید. زیرا به احتمال زیاد درگیر بیماری‌های سیستم تناسلی مانند اندومتریوز، فیبروم رحم، بیماری التهابی لگن، آدنومیوز یا کیست تخمدان شده‌اید. پزشک به کمک داروهای هورمونی یا تجویز داروهای ضدالتهاب، آنتی‌بیوتیک، ضداسپاسم و ضدافسردگی می‌تواند علائم را تسکین دهد و مشکل شما را حل کند. اگر نیاز باشد ممکن است جراحی نیز انجام شود.
چگونه می‌توان از بروز درد طبیعی پریود پیشگیری کرد؟
اصولا این مساله به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما برای کاهش شدت درد پریود به‌خصوص دل‌درد پریودی، توصیه می‌کنیم که به دستورالعمل زیر توجه کنید:
بیشتر بخوانید:
آندومتریوز چیست؟ علائم و بهترین روش درمان
- اگر درگیر سندرم پیش از قاعدگی یا PMS هستید، از دو تا سه روز قبل از پریودی مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند مفنامیک اسید یا ایبوپروفن را شروع کنید. چراکه باعث کاهش التهاب و گرفتگی دیواره رحم می‌شوند.
- حداقل از یک هفته قبل از شروع پریودی، مصرف سیگار، الکل و کافئین را متوقف کنید و از خوردن غذاهای فست‌فود و با طبع سرد پرهیز کنید. به‌جای آن، مصرف میوه و سبزیجات را افزایش دهید.
- فعالیت بدنی و ورزش منظم را فراموش نکنید.
- استرس و اضطراب روزانه خود را مدیریت کنید.
- از برقراری رابطه جنسی با افراد مختلف پرهیز کنید. زیرا ابتلا به عفونت‌های مقاربتی در افزایش شدت درد پریود موثر است.
- بهتر است از 10 روز قبل مصرف قرص‌های مکمل حاوی اسیدهای چرب امگا 3، کلسیم، منیزیم، روی، ویتامین B6، ویتامین B1، ویتامین D و ویتامین E را آغاز کنید. زیرا بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که افزایش میزان این مواد مغذی روی کاهش شدت درد پریود موثر است.
جالب است بدانید که میزان کلسیم در طول سیکل قاعدگی تغییر می‌کند. ازآنجایی‌که عضلات برای انقباض خود نیاز به این ماده معدنی دارند، با تامین روزانه حداقل 500 میلی‌گرم از آن می‌توانید به رفع گرفتگی عضلانی، خستگی، نفخ و دل‌درد پریود کمک زیادی کنید.
از نظر بهترین دکتر زنان، گاهی علت بروز بعضی از دردهای طبیعی پریود کمبود منیزیم است. یک مطالعه بالینی در سال 2012 نیز توانست نشان دهد که مصرف روزانه مکمل حاوی منیزیم و ویتامین B6 روی کاهش بی‌خوابی، اضطراب، افسردگی و درد پستان در دوران قاعدگی بسیار موثر است.
اخیرا برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تامین ماده معدنی روی و ویتامین D به تنظیم چرخه قاعدگی، تسکین دردهای عضلانی و بهبود خلق‌وخو کمک می‌کند. پس مصرف مکمل پیش از شروع قاعدگی را نادیده نگیرید!
معمولا درد طبیعی پریود چقدر طول می‌کشد؟
اصولا بعد از شروع خونریزی، به مدت 48 تا 72 ساعت درگیر درد پریود خواهید بود. با افزایش تدریجی سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون و کاهش میزان تخریب دیواره رحم، از روز چهارم به بعد بهبودی را احساس خواهید کرد.
انواع روش‌های درمان درد پریود خانگی
اگر شدت درد پریود شما طبیعی باشد و علت زمینه‌ای نداشته باشد، می‌توانید از راهکارهای خانگی زیر برای تسکین آن بهره‌مند شوید:
- یک کیسه آب گرم یا پد حرارتی را روی نواحی شکم، کمر و لگن خود قرار دهید. دوش آب گرم نیز می‌تواند کمک زیادی به شما در رفع گرفتگی عضلات کند.
- در طول دوره قاعدگی غذاهای سبک و مغذی بخورید. سعی کنید 60% وعده روزانه خود را به میوه و سبزیجات تازه اختصاص دهید.
- نواحی شکم و کمر خود را با روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، کنجد و زنجبیل ماساژ بدهید.
- علاوه‌بر استراحت، ساعاتی را برای پیاده‌روی و انجام تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند مدیتیشن یا یوگا اختصاص دهید.
- در مواقع ضروری از داروهای ضددرد مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده کنید.
- اگرچه نیاز است که مصرف قرص مکمل را ادامه دهید، اما بهتر است از مصرف مکمل‌های حاوی اسید چرب امگا 3 پرهیز کنید. زیرا ممکن است باعث افزایش خونریزی شود. صرفا پیش از شروع پریودی از مکمل اسید چرب امگا 3 استفاده کنید.
- از مصرف الکل، سیگار و نوشیدنی‌های گازدار اجتناب کنید.
آیا ماساژ دادن می‌تواند درد پریود را تسکین دهد؟
پاسخ بله است، زیرا به شُل کردن عضلات شِکم، رحم و لگن و رفع اسپاسم آن‌ها کمک زیادی می‌کند. علاوه بر این، ماساژ بدن روی کاهش استرس روانی نیز موثر است. با توجه به اینکه استرس و اضطراب در تشدید درد پریود بسیار موثر است.
نقش رژیم غذایی و ورزش در کاهش درد پریود چیست؟
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند، زنانی که به طور منظم فعالیت بدنی دارند و روزانه ورزش می‌کنند کمتر با اختلالات خلقی و گرفتگی عضلات در دوران قاعدگی مواجه می‌شوند. زیرا ورزش با افزایش ترشح هورمون‌های شادی مغز (سروتونین و اندورفین) می‌تواند بدن زن را برای پذیرش عوارض پریودی آماده کند.
مساله دیگر نوع رژیم غذایی است که طبق شواهد علمی، افزایش مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم، منیزیم، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا 3 در کاهش شدت درد پریود موثر است. البته لازم است که به‌صورت همزمان مصرف چربی حیوانی، نمک، شکر و کافئین نیز کاهش پیدا کند.
خوردن نمک زیاد در احتباس مایعات و بروز نفخ شکمی و التهاب و درد سینه‌ها بسیار موثر است. دریافت کافئین بیش‌ازحد از طریق مصرف قهوه، شکلات، نوشابه و چای نیز روی کم‌خوابی، تحریک‌پذیری و افزایش شدت دل درد پریود موثر است.
برای کاهش درد پریود توصیه می‌کنیم علاوه‌بر ورزش ملایم، یک رژیم غذایی سرشار از میوه (2 وعده در روز) و سبزیجات (5 وعده در روز)، آجیل و غلات، ماهی (حداکثر 3 بار در هفته) و سایر منابع غذایی امگا 3 مانند دانه چیا و کتان داشته باشید. مصرف روزانه 50 گرم گوشت بدون چربی برای دریافت آهن و پروتئین و محصولات لبنی کم‌چرب برای دریافت کلسیم نیز ضروری است. از داروهای گیاهی موثر برای بهبود درد قاعدگی می‌توان به دمنوش بابونه، بومادران و زنجبیل اشاره کرد.
سخن آخر
بنابراین، اگرچه می‌توان درد طبیعی پریود را با مصرف مسکن و درمان‌های خانگی کنترل کرد اما قاعدگی دردناک یا دیسمنوره نیاز به بررسی پزشکی دارد و نمیتوان به راحتی از علت بروز آن گذشت. با توجه به اینکه اخیرا شیوع دیسمنوره ثانویه افزایش پیدا کرده است. مطمانا مشورت با پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند اطلاعات بیشتری در این زمینه در اختیار شما بگذارد.
لیست پزشکان مرتبط:
سکینه موید محسنیمتخصص زنان و زایمان | تهران- حمید صاحب کشاففلوشیپ تخصصی زنان و زایمان (نازایی و آی.وی.اف) | تهران
- طاهره لبافمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فرزانه چوبسازمتخصص زنان و زایمان | تهران
- فریبا خطیرمتخصص زنان و زایمان | تهران
- حسین آصف جاهمتخصص زنان و زایمان | تهران
- رکسانا رحمتیانمتخصص زنان و زایمان | تهران
- نیره صادقیمتخصص زنان و زایمان و جراحی های زیبایی زنان | تهران
- آزاده افضل زادهمتخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی و هیستروسکوپی و اندومتریوز | تهران
- نسترن تیموریجراح و متخصص زنان و زایمان (فلوشیپ پریناتولوژی) | تهران
