یکی از شایع‌ترین مشکلات که ممکن است آن را تجربه کرده باشید بی‌خوابی است. بی‌خوابی در شرایط متواوت ممکن است سراغ شما بیاد و خواب و کیفیت زندگی شما را دچار مشکل کند. عواملی مانند مشغول بودن فکر، طولانی بودن ساعات کاری، احساس عذاب‌وجدان و … می‌توانند دلایل بی‌خوابی باشند و اگر این مشکل طولانی‌مدت شود، ممکن است روی عملکرد روزانه‌ی شما تأثیر بگذارد. متاسفانه این روزها، مصرف قرص خواب به شکل قابل‌توجهی عمومیت یافته است و هرکسی دچار بی‌خوابی شود، سریع سراغ قرص خواب می‌رود. البته باید به این موضوع اشاره شود که مصرف این داروها ممکن است در کوتاه‌مدت بتواند مشکل بی‌خوابی را برطرف کند.
برای آشنایی با انواع قرص خواب و آگاهی از عوارض قرص خواب با دکتریاب همراه شوید.
قرص خواب چیست؟
حدود 50 درصد از بزرگسالان هر از چند گاهی با مشکل خواب مواجه می‌شوند. و حدودا برای 30 درصد این افراد بی‌خوابی به یک مشکل مزمن تبدیل شده است. داروهای خواب‌آورها نوعی از داروها هستند که برای القاء حس خواب‌آلودگی یا بهبود کیفیت خواب مورد استفاده قرار می‌گیرند. از شناخته‌شده‌ترین انواع خواب‌آورهای دارویی، می‌توان به بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines) و باربیتورات‌ها (barbiturates) اشاره کرد.
فراموش نکنید که داروی خواب را تحت نظر پزشک مصرف کنید و از مصرف خودسرانه آنها پرهیز کنید.
معرفی انواع قرص خواب آور
قبل از معرفی قرص خواب آور باید به این نکته اشاره شود که مصرف انواع قرص خواب با نسخه و در مواردی قرص‌های خواب بدون نسخه، مانند قرص‌های ضدافسردگی می‌توانند موجب خطراتی برای افراد باردار، شیرده یا افراد مسن‌تر بشوند. افتادن از تخت و سقوط بر زمین در اثر مصرف قرص‌های خوابآور از جمله مشکلات رایجی است که برای افراد پیش می‌آید. قبل از مصرف قرص خوابآور با پزشک متخصص اعصاب و روان مشورت کنید.
انواع قرص خواب
- داروهای خواب آور با نسخه پزشک
- داروهای بدون نسخه
- داروهای مکمل‌های غذایی
داروهای خوابآور که نیاز به نسخه پزشک دارند
بنزودیازپین
بنزودیازپین‌ها مانند داروهای خوابآور هستند که فعالیت مغز را برای ایجاد خواب آلودگی کاهش می‌دهند. این دسته جزو اولین داروهای تجویزی بودند که برای بی‌خوابی استفاده شدند. این دسته از قرص‌های خوابآور که شامل امازپام، تریازولام و… هستند به رفع اختلالات خواب مانند راه رفتن در خواب یا کابوس دیدن کمک می‌کنند. اما باید مراقب عوارض آنها مانند خواب‌آلودگی در طول روز و اعتیادی که به‌همراه می‌آورند هم باشید.
دوکسپین (سیلنور)
این داروی خوابآور برای استفاده در افرادی که مشکل در خواب ماندن دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قرص با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین به خواب بهتر کمک می‌کند. توجه داشته باشید که شما زمانی مجاز هستید از این دارو استفاده کنید که حداقل 7 الی 8 ساعت فرصت خوابیدن داشته باشید.
زولپلون (Sonata)
از میان انواع قرص خواب جدید، مدت ماندگاری زالپلون در بدن از همه کمتر است. به این معنی که به خوابیدن بدون قرص کمک می‌کند و به‌عنوان یک محرک برای به خواب رفتن استفاده می‌شود. برای استفاده از قرص زولپلون در ابتدا به تلاش خودتان برای خوابیدن نیاز است.
سوورکسانت (بلسومرا)
مصرف قرص سوورکسانت باعث انسداد عملکرد هورمونی می‌شود که علت بیداری و بی‌خوابی است. مصرف این دارو از جانب FDA برای درمان افراد مبتلا به بی‌خوابی به خاطر ناتوانی در به خواب رفتن یا در خواب ماندن مناسب است. اما به این نکته توجه داشته باشید که این دارو باعث احساس خواب آلودگی در روز بعد هم می‌شود.
زولپیدم
این دارو به شما کمک می‌کند تا به خواب بروید و مدت زمان بیشتری بخوابید. تأثیر این نوع از قرص‌های خواب، مدتی طولانی در بدن باقی می‌مانند. این دارو به مانند دوکسپین، زمانی باید مصرف شود که شما حداقل به 7 الی 8 ساعت زمان برای خوابیدن داشته باشید. توجه داشته باشید که طبق گزارش‌ها، این داروها در موارد نادری، به دلیل رفتارهایی در حالت خواب یا نیمه خواب مانند راه رفتن در خواب، رانندگی در خواب و غیره، باعث آسیب دیدگی فرد می‌شوند.
داروهای خواب آور بدون نسخه پزشک
قرص‌های خواب آور بدون نیاز به نسخه پزشک، اغلب آنتی هیستامین‌ها هستند. هیچ مدرکی مبنی بر کارآیی آنها برای درمان بی‌خوابی و یا ایجاد خواب آلودگی در روز بعد وجود ندارد. این داروها بدون نسخه به‌فروش می‌رسند، اما اگر داروهای دیگری مثل داروی سرماخوردگی یا حساسیت مصرف می‌کنید، امکان دارد سهوا میزان آنتی هیستامین در بدن‌تان زیادتر از حد لازم شود.
علائم حساسیت به قرص خواب آور
مصرف برخی از داروهای خوابآور می‌تواند همراه با حساسیت برای افراد باشد که برخی از نشانه‌های آن شامل موارد زیر می‌شوند:
- اختلال در دید یا هر گونه مشکلی در بینایی افراد
- احساس درد شدید و سنگین در ناحیه قفسه سینه
- اختلال در تنفس
- احساس احتقان گلو
- گرفتگی صدا
- خارش در تمامی نواحی بدن
- حالت تهوع و استفراغ
- ورم
- کهیر
- نامنظم شدن ضربان قلب
عوارض مصرف قرص خواب
مصرف قرص خوابآور نیز مانند اغلب داروها ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد.
یکی از خطرات اصلی قرص خواب آور این است که به آنها وابسته می‌شوید. این بدان معنی است که آنها با گذشت زمان کمتر موثر می‌شوند، بدون آنها نمی‌توانید خوب بخوابید. مصرف برخی داروهای خوابآور ممکن است با عوارض جانبی پیچیده‌تری نظیر راه رفتن، خوردن و آشامیدن، برقراری رابطه جنسی، رانندگی، تماس تلفنی یا حتی آشپزی در حالت خواب و غیرهوشیاری همراه باشد.
شایع‌ترین عوارض قرص‌های خواب آور عبارت‌اند از:
- احساس سوزش یا سوزن‌سوزن شدن دست و پاها
- تغییر در اشتها
- یبوست
- اسهال
- از دست دادن تعادل
- سرگیجه
- احساس خواب‌آلودگی و گیج بودن در طول روز
- خشکی دهان و گلو
- نفخ
- سردرد
- سوزش معده
- اختلال تمرکز
- لرزش در برخی از اعضاء بدن
- ضعف بدنی
در صورت مشاهده علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
اگر دچار کم خوابی یا بی‌خوابی شده‌اید، بهتر است به پزشک متخصص روانپزشک مراجعه و یا مشاوره تلفنی دریافت کنید.
نوبت اینترنتی روانپزشک مشاوره تلفنی روانپزشکخطر مصرف قرص خواب آور و الکل
ترکیب داروهای خوابآور و الکل موجب افزایش اثرات آرام‌بخشی دارو شده و ممکن است با تبعاتی نظیر ایست قلبی و توقف تنفس همراه بوده و نهایتاً به مرگ فرد بیانجامد. همچنین توصیه می‌شود بعد از مصرف قرص‌های خوابآور و آرام‌بخش از مصرف گریپ‌فروت خودداری کنید.
درمان بی‌خوابی
اگر دچار بی‌خوابی شده‌اید و این موضوع شما را آزار می‌دهد، علاوه بر داروهای معرفی شده می‌توانید با تغییر سبک زندگی به شکل قابل توجهی در درمان بی‌خوابی تاثیرگذار باشید.
برای این منظور رعایت نکات زیر به شما کمک خواهد کرد:
- از مصرف دخانیات پرهیز کنید
- فقط در زمانی که احساس خواب دارید به رختخواب بروید
- سعی کنید استرس و اضطراب را از خود دور کنید. با تکنیکی مانند ضرب اعداد 2 و 3 رقمی ذهن خود را از مسائل مضطرب کننده دور کنید
- از مصرف الکل پرهیز کنید
- برای زمان خوابیدن و بیدارشدن برنامه ریزی داشته باشید
- تا حد امکان قبل از خواب از نوشیدنی‌های حاوی کافئین خودداری کنید
- ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید
- تغذیه سالم داشته باشید و سعی کنید در وعده شام از غذاهای سبک استفاده کنید
درمان بی‌خوابی به کمک دمنوش
دمنوش‌ها به شما کمک می‌کنند تا از استرس و اضطراب روزانه فارغ شوید و بتوانید قبل از خواب با آرامش بیشتری به رختخواب بروید. سعی کنید دمنوش‌ها را 1 الی 2 ساعت قبل از خواب مصرف کنید.
در ادامه با دمنوش‌هایی که در درمان بی‌خوابی موثر هستند آشنا می‌شویم:
- سنبل الطیب
- اسطوخودوس
- گل‌گاو‌زبان
- بابونه
- بهارنارنج
- بادرنجبویه
- گل ساعتی که اثر ضد اضطراب و آرام بخش دارد
شما همچنین می‌توانید از قرص خواب گیاهی مانند قرص خواب آور گیاهی ترانکی وال استفاده کنید که از عصاره ریشه سنبل الطیب، گل ساعتی، رازک و بادرنجبویه تولید شده و برای کاهش اضطراب و برطرف کردن اختلالات خواب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سخن پایانی
همان طور که در متن به آن اشاره شد بی‌خوابی در کیفیت زندگی روزانه می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد و ما را با مشکلاتی روبرو کند. سعی کردیم با اشاره به روش‌های گفته شده بتوانیم مشکل بی‌خوابی را تا حد ممکن کاهش دهیم و شما بتوانید با کیفیت و آرامش بیشتری به خواب بروید. در صورتیکه با رعایت نکات گفته شده مشکل بی‌خوابی شما برطرف نشد، حتما با متخصص روانپزشک (اعصاب و روان) خوب و با تجربه در مسائل اختلال خواب مشورت کنید.