11 علت رایج خارش کف دست و روش‌های درمان آنها

2022-11-23آخرین بروزرسانی: 2022-11-30

1 زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

خارش کف دست ممکن است بی‌ضرر به‌نظر برسد، یا حتی برخی از خرافات می‌گویند اگر کف دستتان بخارد پول به دست می‌آورید یا با شخص جدیدی آشنا می‌شوید؛ اما آیا می‌دانستید که خارش کف دست می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های جدی مانند بیماری کبد باشد؟ این عارضه که از نظر پزشکی به آن خارش «پالموپلانتار» (palmoplantar pruritus) گفته می‌شود، می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد و منجر به راش و تورم شود. از آنجایی که علت خارش کف دست می‌تواند یک چیز ساده مانند واکنش آلرژیک تا یک عفونت جدی پوستی باشد، مراجعه به پزشک متخصص برای تشخیص و درمان مناسب بسیار مهم است.

دلایل خارش کف دست و روش‌های درمان آن به شرح زیر هستند:

1. پوست خشک

پوست خشک یکی از دلایل خارش کف دست است. خارش ناشی از خشکی پوست با افزایش سن بیشتر می‌شود؛ زیرا پوست ما به‌طور طبیعی در کهنسالی خشک‌تر می‌گردد. علاوه بر این، هوای پاییز و زمستان هم این خشکی را تشدید کرده و سبب خارش کف دست و سایر قسمت‌های پوست می‌شوند. با این حال، اگر فقط دستان شما درگیر هستند، ممکن است دلیل آن استفاده مرتب از صابون باشد.

علائم خشکی پوست

پوست خشک، ترک‌دار و گاهی متورم به‌نظر می‌رسد. با تحریک کوچکی ممکن است قرمز شود، به خصوص در اطراف بندهای انگشت، بین انگشتان و خطوط کف دست. اگر مواد شوینده را به‌دستی نشسته باشید، ممکن است بتوانید بقایای این مواد را در بین خطوط کف دست خود، جاهایی که خارش شدید‌تر است، مشاهده کنید.

درمان خشکی پوست

از همه مهم‌تر یک مرطوب‌کننده مناسب است. روزی چند بار، هر وقت احساس می‌کنید پوستان خشک است یا بعد از شستن دست‌ها و هنگام خواب، کف دست و سایر قسمت‌های پوست خودتان را مرطوب کنید. اما حواستان باشد که مرطوب‌کننده‌ای که استفاده می‌کنید بدون عطر باشد، چون گاهی مواد عطری، خود سبب خشکی پوست و برانگیختن خارش می‌شوند.

برای شستن دست فقط از آب ولرم استفاده کنید؛ یعنی آب سرد و داغ به پوستتان نزنید.

تاجایی که ممکن است از مواد شوینده استفاده نکنید و اگر لازم است، به‌خوبی بقایای آن را بشویید. همچنین سعی کنید از شوینده بدون عطر و دارای مرطوب‌کننده استفاده کنید.

2. درماتیت تماسی

همان‌طور که از اسمش مشخص است، درماتیت تماسی، که می‌تواند باعث خارش کف دست شود، درماتیت یا التهاب پوستی است که به دلیل تماس پوست با یک ماده محرک ایجاد می‌شود. در این عارضه، هربار که با آن ماده خاص تماس پیدا می‌کنید، خارش بدتر می‌شود؛ پوست خشک و ترک‌خورده شده و به شدت می‌خارد.

علائم درماتیت تماسی

در این شرایط کف دست خشک، خارش‌دار و پوسته‌پوسته شده و گاهی هم دچار تاول می‌شود. تاول‌ها ممکن است بترکند و سبب عفونت شوند. مشاغل خاصی که از دستکش لاتکس استفاده می‌کنند و یا با برخی مواد مثل شوینده‌ها و برخی از انواع خمیربازی تماس دارند، با احتمال بیشری دچار این نوع خارش می‌شوند.

دست‌ها ممکن است دچار بثورات قرمز، خشکی، پوسته‌، برجستگی‌ و تاول‌ شوند و در صورت بروز عفونت، ممکن است ترشح، تروم و قرمزی ایجاد شود.

یک نوع خاص از درماتیت تماسی هم به نام «پومفولیکس» یا «دیشیدریوتیک» وجود دارد که سبب خارش و جوش‌های ریز آب‌دار در کف دست می‌شود. برخی از فلزات خاص مانند نیکل و مواد شوینده عامل آن هستند.

درمان درماتیت تماسی

خط اول درمان، شناسایی ماده محرک و اجتناب از آن است. یک دستکش نخی بپوشید تا از تماس ناخواسته با محرک‌ها در امان باشید. همچنین از دست‌زدن به مواد محرک و شوینده خودداری کنید.

استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و درمان با کرم استروئیدی ملایم (مثلاً هیدروکورتیزون 0.5٪) می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر پوستتان عفونت و ترشح دارد حتما دکتر بروید چون ممکن است نیاز به آنتی‌بیوتیک باشد. برای اگزما پومفولیکس اغلب کمپرس سرد و درمان عارضه توسط متخصص پوست انجام می‌شود.

گاهی اوقات ممکن است یک عفونت قارچی ثانویه روی اگزما یا درماتیت تماسی ایجاد شده باشد که خارش را تشدید کند. به‌همین دلیل، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.

3. آلرژی

آلرژی یک از دلایل شایع خارش کف دست است. در این شرایط ممکن است خارش علاوه بر کف دست در قسمت‌های دیگر پوست هم باشد. فرق آلرژی با درماتیت این است که در آلرژی سیستم ایمنی هم تحریک می‌شود. علاوه بر تماس فیزیکی با ماده آلرژن، ممکن است آلرژی به دنبال خوردن یک میوه یا خواکی خاص ایجاد شده و سبب خارش کف دست شود. نور آفتاب هم می‌تواند سبب واکنشی به نام «حساسیت به نور» شود.

علائم آلرژی

ممکن است کهیر یا بثورات قرمز صاف روی کف دست‌هایتان مشاهده کنید یا در برخی موارد خارش کف دست غیرقابل تحمل شود. علت این خارش هم آزاد شدن هیستامین در داخل بدن ما به دلیل واکنش‌های ناشی از فعالیت سیستم ایمنی است.

بیشتر بخوانید: قرص پیگمنتا برای چیست؟ | نحوه مصرف و عوارض

درمان آلرژی

برای درمان خارش کف دست ناشی از آلرژی اول از همه باید عامل آلرژن را پیدا کنید و آن را حذف کنید. در غیر این صورت، این چرخه ادامه پیدا می‌کند. متخصص آلرژی می‌تواند در پیداکردن این عامل به شما کمک کند. دقت کنید که فلزاتی مثل نیکل در بدلیجات و همچنین عطر هم می‌تواند سبب آلرژی شود.

یک آنتی‌هسیتامین ساده در این موارد می‌تواند خارش کف دست را کم کند. از لوسیون «کالامین» یا «اوراکس» هم می‌توانید برای کاهش خارش استفاده کنید، همان دارویی که برای نیش پشه استفاده می‌شود.

سعی کنید پوست کف دست خود را از آفتاب بپوشانید.

4. پسوریازیس

پسوریازیس، یک بیماری با دخالت سیستم ایمنی است، باعث رشد سریع سلول‌های پوست می‌شود که می‌تواند منجر به خارش و همچنین تکه‌هایی از پوست ضخیم، قرمز و فلس‌های نقره‌ای شود. این بیماری ممکن است هر ناحیه‌ای از پوست از جمله کف دست را درگیر کند. پسوریازیس به روش‌های مختلفی درمان می‌شود، از جمله با داروهای موضعی و خوراکی، فتوتراپی (نور درمانی) و داروهای بیولوژیک تزریقی.

5. گال

به ندرت گال می‌تواند علت خارش کف دست باشد. گال توسط کنه‌های ریز ایجاد می‌شود که در پوست تخم می‌گذارند و ظاهر نقره‌ای رنگ همراه با لکه‌های قرمز به دست می‌دهند. خارش معمولاً در شب بدتر می‌شود. یکی از نشانه‌هایی که وجود گال را تایید می‌کند این است که بین انگشتان خراش‌هایی وجود دارد. برای تشخیص و درمان گال باید به متخصص پوست مراجعه کنید و داروها رابا دقت مصرف کنید.

6. دلایل روانی خارش کف دست

همه ما بارها متوجه شده‌ایم که وقتی عصبی می‌شویم دچار خارش و گاهی خارش کف دست می‌شویم. اضطراب عمومی، افسردگی و اختلال وسواس فکری جبری همگی می‌توانند سبب خارش کف دست و بقیه قسمت‌های پوست شود.

در این شرایط برای درمان لازم است مشکلات زمینه‌ای ناشی از اضطراب و افسردگی را برطرف کنید. در این شرایط کمک گرفتن از دکتر روانشناس خوب می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

7. دلایل نورولوژیک خارش کف دست

سندرم تونل کارپال می‌تواند باعث بی‌حسی، درد یا حتی احساس خارش در محل تقسیم عصب میانی انگشتان شست و انگشت میانی شود.

دیابت و عوارض نوروپاتی محیطی ناشی از آن هم می‌توانند خارش کف دست را به‌همراه داشته باشند که در این شرایط کنترل قند خون با دارو و رژیم غذایی در درمان موثر است. اگر قند خون علت خارش باشد، با کنترل آن خارش کف دست ازبین می‌رود.

8. علل متابولیک خارش کف دست

به ندرت خارش می‌تواند علامت یک مشکل متابولیک مثل مشکلات کبد، کلیه یا تیروئید باشد. همچنین می‌تواند با کم‌خونی فقرآهن و در برخی سرطان‌ها مانند سرطان میلوما و لنفوم در ارتباط باشد. با این حال این نوع خارش‌ها معمولا فقط محدود به خارش کف دست نیست، بلکه قسمت‌های دیگر بدن را هم شامل می‌شود.

9. علل هورمونی خارش کف دست

بارداری و یائسگی می‌تواند خارش کف دست را بیشتر کند؛ اما مثل مورد قبل، بقیه قسمت‌های پوست هم احتمالا درگیر می‌شوند.

10. تغییرات در خال کف دست

گاهی تغییرات در خالی که در کف دست دارید، می‌تواند سبب خارش اطراف آن شود. در این موارد، به پزشک مراجعه کنید، چون تغییرات در خال می‌تواند زمینه‌ساز بدخیمی شود.

11. دلایل ناشناخته

در آخر، برخی از دلایل خارش کف دست، ناشناخته هستند. این نوع خارش‌ها خودشان می‌آیند و می‌روند. با این حال اگر دیدید که ادامه پیدا کرده و از بین نمی‌رود، لازم است به پزشک مراجعه کنید. همچنین چون علت اصلی را نمی‌دانید، درمان‌هایی را که برای مواد قبلی گفتیم اجرا کنید. برای مثال پوست خود را مرطوب کنید، دستکش نخی بپوشید و از مواد شوینده اجتناب کنید.

سخن آخر

خارش کف دست یکی از عارضه‌های آزاردهنده‌ای است که افراد را کلافه می‌کند. این مشکل می‌تواند ناشی از علل مختلف باشد. خشکی پوست، الرژی و درماتیت تماسی معمولا اولین مواردی هستند که به آنها مضنون می‌شویم. اقدامات اولیه شامل مرطوب‌نگه داشتن دست با یک کرم ضدحساسیت و بدون عطر، کاهش شسشتوی پوست و جلوگیری از تماس آن با مواد آلرژن است.

علل دیگر خارش کف دست می‌تواند مشکلات روحی و یا نورولوژیک، مشکلات متابولیک، هورمونی و مواردی از این قبیل باشد. برخی از موارد هم علت خارش کف دست مشخص نیست. پزشک متخصص پوست می‌تواند در تشخیص علت خارش و کمک به درمان آن به شما کمک کند. در آخر می‌توان گفت دلایل خارش در کف دست بسیار متنوع است، اکثر آنها خطر زیادی ندارند. اما در برخی مواد بیماری زمینه‌ای وجود دارد که لازم است درمان گردد.